تلفن‌های همراه؛ هم‌بازی یا تهدید کودکان؟!

به گزارش خبرگزاری آنا؛ فاطمه منوری- پژوهش‌ها و مطالعات روی آسیب‌های روحی و روانی و مخرب گوشی‌های موبایل بیانگر این مهم است که چنانچه فرزندی با نشاط، توانمند، شاداب و عاری از انواع مشکلات روحی و روانی و حتی مصون از تومور‌های خونی و مغزی داشته باشید؛ در استفاده فرزند خود از گوشی‌های هوشمند، محدویت‌هایی ایجاد کنید. اگر چه از پس از پیدایش پاندمی کرونا زیست آموزشی کودکان وابسته به موبایل‌ها شده است، اما نمی توان منکر آثار مخرب استفاده از تلفن همراه در کودکان شد. البته این معضل محدود به کشور ما نیست و به یک معضل جهانی تبدیل شده است تا جایی که بسیاری از کشورها برای استفاده کودکان از تلفن همراه محدودیت هایی قایل شده اند. 

آنچه در استفاده کودکان از تلفن همراه باید رعایت کرد

محققان در پژوهش های خود به والدین توصیه می کنند که به کودکان زیر ۱۶ سال گوشی همراه ندهند. مغز کودک خیلی حساس‌تر از آن است که بتواند امواج رادیویی را تحمل کند. به بچه‌ها اجازه ندهند در مترو، اتوبوس، ماشین، آسانسور از گوشی موبایل استفاده کنند. چون موبایل برای دریافت سیگنال از داخل آهن، بسیار بیشتر تلاش می‌کند و این قدرت آسیب پذیری را افزایش خواهد داد. والدین اجازه ندهند در مواقعی که آنتن موبایل کم است کودکتان با موبایل بازی کند. هنگامی که اطراف کودک و نوجوانتان است کمتر از موبایل استفاده کنند.

همچنین حواسشان باشد دکل تلفن همراه در نزدیکی خانه و مدرسه فرزندان نباشد. والدین اجازه ندهند بچه‌ها موبایلشان را به مدرسه ببرند. شب تلفن همراه را در اتاق فرزندتان نگذارند. مشکلات چشمی و آسیب‌های بینایی ناشی از نور آبی اینگونه وسایل نیز می‌تواند برای کودکان مضراتی ایجاد کند. استفاده از موبایل و وسایلی که وای فای - WiFi- دارند روی سلامتی کودکان تأثیر می‌گذارد. این میدان‌های الکترومغناطیسی می‌تواند باعث بروز بدخیمی‌هایی مثل لوکمی (سرطان خون) و تومور مغزی شود. همچنین مشکلاتی مثل سردرد و خونریزی از بینی و سرگیجه نیز ایجاد می‌کند.

موبایل‌ها قاتلین تدریجی کودکان

با توسعه شبکه‌های اجتماعی به ویژه پس از پاندمی کرونا که فرآیند آموزش و پرورش نیز به دلیل لاک‌دان شدن شهر‌ها و در پی آن تعطیلی مدارس کشور‌ها تلفن‌های همراه دیگر تنها یک وسیله ارتباطی نبودند. تلفن‌های هوشمند همراه بخشی از زندگی روزمره مردم جوامع مختلف در دنیا امروز شدند تا آنجا که این ابزار بویژه برای کودکان به یک نوع اسباب بازی همیشگی و همراه تبدیل شد.

تلفن‌های هوشمند گرچه بخشی از رفاهیات زیست انسان امروز را به دنبال دارد، اما با این همه و با توجه به مخاطرات همیشگی فضای مجازی و آسیب‌های آن، لزوم مدیریت مدت زمان و کیفیت و سازوکار آن مستلزم مراقبت‌های ویژه‌ای است و چنانچه این مراقبت‌ها و عدم مدیریت صحیح بر بستر مجازی این تلفن‌ها فراهم نشو ممکن است اثرات مضر آن بر زندگی کودکان و نوجوانان غیرقابل جبران باشد. تلفن همراه امروز تبدیل به یک اسباب بازی جدید برای بچه‌ها شده که کارشناسان از آن به عنوان اسباب بازی خطرناک یاد می‌کنند. امروز تلفن همراه دیگر ابزاری ضروری در زندگی روزمره محسوب می‌شود و فرد و محلی نیست که به دور از موبایل‌ها باشد.

این دستگاه کوچک باعث شده در هر زمان و مکانی در دسترس باشیم. استفاده از تلفن همراه و تبلت هر روز بیش از پیش در جوامع رواج می‌یابد و امروزه بسیاری از افراد از این پدیده نوین ارتباطی به طور مؤثر استفاده می‌کنند و انواع گوشی‌های همراه با جدیدترین فناوری‌ها در بازار عرضه می‌شود. دنیای امروز عصر تلویزیون، ماهواره، کامپیوتر، اینترنت و تلفن همراه است. موارد فوق چنان با سرعت وارد زندگی بشر شده و راه نفوذ خود را ادامه می‌دهند که نمی‌توان از کنار آنها با بی تفاوتی گذشت؛ بلکه باید با آنها به روش صحیح برخورد نمود تا بیشترین سود و استفاده حاصل آید.

مضرات تبلت برای کودکان جدی است! وقتی والدین برای فرزندتان گوشی هوشمند یا تبلت میخرند و با سرگرم شدن او با خود می‌گویند: که عجب خوب است این تکنولوژی، کودکم ساعت‌ها آرام و بیصدا می‌نشیدند دیکر بهانه‌جویی نمی‌کند، اما غافل از اینکه این هدیه چه بلایی سر کودکان می‌آورد.

نکته قابل ذکر آن است که گرچه اثرات مثبت تکنولوژی در کیفیت زندگی قابل انکار نیست ولی در صورت عدم مدیریت صحیح نیز ممکن است اثرات مضر آن بر زندگی کودکان و نوجوانان غیرقابل جبران باشد. تلفن همراه امروز تبدیل به یک اسباب بازی جدید برای بچه‌ها شده که کارشناسان از آن به عنوان اسباب بازی خطرناک یاد می‌کنند.

گرچه این وسایل می‌توانند در امر سرگرمی و آموزش به کار بیایند، اما باید به جنبه‌های دیگر آن نیز نگاه کرد. اگر والدین بیش از حد به کودکان خود اجازه کار کردن با گوشی و تبلت را بدهند، آنها از دنیای واقعی فاصله خواهند گرفت.

اکثر والدین به فرزندان خود می‌آموزند که با افراد غریبه صحبت نکنند، اگر در منزل تنها هستند در را به روی کسانی که نمی‌شناسند باز نکنند و اگر فرد ناشناسی تلفن زد به او اطلاعات ندهند. همچنین آنها روی این موضوع کنترل و نظارت دارند که فرزندشان با چه کسی حرف می‌زند؟ با چه کسی دوست است؟ کجا می‌رود؟ چه کتاب و روزنامه‌ای می‌خواند؟ و…، اما نمی‌دانند که همین نظارت، کنترل و راهنمایی را باید هنگام استفاده از تلفن همراه نیز اعمال کنند. بسیاری از والدین در مورد رایانه و بازی‌های رایانه‌ای فرزندشان نظارت دارند در حالی که نسبت به تلفن همراه بی‌تفاوتند. با وجودی که این وسیله اگر تحت کنترل نباشد می‌تواند بسیار خطرناک‌تر از رایانه، اینترنت، تلویزیون و… باشد.

چرا شبکه‌های اجتماعی تاثیر منفی دارند؟

برای پاسخ به این پرسش ابتدا لازم است، بدانیم؛ ذهن نوجوانان در حال رشد و بلوغ است و به مثابه آهن گداخته آمادگی شکل پذیری بسیار دارد هنگامی که در شبکه‌های اجتماعی بدون هیچ کنترل و مدیریتی در معرض بمباران اطلاعاتی تفکیک نشده به اقتضای سن خود قرار می‌گیرد، غیر از اینکه با حجمی از اطلاعات فیک و واقعی مواجه شده قدرت تمیز دادن این حجم از اطلاعات را نداشته و خیلی وقت‌ها انعکاس واقعیت نیست؛ بنابراین این ذهن آماده شکل‌گیری مراحل رشد را به واسطه تصاویر دستکاری‌شده سلبریتی‌ها و مدل‌ها باعث می‌شود نوجوان نسبت به بدن خود تصویر خوبی نداشته باشند. چنانچه بخواهیم واقعیت ماجرا بشکل بهتری تصریح کنیم هجوم اطلاعات تفکیک نشده و متناسب با سن کودکان و نوجوانان سبب خواهد شد که این قشر آینده‌ساز دچار بلوغ زودرس شوند و قبل از اینکه اکوسیستم و فیزیولوژی بدن کودک به رشد طبیعی خود برسد با این اتفاق مواجه شده و اژن آگاهی نابهنگام سبب نوعی تضاد منافع خواهد شد. در ادامه با یکی از روانشناسان کودک در خصوص چگونگی تاثیر فضای مجازی بر کودکان گپ‌وگفتی داشتیم که قابل مشاهده است.

حسین روزبهانی، روانشناس کودک، در گفتگو با خبرگزاری آنا در مورد اثرات فضای مجازی بر تربیت کودکان توضیح داد: وقتی کودکان با انبوهی از اطلاعات بی‌ربط و نادرست روبه‌رو می‌شوند، بدون اینکه آمادگی لازم را داشته باشند، به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و این مسئله می‌تواند آسیب‌های روانی جدی به آنها وارد کند.

شکل‌گیری هویت کودکان

وی افزود: در این دوره، کودکان در تلاش هستند تا ارزش‌ها و معنای زندگی خود را پیدا کنند. آنها به‌دنبال کشف هویت شخصی خود هستند و تلاش دارند تا از دانسته‌های قبلی خود آگاه شوند. در این شرایط، فضای مجازی می‌تواند آنها را به اشتباهات خطرناکی سوق دهد، چرا که هویت آنها هنوز به‌طور کامل شکل نگرفته است.

تأثیرات منفی فضای مجازی بر روان کودک

روزبهانی در ادامه بیان کرد: فضای مجازی می‌تواند تأثیرات مخربی بر فرآیند شکل‌گیری هویت کودکان بگذارد. کودکان ممکن است در دنیای مجازی هویت خود را جست‌وجو کنند، اما اغلب در این مسیر اشتباه قدم می‌گذارند، زیرا این دوران برای آنها پر از اضطراب و سردرگمی است.

این روانشناس همچنین اشاره کرد که فضای مجازی در صورت مدیریت نشدن به‌درستی، می‌تواند پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای روح و روان کودک به همراه داشته باشد: فضای مجازی، به‌ویژه در سنین پایین، می‌تواند منجر به فراموشی ارزش‌ها و هنجار‌های اجتماعی شود. کودکان در این فضا می‌توانند از رفتار‌های غیرصادقانه مانند دروغ‌گویی و فریب الگوبرداری کنند، که این امر بر شخصیت اجتماعی آنها تاثیر منفی می‌گذارد.

کاهش روابط انسانی و اجتماعی

وی گفت: فضای مجازی ممکن است موجب کاهش احترام متقابل و از بین رفتن حس صداقت میان کودکان شود. همچنین، استفاده بی‌رویه از اینترنت می‌تواند باعث انزوای اجتماعی و دوری از ارتباطات واقعی شود.

پژوهش‌ها و یافته‌های روان‌شناسی

روزبهانی با استناد به تحقیقات اخیر، افزود: نتایج نشان می‌دهند افرادی که وقت زیادی را در فضای مجازی صرف می‌کنند، در آینده بیشتر در معرض خطر مشکلات روانی همچون افسردگی و اختلالات دوقطبی قرار دارند.

تجربه‌آموزی از طریق بازی

این روانشناس به اهمیت دوران نوجوانی در رشد هویتی اشاره کرد و گفت: در این دوران، کودکان باید به کسب تجربه از طریق بازی و تعاملات واقعی بپردازند تا بتوانند مهارت‌های زندگی را آموخته و در آینده نقش سالم و موفقی در جامعه ایفا کنند.

اعتیاد به فضای مجازی

وی همچنین هشدار داد که فضای مجازی می‌تواند منجر به اعتیاد و وابستگی کودکان به اینترنت شود: کودکان و نوجوانان انرژی زیادی دارند، و اگر والدین درگیر مسائل خود باشند، این کودکان به فضای مجازی پناه می‌برند که این امر به مرور باعث انزوای آنها از جامعه می‌شود.

نقش والدین در نظارت بر فضای مجازی

روزبهانی تأکید کرد که والدین باید با نظارت دقیق بر فعالیت‌های آنلاین فرزندان خود، استفاده از اینترنت را کنترل کنند: والدین نباید برای آرام کردن کودکان خود از فضای مجازی استفاده کنند، چرا که این کار می‌تواند آسیب‌های جدی به آنها وارد کند.

انعکاس تصویری فیک و غیر واقعی از جهان

آنچه ما در پروفایلمان نشان می‌دهیم چیزی است که می‌خواهیم دیگران از ما برداشت کنند. شاد، فعال و جذاب! نوجوانان کم سن و سال زندگی خود را با پست‌های دیگران در شبکه‌های اجتماعی مقایسه می‌کنند و زندگی خود را رو به افول و شکست خورده می‌پندارند بنابراین گرفتار آسیب‌های افکار و هیجانات منفی شده و درنهایت افسردگی کمترین آسیب آن خواهد بود.

حاصل مطالعات جامعه‌شناسان و پژوهشگران این عرصه بیانگر این مهم است که تفاوت بین مثبت و منفی بودن تاثیر شبکه‌های اجتماعی باز می‌گردد به این که هر پلتفرم بر روی چه چیزی تمرکز دارد. به طور مثال اینستاگرام و اسنپ چت تمرکزش روی عکس‌ها و ویدئوهاست و این دقیقا چیزی است که منعکس کننده زندگی آنکارد شده افراد مختلف است، و سبب خواهد شد تا نوجوانان به‌اندازه کافی احساس مفید بودن نداشته باشند و همین فرآیند در کودکان و نوجوانان سبب پیدایش اضطرابی مفرط خواهد شد.

متخصصان می‌گویند روزمره زندگی و یک محیط خاص از طریق محتوای ویدئویی روشن‌تر و بهتر از عکس نشان داده می‌شود. دیدن عکس افراد خوشحال و زیبا می‌تواند به‌راحتی به بیننده حس نارضایتی از خود و زندگی خود و افسردگی و ناراحتی بدهد.

بر اساس پژوهش RSPH بیش از ۹۰ درصد نوجوانان ۱۶ تا ۲۴ ساله کاربر شبکه‌های اجتماعی هستند و حالا خود محاسبه کنید ذهن یک نوجوان که باید در مسیر رشد و تعالی قرار بگیرد چه میزان دچار چالش و و مخاطرات خواهد شد. 

از چه سنی برای کودکان و نوجوانان موبایل بگیریم؟

متاسفانه خیلی از والدین در مورد اینکه فرزندان آنها گوشی موبایل دارد، با افتخار صحبت می‌کنند و برخی دیگر به واسطه اینکه فلان خانواده برای فرزند خود گوشی تلفن همراه خربده است مجبور به خریدن گوشی برای فرزند خود می‌شوند.

کودک ۵ یا ۶ ساله‌ای که گوشی هوشمند به دست می‌گیرد آیا واقعا از محدودیت‌ها و روش‌های استفاده آن آگاهی لازم را دارد؟ آیا پدر و مادر او احساس نمی‌کنند نباید این وسیله از این سن کم در اختیار او قرار بگیرد؟

البته برخی از والدین برای استفاده از موبایل برای فرزندان خود محدودیت تعیین می‌کنند و مثلا فقط دو ساعت موبایل در اختیار او قرار می‌دهند. در واقع آموزش و ضرورت از جمله مواردی است که محدوده سنی استفاده از تلفن همراه را در فرزندان مشخص می‌کند که بسته به شرایط کودک و خانواده، آموزش کودک خطرات و تهدیداتی که در اختیار داشتن موبایل برای کودک به دنبال دارد این محدوده سنی را دستخوش تغییر می‌کند.

اما برخی از والدین از اینکه تا قبل از سن ۱۲ – ۱۷ سالگی برای فرزند خود موبایل تهیه کنند، اکراه دارند. برخی از خانواده‌ها از اینکه موبایل در اختیار فرزند خود قرار دهند می‌ترسند، زیرا هراس دارند مبادا باعث انحراف او بشود.

واقعیت هم این است که والدین نباید به فرزندان دبستانی یا دوره راهنمایی خود موبایل بدهند، زیرا با این کار این آزادی را به آنها می‌دهند که وارد شبکه‌های اجتماعی آنلاین شوند. یا متاسفانه با دوستان نامناسب ارتباط‌های مخفیانه داشته باشند. وقتی یک گوشی هوشمند در اختیار یک نوجوان باشد، او به طور دائم به اینترنت دسترسی دارد و اینترنت نیز با همه خوبی‌ها، سایت‌هایی دارد که برای فرزندان ما به هیچ وجه مناسب نیستند.
بهترین سن برای خرید گوشی برای فرزندان، اواخر دوره دبیرستان است. دختر و پسر در این سن دیگر کودک نیستند و می‌توانند تا حدی خوب را از بد تشخیص دهند.

گوشی‌های هوشمند و باتلاق‌های روحی و روانی

اصل ماجرا این است که آموزش الکترونیکی و بازی‌های جذاب و فریبنده گوشی‌های هوشمند زمان مفید یادگیری را به هیچ آموزی تقلیل داده و کودکان به جای بازی کردن (فیزیکی) و خواندن و شنیدن مطالب که سبب نشاط فردی و اجتماعی می‌ظود تقریبا هیچ می‌آموزند و حداکثر توانمندی‌های آنها به انجام حرکات لوپ و تکراری منحصر می‌شود. کودکان باید در سنین پایین اجتماعی شوند و آن‌ها این کار را با تقلید از رفتار والدین خود انجام می‌دهند. حقیقتا مدت زمانی که کودک در جهان فیک به موازات جهان واقعی سیر می‌کند، به هیچ معاوضه می‌شود. 
سندروم وابستگی

اما سندروم وابستگی شدید و اعتیاد به تلفن همراه کمترین آسیب روانی است که گوشی تلفن همراه به دنبال خواهد داشت. آنها بیشتر وقت خود را صرف استفاده از موبایل می‌کنند و به جای بازی با دوستان و هم سن و سال‌های خود و تحرک و فعالیت‌های بدنی، گوشه‌ای می‌نشینند و وقت خود را صرف بازی‌های تلفن همراه و یا گوش دادن به موسیقی می‌کنند. بی‌تحرکی و چاقی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که کودکان امروزی با آن دست به گریبانند.

عقب‌ماندگی در کنش‌های اجتماعی

کودکانی که تنها و به دور از جمع هم سن‌های خود، بیشتر وقت خود را صرف بازی‌های تلفن همراه می‌کنند، روش‌های برقراری ارتباط با دیگران را کمتر تجربه می‌کنند و معمولا تنهایی را ترجیح می‌دهند و در آینده در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران دچار مشکل میشوند که به اصطلاح به آن عقب‌ماندگی کنش‌های اجتماعی ذطلاق می‌شود.

پژوهش‌ها بیانگر این موضوع است که افسردگی و اضطراب ناشی از استفاده از گوشی‌های هوشمند متاثر و ناشی از اشعه متصاعد شده از این وسیله ارتباطی بر عملکرد مغز کودکان است و هم در اثر عدم معاشرت و برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران. احساس تنهایی و گوشه گیری نیز از خطرات روانی استفاده بیش از حد از این وسایل است. کودکانی که بیشتر از حد از تلفن همراه استفاده می‌کنند بیشتر تحریک پذیر هستند و دچار کاهش اعتماد به نفس می‌شوند.

انتهای پیام/

فاطمه منوری