رایزن فرهنگی ایران در زیمبابوه:
خانواده و سنت‌های اجتماعی نقش انکارناپذیر فرهنگی دارند
حمید بختیار گفت: در زیمبابوه، خانواده نه تنها به هسته مرکزی جامعه بلکه به یک شبکه گسترده اجتماعی و حمایتی تبدیل شده است و بسیار مقدس و محترم است و عموماً شامل اعضای گسترده‌ای مانند والدین، فرزندان، پدربزرگ و مادربزرگ، عموها، خاله‌ها و حتی اقوام دورتر است.
به گزارش خبرنگار آنا، خانواده به عنوان رکنی اساسی در هر جامعه‌ای شناخته می‌شود، رکنی که از وضعیت فرهنگی هر کشوری گرفته شده و می‌تواند ساختار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی هر کشوری را تقویت کند. اما شاید شناخت کمی در رابطه با سنت‌های فرهنگی اینچنینی در کشورهای مختلف داشته باشیم.
اگرچه به لطف شبکه‌های اجتماعی و آثار نمایشی، تاحدودی وضعیت فرهنگی و سنتی کشورهای اروپایی و آمریکایی شناخته شده است، اما این اطلاعات درخصوص خانواده‌ها و جوامع کشورهای آفریقایی بسیار محدود است. به همین دلیل با حمید مختار رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور زیمباوه گفتوگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
در مورد جایگاه خانواده در جامعه زیمبابوه برای ما بگویید.
جایگاه خانواده در جامعه زیمبابوه، مانند بسیاری از جوامع آفریقایی، بسیار مهم و محوری است. در زیمبابوه، خانواده نه تنها به هسته مرکزی جامعه بلکه به یک شبکه گسترده اجتماعی و حمایتی تبدیل شده است. خانواده در زیمبابوه بسیار مقدس و محترم است و عموماً شامل اعضای گسترده‌ای مانند والدین، فرزندان، پدربزرگ و مادربزرگ، عموها، خاله‌ها و حتی اقوام دورتر است. سنت‌ها و آداب فرهنگی اهمیت زیادی در ساختار خانواده دارند. مراسم ازدواج، نامگذاری کودکان، یا حتی مراسم تدفین معمولاً به صورت خانوادگی و با مشارکت کل جامعه برگزار می‌شوند. سنت‌هایی مثل لوبولا (Lobola) یا پرداخت مهریه در ازدواج، که توسط داماد به خانواده عروس داده می‌شود، هنوز در بسیاری از مناطق رعایت می‌شود. نکته جالب اینکه در این کشور، ازدواج یک وظیفه اجتماعی تلقی می‌شود و همه افراد باید به آن اهتمام ورزند. در غیر این صورت با فشار اجتماعی مواجه خواهند شد. در خانواده‌های زیمبابوه، تقسیم نقش‌ها معمولاً به صورت سنتی انجام می‌شود. مردان اغلب مسئولیت تأمین معیشت خانواده را دارند و زنان وظیفه مراقبت از خانه و فرزندان را بر عهده دارند. با این حال، تغییرات مدرن و تاثیرات فرهنگ غربی این الگو‌ها را تا حدی تحت تأثیر قرار داده است.
ساختار خانواده در این کشور چگونه است؟
ساختار خانواده در زیمبابوه ترکیبی از سنت و مدرنیته است و همچنان یکی از عناصر کلیدی جامعه محسوب می‌شود. در زیمبابوه شاهد دو نوع ساختار خانوادگی هستیم. در مناطق روستایی، خانواده‌های گسترده که شامل چند نسل می‌شوند رایج است. اما در مناطق شهری به دلیل تأثیر شهرنشینی و فرهنگ غربی، خانواده‌های هسته‌ای بیشتر دیده می‌شوند. نکته جالب اینکه در فرهنگ زیمبابوه این است که، دختر عمو، پسر عمو، دختر خاله، پسر خاله، دختر عمه و ... به عنوان خواهر و برادر محسوب می‌شوند و نمی‌توانند با هم ازدواج کنند. احترام به بزرگان یکی از ارزش‌های بنیادی در فرهنگ زیمبابوه است. سالمندان اغلب در تصمیم‌گیری‌های مهم خانواده و حتی جامعه نقش دارند. نقش پدربزرگ و مادربزرگ در تربیت نوه‌ها بسیار برجسته است و آنها به عنوان منابع حکمت و راهنمایی شناخته می‌شوند.
در مورد نقش زنان و مردان در خانواده زیمبابوه‌ای توضیح دهید.
جامعه زیمبابوه عمدتاً پدرسالار است. مردان معمولاً قدرت تصمیم‌گیری بیشتری دارند و نان‌آور خانواده محسوب می‌شوند. البته در سال‌های اخیر با افزایش تحصیلات و اشتغال زنان، این الگو تا حدی تغییر کرده است. نکته قابل توجه اینکه به دلیل مهاجرت مردان به شهر‌ها برای کار، امروزه بسیاری از خانواده‌ها توسط زنان سرپرستی می‌شوند. در خانواده‌های سنتی زیمبابوه، تقسیم نقش‌ها معمولاً به صورت سنتی انجام می‌شود. مردان اغلب مسئولیت تأمین معیشت خانواده را دارند و زنان وظیفه مراقبت از خانه و فرزندان را بر عهده دارند
پس نقش مردان در فرهنگ این کشور پررنگ‌تر است؟
بله، همچنین مردان اغلب نقش واسطه را در حفظ ارتباطات خانوادگی و انجام مراسم سنتی بر عهده دارند. مشارکت در مراسم ازدواج، پرداخت لوبولا (مهریه) به خانواده عروس، و برگزاری مراسم مذهبی از وظایف مردان است. در فرهنگ زیمبابوه، مردان به عنوان محافظان خانواده در برابر تهدیدات داخلی و خارجی در نظر گرفته می‌شوند. این نقش، علاوه بر فیزیکی، شامل محافظت از ارزش‌ها و سنت‌های خانواده نیز می‌شود. با تغییرات اجتماعی و اقتصادی، برخی از مردان مجبور به مهاجرت برای یافتن شغل شده‌اند، که نقش آنها در خانواده را به نوعی به نظارت از دور و حمایت مالی، تغییر داده است.
از رسوم خاص خانوادگی در زیمبابوه برایمان بگویید؟
یکی از سنت‌های مهم، استفاده از توتم‌ها یا «میتوپو» است که برای شناسایی قبایل مختلف استفاده می‌شود. توتم‌ها در زیمبابوه نقش بسیار مهمی در فرهنگ، سنت‌ها و ساختار خانواده ایفا می‌کنند. این نماد‌های فرهنگی، که اغلب با حیوانات، گیاهان یا اشیای خاص مرتبط هستند، به عنوان پایه‌ای برای هویت خانوادگی و قبیله‌ای عمل می‌کنند. هر خانواده یا قبیله یک توتم خاص دارد که اعضای آن را به یکدیگر پیوند می‌دهد. داشتن یک توتم مشترک نشان‌دهنده اشتراک در ریشه‌ها و پیشینه اجدادی است. توتم در زیمبابوه معمولاً یک حیوان (مانند شیر، فیل، بوفالو) یا یک عنصر طبیعی است که به یک قبیله یا خانواده خاص نسبت داده می‌شود. این نماد معرف ریشه‌ها و هویت خانوادگی یا قبیله‌ای افراد است. افرادی که توتم مشترک دارند، از یک جد مشترک محسوب می‌شوند و این در مراسم مختلف مثل تدفین اهمیت ویژه‌ای دارد. توتم معمولا از طریق خط پدری به نسل‌های بعدی منتقل می‌شود. فرزندان معمولاً توتم پدر خود را به ارث می‌برند.
این توتم‌ها چه جایگاهی در خانواده‌ها دارد؟
اعضای خانواده یا قبیله‌ای که یک توتم خاص دارند، معمولاً آن حیوان یا عنصر طبیعی را مقدس می‌دانند و به آن احترام می‌گذارند. به عنوان مثال، اگر توتم یک خانواده «فیل» باشد، اعضای آن خانواده به فیل‌ها احترام می‌گذارند و معمولاً از شکار یا کشتن فیل‌ها خودداری می‌کنند. توتم به عنوان نمادی از ارتباط افراد با اجداد آنها شناخته می‌شود و از نظر معنوی بسیار با ارزش است. جالب است بدانید بسیاری از داستان‌ها و اشعار سنتی به توتم‌های قبیله‌ای اشاره دارند و حکمت و تاریخ مرتبط با آنها را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند و در بسیاری از دعاها و مراسم مذهبی، از توتم به عنوان واسطه‌ای برای ارتباط با اجداد و ارواح استفاده می‌شود. هر توتم به ویژگی‌های خاصی اشاره دارد که خانواده یا قبیله‌ای که آن را دارند به آن افتخار می‌کنند. به عنوان مثال اگر توتم خانواده شیر باشد، آن خانواده ممکن است خود را به عنوان شجاع، قوی و رهبر معرفی کند. اگر توتم آنها خرگوش باشد، ویژگی‌هایی مانند هوش و زیرکی برجسته می‌شود. توتم به عنوان عاملی برای تقویت همبستگی و یکپارچگی در خانواده‌ها و قبایل عمل می‌کند. در مواردی که اختلافات خانوادگی یا قبیله‌ای نیز پیش می‌آید، توتم به عنوان نمادی از هویت مشترک یادآوری می‌شود تا اختلافات کاهش یابد.
نقش توتم‌ها در ازدواج چیست؟
افراد با توتم یکسان (حتی غریبه‌ها) نمی‌توانند با یکدیگر ازدواج کنند و این ممنوع است. این قانون به عنوان راهی برای جلوگیری از ازدواج‌های درون‌قبیله‌ای (که ممکن است باعث مشکلات ژنتیکی شود) و حفظ تنوع فرهنگی و خانوادگی شناخته می‌شود. آنها معتقدند ازدواج میان افراد با توتم‌های متفاوت، به ایجاد ارتباطات قوی‌تر بین قبایل مختلف کمک می‌کند.
اگر دو نفر با توتم یکسان بخواهند ازدواج کنند، چه می‌شود؟
اگرچه این موضوع تابو است، اما در برخی موارد استثنایی ممکن است این ازدواج انجام شود. برای این کار، آداب و رسوم خاصی باید رعایت شود تا تعادل فرهنگی و معنوی حفظ شود. اول مشورت با بزرگان و رهبران قبیله است. زوجین معمولاً باید توضیح دهند که چرا می‌خواهند با وجود توتم یکسان ازدواج کنند. بزرگان ممکن است تلاش کنند آنها را از این تصمیم منصرف کنند یا راه‌حلی بیابند که با سنت‌ها سازگار باشد. مرحله دوم برگزاری مراسم پاکسازی است. اگر تصمیم به ازدواج گرفته شود، یک مراسم پاکسازی سنتی برگزار می‌شود. هدف این مراسم، درخواست بخشش از ارواح اجدادی و رفع هرگونه بدشانسی یا خشم آنهاست. این مراسم ممکن است شامل قربانی کردن حیوان، دعاها، یا اجرای آیین‌های خاص توسط یک روحانی سنتی باشد. همچنین در برخی موارد، یکی از طرفین ممکن است تصمیم بگیرد توتم خود را تغییر دهد تا از نقض تابو جلوگیری شود. این تغییر معمولاً از طریق مراسم خاصی انجام می‌شود که به معنای «پذیرفته شدن در قبیله‌ای دیگر» است. این اقدام نیازمند تأیید بزرگان قبیله و خانواده است.
مهمترین ارزش‌های خانوادگی در زیمبابوه چیست؟
ارزش‌های خانوادگی در زیمبابوه، مبتنی بر احترام، همبستگی، مسئولیت‌پذیری، و حفظ سنت‌ها هستند. این ارزش‌ها نه تنها روابط درون خانوادگی را تقویت می‌کنند، بلکه به عنوان پایه‌ای برای انسجام اجتماعی عمل می‌کنند. با وجود تأثیر مدرنیته، بسیاری از این ارزش‌ها همچنان در خانواده‌های زیمبابوه‌ای حفظ شده‌اند. سه ارزش اصلی در فرهنگ زیمبابوه شامل احترام به خانواده، احترام به جامعه و احترام به سنت‌هاست. خانواده‌های زیمبابوه‌ای در سختی و خوشی کنار هم هستند، مشارکت اجتماعی برایشان مهم است و به شدت به حفظ سنت‌ها و احترام به بزرگتر‌ها پایبندند. بر این اساس احترام به پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ، و بزرگان خانواده از ارزش‌های بنیادین است. بزرگان خانواده نقش مشاور، مربی، و نگهبان سنت‌ها را دارند. تصمیمات مهم خانوادگی معمولاً با نظر آنها گرفته می‌شود. جوان‌تر‌ها در حضور بزرگان مؤدبانه صحبت می‌کنند و برای تصمیم‌گیری‌های روزمره از آنها مشورت می‌گیرند.
ارتباط عاطفی افراد در این کشور تا چه سطحی از خانواده‌ها را شامل می‌شود؟
خانواده گسترده (که شامل خاله‌ها، عموها، دایی‌ها، عمه‌ها و سایر اقوام می‌شود) در زیمبابوه نقش مهمی در حمایت عاطفی، مالی و اجتماعی دارد. خانواده به عنوان یک واحد اجتماعی مهم در نظر گرفته می‌شود و انسجام بین اعضا یکی از ارزش‌های اصلی است. اختلافات خانوادگی معمولاً از طریق گفتوگو و مداخله بزرگان حل می‌شود تا همبستگی خانواده حفظ شود. اعضای خانواده در مواقع بحران (مانند مشکلات مالی یا بیماری) به یکدیگر کمک می‌کنند. احترام به سنت‌ها و آداب و رسوم نیز یکی دیگر از شاخصه‌های خانواد‌های زیمبابوه‌ای است. بسیاری از خانواده‌ها در زیمبابوه سنت‌ها و آداب و رسوم قبیله‌ای خود را باید حفظ کنند، از جمله مراسم ازدواج، تولد، و تشییع جنازه. والدین و بزرگان تلاش می‌کنند ارزش‌ها و سنت‌های خانوادگی را به نسل‌های بعدی منتقل کنند. در بسیاری از فرهنگ سنتی قبائل زیمبابوه، احترام به ارواح اجداد یکی از ارزش‌های خانوادگی است. یکی دیگر از ارزش‌های خانوادگی مسئولیت‌های اجتماعی اعضای خانواده، به ویژه در خانواده‌های گسترده، است که به صورت اجتماعی و مالی از یکدیگر حمایت می‌کنند. برای مثال اگر یکی از اعضا با مشکلاتی مانند فقر یا بیماری مواجه شود، دیگران موظف به کمک به او هستند.
انتهای پیام/
