شهرهای هوشمند، شهروندان هوشمند

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، شهر‌های هوشمند علاوه بر تکیه بر فناوری‌های نوین، در نسل آخر خود مبتنی بر شهروندان هوشمند و داده‌هایی هستند که در اختیار مدیریت شهری قرار می‌دهند. این فرایند رویکرد‌های سنتی و مبتنی بر داده‌های ایستای برنامه ریزی شهری (مانند طرح‌های جامع شهری) را متحول ساخته‌اند و به طور قطع با توجه به تغییرات الگوی آموزش، خرید و تردد مجازی و نظایر آن در شهرها، مطالعات مبتنی بر سرانه‌ها و داده‌های ثابت (مانند گذشته) ناکارآمد خواهد بود.

در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «فرایند برنامه‌ریزی شهری در جهت هوشمندسازی شهر‌ها در ایران» مطرح می‌کند که شهر‌های هوشمند علاوه‌بر تکیه بر فناوری‌های نوین، در نسل آخر خود مبتنی‌بر شهروندان هوشمند و داده‌هایی هستند که در اختیار مدیریت شهری قرار می‌دهند.

در ادامه این گزارش بیان شده: این فرایند رویکرد‌های سنتی و مبتنی‌بر داده‌های ایستای برنامه‌ریزی شهری (مانند طرح‌های جامع شهری) را متحول ساخته‌اند و به‌طور قطع با توجه به تغییرات الگوی آموزش، خرید و تردد مجازی و نظایر آن در شهرها، مطالعات مبتنی‌بر سرانه‌ها و داده‌های ثابت (مانند گذشته) ناکارآمد خواهد بود.

در بخش دیگر این گزارش آمده: لذا مسئله اصلی این تحقیق، لزوم به‌روزرسانی فرایند برنامه‌ریزی شهر‌های هوشمند و اسناد پشتیبان در ایران است. در این مطالعه پس از مرور موفق‌ترین تجارب جهانی برنامه‌ریزی شهری در جهت هوشمندسازی و تحلیل تطبیقی آنها، رویکردی مبتنی‌بر ارائه پروپوزال شهر هوشمند زیر نظر شهرداری هر شهر و متناسب با اهداف هوشمندسازی وضع شده برای شهر (براساس پتانسیل‌های شهر) و سپس ارزیابی و اعطای اعتبار و گواهی‌نامه هوشمندی از سوی دولت مرکزی پیشنهاد شده که بستری برای رقابت‌پذیری در سطح ملی نیز پدید خواهد آورد.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ذکر شده: به‌طور موازی پیشنهاد می‌شود نقشه راه ملی (پلتفرم شهر هوشمند) برای شهر‌های کشور تهیه شود که هدف‌گذاری و تعیین مأموریت نهاد‌ها و جایگاه شهر‌های کشور را در بازه‌های زمانی در نظر بگیرد و برای جلوگیری از هدررفت زمان، پایلوت‌هایی نیز در گروه شهر‌های پیشنهادی (پایتخت، شهر‌های بزرگ، متوسط، کوچک، مناطق آزاد) اجرا شوند تا مسائل مربوط به رویه‌ها و ابزار‌ها آسیب‌شناسی گردند. همچنین یکی از پیشنهاد‌های اصلی این پژوهش برنامه‌ریزی دقیق برای تربیت شهروندان هوشمند از سطح مدارس (کودک هوشمند) تا دانشگاه و همراه با سیاست‌های تشویقی مدیریت شهری است.

این نهاد پژوهشی در گزارش خود پیشنهاد‌ها و راهکار‌هایی را هم مطرح کرده است. در این بخش آمده: ایجاد انسجام و تعیین مأموریت برای بازیگران شهر هوشمند یکی از راهکار‌ها است. یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیاز‌های تحقق اهداف شهر‌های هوشمند، ایجاد انسجام بین بازیگران شهر هوشمند است؛ در این بین تعیین اهداف قابل سنجش و سپس مأموریت‌یابی برای نهاد متولی و روش‌های نظارتی مرتبط ضرورت دارد. داشتن نقشه راه (پلتفرم ملی شهر‌های هوشمند) و تعریف نهاد اصلی متولی شهر‌های هوشمند باعث این انسجام خواهد شد.

لزوم تدوین قوانین و ضوابط پشتیبان برنامه‌ریزی هوشمندسازی شهر‌ها هم دیگر پیشنهاد مرکز پژوهش‌ها است که در توضیح آن نوشته: به‌طور قطع همراه با چالش‌های تکنولوژیکی شهر‌های هوشمند، نیاز به به‌روزرسانی و توسعه قوانین شهری وجود دارد. قوانین و ضوابط، معمولاً از توسعه فناوری‌ها عقب می‌مانند و نتیجه این است که قانونگذاران در هر حوزه قضایی، خواه قانون عرفی یا مبتنی‌بر ضابطه دچار چالش می‌شوند و باید به ابزار‌های قانونی دست یابند که برای مقابله با مسائل جدید توانمند باشند.

 لزوم مطالعات رتبه‌بندی شهر‌ها براساس شاخص‌های ارزیابی استاندارد و شناخت دقیق‌تر از وضعیت فعلی هوشمندی شهر‌ها و لزوم بازنگری در فرایند تهیه طرح‌های توسعه شهری (شرح خدمات و روش‌شناسی) و همچنین برنامه‌ریزی برای تربیت شهروندان هوشمند از کودکی (کودک هوشمند) و در نهایت تبیین و نگاشت نهادی هوشمندسازی شهر‌ها برای ایران از دیگر پیشنهاد مطرح شده در این گزارش کارشناسی است.