فجر چهل و سوم در گام اول دچار بازنگری شد/ چرا عاقل کند کاری و پوستر را چنان سازد!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، در عصر سرد چهارشنبه پنجم دی ماه و در شرایطی که تهران و شهر‌های بزرگ همچنان درگیر آلودگی شدید هوا بود، متولیان برگزاری چهل وسومین جشنواره فیلم فجر در اقدامی ناگهانی از پوستر این دوره از جشنواره رونمایی کردند. این اتفاق در حالی رقم خورد که تنها دقایقی پیش از آغاز رونمایی بود که سایت و کانال رسمی جشنواره از برگزاری این مراسم خبر داده بود.

به این ترتیب، مشخص شد دبیرخانه جشنواره چهل وسوم این بار ترجیح داده تا بر خلاف سال‌های اخیر که پوستر جشنواره در نشست خبری و یا درآیین قرعه‌کشی فیلم‌ها رونمایی می‌شد، زودتر دست به کار شده و در فاصله حدود چهل روزه تا آغاز این رویداد از پوستر آن رونمایی کند.

رونمایی ناگهانی، خلوت و محدود

این اتفاق در محفلی محدود و با حضور جمعی از مدیران سینمایی و تعدادی از عوامل فیلم سینمایی «مادر» از جمله عبدالله اسکندری (چهره‌پرداز)، یونس صباحی (مدیر تولید) و احمد بخشی (دستیار کارگردان) رقم خورد. با رونمایی از پوستر که با همراهی احترام برومند رقم خورد، دلیل حضور این هنرمندان در این برنامه نیز روشن شد چراکه تصویر محوری پوستر، طرحی از شخصیت «مادر» در فیلم ماندگار علی حاتمی با نقش‌آفرینی زنده‎یاد رقیه چهره‌آزاد بود.

این طرح بر پایه عکس مشهوری از فیلم بود که عزیز ساعتی (عکاس و فیلمبردار و از دوستان نزدیک علی حاتمی) عکاسی آن را به عهده داشت. طراحی پوستر نیز به عهده ابراهیم حقیقی از چهره‌های شناخته‌شده و پیشکسوت هنر گرافیک بود. هنرمندانی که با طراحی پوستر برای هشت دوره از جشنواره، روکودارد طراحی پوستر برای رویداد سینمایی است.

طرحی که شگفتی‌ساز و خنده‌دار شد!

اما آنچه در ادامه موجب شگفتی، تحیر، تاسف و البته و تمسخر و خنده مخاطبان این اثر شد کیفیت پایین طراحی و تبدیل تصویر مادر خاطره‌انگیز سینمای ایران به تصویری غریبه و کاریکاتورگونه بود. تصویری که به نظر می‌رسید بیش از آن که ناشی از یک طراحی حساب‌شده و باسلیقه باشد، با کمک فیلتر‌های موجود در فضای مجازی و هوش مصنوعی تهیه شده است. این طراحی از همان لحظه رونمایی، با انتقاد گسترده اهالی سینما، گرافیک و فعالان رسانه همراه شد و اغلب صفحات آنها در فضای مجازی حاوی پیام‌های انتقاد و اغلب طنزآمیز درباره این پوستر بود.

از جمله این که برخی این تصویر را ترکیبی از چهره مرحوم چهر‌آزاد، نیوشا ضیغمی و علیرضا خمسه می‌دانستند و یکی از کانال‌های خبری سینمایی، طراحی این پوستر را «تحت‌تاثیر پلنگ‌های اینستاگرام، بوتاکس، فیلر صورت، پرنده‌بازی و انگشتر پهلوان قلیچ» دانسته بود!

این اتفاق در شرایطی رخ داد که موضوع پوستر (فیلم شخصیت مادر)، هم پیشینه تاریخی آن (فیلم سینمایی مادر) و هم بهانه رخداد (جشنواره فیلم فجر) هر سه در ذهن مخاطبان عمومی حرفه‌ای سینما دارای اعتبار بالایی بودند. عناصر ثابتی که جشنواره فیلم فجر با آنها تعریف می‌شود یعنی سینما، فیلمسازی، ایران، دهه فجر، انقلاب اسلامی و مردم نیز جایی در این پوستر نداشتند. از سوی دیگر، طراح پوستر یعنی ابراهیم حقیقی نیز در کارنامه خود علاوه بر طراحی پوستر ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر به عنوان طرح سیمرغ جشنواره که نماد ماندگار و جذاب این رویداد هنری است نیز شناخته می‌شد. 

به این ترتیب، این پوستر که می‌خواست تداعی‌گر مقام مادر و زن در جامعه و سینمای ایران باشد و البته خاطره‌ای شیرین از اثری ماندگار را در ذهن مخاطبان متبادر سازد به ضد خود تبدیل شد. وضعیتی که با انتقاد منتقدان و اهالی رسانه همراه شد.

بازنگری در گام اول؛ چرا هنوز اندرخم یک کوچه‌ایم؟

اما در اتفاقی قابل تأمل و قابل‌توجه، حجم بالای انتقاد‌ها در دو روز اخیر باعث شد تا مدیر روابط عمومی چهل و سومین جشنواره فیلم فجر عصر جمعه هفتم دی‌ماه اعلام کند که این پوستر با بهره‌گیری از نظرات سازنده مطرح شده، مجدداً اصلاح و منتشر خواهد شد.

مسعود نجفی با اعلام این مطلب افزود: خوشبختانه ایده اصلی پوستر که از اثر ماندگار زنده‌یاد علی حاتمی برگرفته شده است با استقبال همراه شد، اما انتقاداتی به نحوه اجرای آن صورت گرفت که با توجه به نقطه نظرات حرفه‌ای اعلام شده، با تصمیم دبیر جشنواره، پوستر جشنواره چهل و سوم با انجام اصلاحات و پس از تائید استاد ابراهیم حقیقی منتشر خواهد شد.

مسعود نجفی با اشاره به رونمایی زودهنگام پوستر جشنواره نسبت به ادوار گذشته گفت: این مزیت باعث شد تا با بهره‌گیری از نظرات دلسوزانه بزودی نسخه بهتری را از پوستر نهایی و منتشر کنیم.

شنیدن انتقاداتی که عموماً از سر دلسوزی و از سوی علاقه‌مندان به سینمای ایران مطرح شده بود، اتفاقی قابل تحسین است، اما فراتر از ارزشگذاری برای این بازنگری باید به این نکته نیز توجه کرد که رخداد‌های جنبی جشنواره‌ای معظم و خبرساز همچون فیلم فجر باید در شأن و اعتبار همسنگ این مراسم برگزار شود.

از سوی دیگر در طراحی پوستر نیز باید همه جوانب امر سنجیده شده و صرفاً به پیشینه درخشان و تجربه طراح و یا نظر فلان مدیر نیز تکیه نکرد. فراموش نکنیم که رویدادی با قدمت ۴۲ سال و گذراندن مراحل مختلف نباید اسیر چنین اشتباهات فاحش و پیش پا افتاده‌ای شود. آن هم در شرایطی که جشنواره امسال در بعد اجرایی خود در دولت جدید و با گروه مدیریتی متفاوتی از سه دوره قبل برگزار خواهد شد. به این ترتیب، پوستر جشنواره به عنوان اولین گام از رخداد‌های جشنواره چهل و سوم فیلم فجر نتوانست نمره قبولی را کسب کند.