زنگ استهلاک بر پیکره صنایع دارویی

گروه سلامت خبرگزاری آنا، یاسر مختاری، حال صنعت دارو در کشور خوب نیست، کمبودهای دارویی در کشور جزئی از اخبار روزانه شده‌اند، ، هنوز بسیاری از بیماران نیازمند انسولین‌های نوومیکس در جستجوی این داروها هستند.

۳۴۰ قلم کمبود دارو

چندی قبل محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی از کمبود ۳۰۰ قلم دارو در کشور خبر داده بود، اگرچه این آمار بعد‌ها توسط برخی از افراد زیر سوال رفت، اما در روز‌های اخیر سلمان اسحاقی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به کمبود ۳۴۰ قلم دارو تلویحا سخنان وزیر بهداشت را تأیید کرد. به گفته اسحاقی  از این ۳۴۰ قلم دارو، ۱۳۰ قلم دارو به صورت حیاتی است و در صورتی که به آن بی‌توجهی شود، در ۳ ماه آینده با مشکلات جبران ناپذیری مواجه خواهیم شد.

بسیاری از کارشناسان دلایل اصلی این کمبود دارویی را ناشی از کمبود نقدینگی مزمن و در صنعت دارویی کشور و قیمت گذاری نامناسب می‌دانند که منجر به عدم انگیزه برای تولید یا واردات می‌دانند.

به گفته اسحاقی در حال حاضر سرجمع بدهی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به شرکت‌های پخش دارویی حدود ۱۸۵ هزار میلیارد ریال و همچنین مطالبات بخش غیرخصوصی از بیمه‌ها مانند بیمه تأمین اجتماعی، نیرو‌های مسلح و هلال احمر نزدیک به ۲۹۱ هزار میلیارد ریال و مطالبات بخش خصوصی رقمی بالغ بر ۵۴۰ هزار میلیارد ریال است.

علاوه بر این مسائلی مانند رفع تعهد‌های ارزی شرکت‌های دارویی و استهلاک تجهیزات تولیدی کارخانه‌جات دارویی و عدم نوسازی خطوط تولید طی ۱۰ سال اخیر، قیمت‌گذاری دستوری به عنوان دلایل کمبود دارو در کشور یاد می‌شود.

استهلاک ماشین آلات تولید دارو

محمد عبده‌زاده، رئیس هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع دارو‌های انسانی در گفتگو با خبرنگار سلامت آنا، در رابطه با وضعیت استهلاک خطوط تولید دارو در کشور گفت: تجهیزات و ماشین‌آلات داروسازی به صورت میانگین طی ۱۰ سال دچار استهلاک می‌شوند این بدین معنی است که سالانه باید ۱۰ درصد هزینه را در صورت‌های مالی برای نوسازی این تجهیزات پیشبینی کرد.

وی افزود: اگر فرض را بر این بگذاریم که حدود ۱۰۰ شرکت داروسازی سرمایه‌ای که در بخش ماشین آلات صنعت دارو دارند نزدیک ۲۵ میلیون دلار است و سرجمع ارزش سرمایه ماشین آلات همه شرکت حدود ۲.۵ میلیارد دلار باشد. اگر نرخ استهلاک این ۲.۵ میلیارد دلار را طی ۱۰ سال در نظر بگیریم باید سالانه ۲۵۰ میلیون دلار را برای نوسازی و جایگزینی این ماشین آلات اختصاص داد. در واقع صنعت داروسازی ما باید سالانه ۲۵۰ میلیون تا ۳۰۰ میلیون دلار تجهیزات جدید خریداری و جایگزین تجهیزات مستهلک کند.

عبده‌زاده با بیان اینکه ۳۳ درصد از شرکت‌های دارویی در بورس حضوردارند، گفت: این شرکت‌ها حدود یک سوم شرکت‌های دارویی را شامل می‌شوند، لذا این شرکت‌ها هم حداقل باید ۱۰۰ میلیون دلار به صنایع نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات خود اختصاص دهند، اما در صورت‌های مالی آنها می‌بینیم که هزینه کردشان برای نوسازی این تجهیزات بین ۱۰ تا ۱۸ میلیون دلار در سال بوده است. سایر شرکت‌ها هم همین گونه بوده‌اند. این بدین معنی است که ماشین‌آلات داروسازی کشور به سرعت در حال استهلاک و بوده و با تجهیزات جدید جایگزین نمی‌شوند.

ماشین‌آلات داروسازی کشور به سرعت در حال استهلاک و بوده و با تجهیزات جدید جایگزین نمی‌شوند

مدیرکل اسبق داروی سازمان غذا و دارو ادامه داد: استهلاک ماشین‌آلات داروزسازی بدون نوسازی آن خود را در کمبود دارو، کاهش کیفیت و بسیاری موارد آسیب‌زای دیگر نشان می‌دهد. یک نمونه ملموس آن اتفاقی بود که دو سال قبل برای شرکت سرم سازی افتاد، دستگاه‌ها مستهلک بوده و جایگزین نشده بودند و به همین دلیل از خط تولید خارج شدند. به محض اینکه یک خط تولید کنار گذاشته می‌شود کمبود به وجود می‌آید.

در این سال‌ها به دلیل تغییر نرخ ارز، تورم و عدم قیمت‌گذاری دارو متناسب با نرخ تورم، سودآوری از صنعت دارویی از بین رفته است.

وی در رابطه با دلایل عدم نوسازی صنایع دارویی نیز گفت: در این سال‌ها به دلیل تغییر نرخ ارز، تورم و عدم قیمت‌گذاری دارو متناسب با نرخ تورم، سودآوری از صنعت دارویی از بین رفته است. وقتی سودآوری از یک صنعت گرفته می‌شود، تولید دارو جای خود را به واردات دارو با قیمت چندبرابری، ارزبری بیشتر می‌دهد.

عبده‌زاده یادآور شد: اگرچه وزارت بهداشت متولی دارو در کشور است، اما داروسازی یک صنعت پیشرفته، پیشران و ضامن استقلال کشور است.

تکلیف دولت، بدون بودجه

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز یکشنبه ۱۴ آبان ۱۴۰۲ و در جریان بررسی گزارش کمیسیون تلفیق لایحه برنامه هفتم توسعه، ماده الحاقی ۱۴ به کل لایحه را بررسی و آن را تصویب کردند. بر اساس این مصوبه، دولت مکلف است حداکثر شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون نسبت به تدوین برنامه نوسازی و بازسازی صنایع دارو، فرآورده‌های سلامت، تجهیزات و ملزومات پزشکی و واکسن که توسط وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی با هدف افزایش بازدهی و ارتقای کیفیت تولیدات داخلی و رقابت پذیر آن و نیز تقویت توان تولید داخل و صادرات کشور و خوداتکایی ۹۰ درصدی و افزایش سهم از بازار منطقه و تأمین تسهیلات مورد نیاز انجام می‌گیرد، اقدام قانونی به عمل آورد.

عبده‌زاده در حالی نیاز صنعت دارو را سالانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار عنوان می‌کند که وی پیش از این نیز گفته بود که در برنامه توسعه هفتم به اهمیت نوسازی صنعت دارو تأکید شده، اما بودجه‌ای در سال ۱۴۰۳ برای آن اختصاص داده نشده است.

در همین حال سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو نیز سال گذشته با تأکید بر اینکه نوسازی صنعت دارو باید از سوی وزارت صمت صورت بگیرد،  پرداخت ارز شرکت‌های تولیدکننده دارو برای تهیه ماشین آلات مورد نیازشان باید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شود و در این رابطه نیز مکاتبات مورد نیاز را با معاونت مربوطه در این وزارت انجام داده‌ایم.

وی تأکید کرد:  وزارت صمت حداقل باید ۲۰۰ میلیون دلار برای نوسازی ماشین آلات صنایع داروسازی تخصیص دهند. هر چقدر عمق نوسازی ماشین آلات صنعت دارو بیشتر شود، بهره وری نیز به همان میزان افزایش پیدا می‌کند.

محمد پیکانپور مدیرکل سابق دارو در دی‌ماه ۱۴۰۲ از موافقت با پرداخت ۲۰۰ میلیون دلار (۵۰ میلیون دلار کمتر از رقم تخمینی رئیس هئیت مدیره سندیکای صاحبان صنایع دارو‌های انسانی) به صنعت دارو جهت نوسازی تجهیزات خبر داده بود، اما همانگونه عبده‌زاده گفت در بودجه ۱۴۰۳ این رقم دیده نشد، بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که در ماه‌های باقی مانده سال جاری این رقم اختصاص پیدا کرده و احتمال دارد که امسال نیز صنایع داروسازی کشور بدون نوسازی باقی مانده و کمبود‌های دارویی نیز بیشتر شود.