در یک پژوهش بررسی شد؛
چارچوبی برای ارزش‌گذاری فناوری‌های در مراحل ابتدایی توسعه
تجاری‌سازی نتایج تحقیقات و انتقال فناوری از مؤسسات دانشگاهی و پژوهشی، از نظر اهمیت و تأثیرگذاری آن در توسعه فناوری و در نهایت تأثیرات اقتصادی آن، بحث روز گفتمان‌های علمی و مدیریتی کشور است.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، با گسترش رویکرد به تجاری‌سازی نتایج تحقیقات در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور، نیاز این مؤسسات به زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های تجاری‌سازی آشکار شده و لزوم توجه سیاست‌گذاران توسعه فناوری به رفع این نیاز‌ها روشن‌تر می‌شود و ارزش‌گذاری فناوری از جمله ابزار‌های مورد نیاز مؤسسات دانشگاهی و فناوری در هرگونه انتقال فناوری از این مؤسسات است.
بهمن فكور (عضو پژوهشكده مطالعات فناوری‌های نوين) در مقاله‌ای با عنوان «چارچوبی برای ارزش‌گذاری فناوری‌های در مراحل ابتدایی توسعه» به این موضوع پرداخته‌اند که ماهیت موضوعی ارزش‌گذاری فناوری و تأثیرپذیری آن از عوامل و شرایط محیطی، انجام آن را با دشواری‌های فراوانی روبه‌رو می‌سازد و افزایش کار علمی در این زمینه می‌تواند دسترسی متقاضیان این حوزه را به روش‌های کاربردی فراهم ساخته و کاهش مشکلات آنها در ارزش‌گذاری را به همراه داشته باشد.
* نحوه استفاده تجاری از فناوری
در این پژوهش آمده است که ارزش هر فناوری برای خریدار یا لیسانس گیرنده آن متأثر از نحوه استفاده تجاری از آن فناوری با درنظر گرفتن هزینه‌های توسعه فناوری خریداری شده، زمان مورد نیاز تا ایجاد برگشت مالی توسط فناوری، میزان این برگشت و مخاطره موجود در این فرایند است.
به زعم این پژوهش در هنگام فروش یا لیسانس‌دهی هر فناوری در مراحل ابتدایی توسعه تقریباً تمامی این عوامل لازم است ارزیابی و کمّی‌سازی شوند تا امکان قضاوت در مورد آینده آن فراهم شود. در واقع، قیمتی که برای فناوری مورد انتقال بین دو طرف پرداخت می‌شود مستلزم توافق هر دو طرف فروشنده (لیسانس‌دهنده) و خریدار (لیسانس‌گیرنده) بر ارزش فناوری است.
به گفته این پژوهش در انتقال فناوری تعیین و مشخص کردن دقیق آنچه بین طرفین مورد مبادله قرار می‌گیرد نقش اساسی در ارزش‌گذاری و امکان رسیدن به قیمت مورد توافق طرفین دارد. این مبادله ممکن است حقوق انحصاری یا غیرانحصاری تعدادی پتنت، دانش فنی و حق نشر، داده‌های فنی، حق بهبود برای خریدار، حق فرعی‌دهی لیسانس و مانند آن باشد.
این پژوهش به این نکته اشاره می‌کند که قیمت پرداخت شده می‌تواند شامل ترکیبی از انواع پرداخت‌ها مانند پرداخت‌های ثابت، پرداخت‌های جاری امتیاز، سهام شرکت، سرمایهگذاری در پژوهش و توسعه و سایر منابع اختصاصی خریدار باشد.
* قیمت‌گذاری فناوری در محیط‌های دانشگاهی
با توجه به هدف پژوهش حاضر که تعیین چهارچوبی برای قیمت‌گذاری فناوری‌های مورد واگذاری از محیط‌های دانشگاهی و تحقیقاتی است و با درنظر داشتن اینکه فناوری‌های توسعه‌یافته در این محیط‌ها اغلب در مراحل ابتدایی توسعه خود قرار دارند، از این‌رو مبنای بحث ارزش‌گذاری در این بخش، فناوری‌های در مراحل ابتدایی توسعه خواهند بود.
فناوری‌های در مراحل ابتدایی توسعه بعضی از پژوهشگران مراحل توسعه فناوری را مطابق این مراحل می‌شناسند:
- مرحله‌ای علمی و تعیین فرصت یا نیاز برای آنها
- اثبات امکان مرحله پذیری در مقیاس آزمایشگاهی
- کارکرد در مقیاس نمونه‌سازی یا آزمایشات میدانی
- معرفی تجاری یا استفاده عملیاتی
- پذیرش عمومی
- تکثیر و نفوذ در سایر کاربرد‌ها
- تاثیر در رفتار اجتماعی و یا اثرگذار مهم اقتصادی
این پژوهش در ادامه توضیح می‌دهد که فناوری‌ها در مراحل ابتدایی توسعه در واقع فناوری‌هایی هستند که هنوز تجاری نشده‌اند، ایده‌های آزمایش نشده، در مقیاس بنچ و سازی فناوری‌های نمونه‌سازی شده فناوری شده از این نوع فناوری‌ها هستند.
* فناوری‌های در مقیاس بنچ
در این پژوهش آمده است که فناوری‌های در مقیاس بنچ، به‌طور معمول از مرحله ایده گذشته و در تست‌های آزمایشگاهی امیدبخش ظاهر شده‌اند و از طرف دارندگان آن تحقیقات بعدی برای ادامه شناسایی و پالایش آن مورد برنامه‌ریزی قرار گرفته است.
به گفته این پژوهش تحقیقات در این مرحله معمولا با هدف آزمایش مواد مختلف، تولید نمونه، انجام فرمولاسیون مختلف، جمع‌‌آوری آزمایش‌ها و توسعه داده‌ها به اجرا درمی آید، اما فناوری‌سازی نمونه شده معمولا به نسخه دست عنوان‌سازی از محصول یا فرایندی که تجسم فناوری مورد است نظر واقعاً کار می‌کند.
* مشخصات مشترک فناوری‌ها در مراحل ابتدایی توسعه
در این پژوهش آمده است که یکی دیگر از ویژگی‌های مهم ومشترک این فناوری‌ها نیاز به سرمایهگذاری نسبتاً زیاد مالی و زمانی پیش از تأیید امکان‌پذیری نهایی آنها است.
به زعم این پژوهش زمان و پول عوامل مهمی در ارزش دارایی‌ها محسوب می‌شوند، هنگامی که مقادیر زیادی از درآمد توسط یک دارایی فکری و برای دوره طولانی زمانی تولید می‌شود، ارزش آن دارایی بالا می‌رود و برعکس تأخیر طولانی زمانی تا تولید درآمد توسط یک فناوری جدید در کاهش ارزش آن تأثیر بسیاری دارد.
این پژوهش مطرح می‌کند که مقادیر زیادی از سرمایهگذاری در طول دوره طولانی رسیدن به درآمد مورد نیاز باشد باعث افت شدیدتر ارزش فناوری جدید خواهد شد.
* ارزش‌های روش‌گذاری فناوری
این پژوهش توضیح می‌دهد که تجاری‌سازی نتایج تحقیقات و انتقال فناوری از مؤسسات دانشگاهی و پژوهشی، از نظر اهمیت و تأثیرگذاری آن در توسعه فناوری و در نهایت تأثیرات اقتصادی آن، بحث روز گفتمان‌های علمی و مدیریتی کشور است.
از نظر این پژوهش این مؤسسات برای حرکت در این مسیر نیازمند زیرساخت‌های مختلف و از جمله دسترسی به ارزش‌های روش‌گذاری فناوری هستند. ویژگی اصلی فناوری‌های حاصل از دانشگاه و مراکز پژوهشی این است که فناوری‌ها در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارند، بنابراین توسعه و تجاری‌سازی آنها با ریسک‌های مختلف و بیشتری همراه است، بر این مبنا نحوه ارزش‌گذاری این فناوری با فناوری‌های بالغ و تجاری شده متفاوت خواهد بود.
در این پژوهش با تمرکز بر این موضوع و استفاده از پژوهش‌های قبلی، توسعه چارچوبی برای ارزش‌گذاری فناوری‌های حاصل از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هدف شده است.
چارچوب توسعه‌یافته با استفاده از ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی تلاش دارد با واقعیت‌های مسیر توسعه فناوری‌ها در محیط‌های دانشگاهی و پژوهشی تطبیق یافته و پاسخگوی نیاز‌های مراحل مختلف این مسیر باشد. به عبارت دیگر ابی ی، برای دست به هدف، چارچوب پیشنهادی از سه مؤلفه تشکیل شده است:
- مؤلفه نخست، براورد هزینه‌های انجام شده برای فناوری در مراحل مختلف آزمایشگاهی، نمونه‌سازی و نیمه صنعتی را به روش مبتنی بر هزینه انجام می‌دهد.
- مؤلفه دوم، درآمدهای آینده آن را به روش تحلیل درآمدهای آتی فناوری تخمین می‌زند.
- مؤلفه سوم، تاثیر ویژگی‌های خاص فناوری مورد واگذاری در ارزش آن را در چارچوب اعمال می‌کند.
با توجه به این ویژگی، این چارچوب می‌تواند به عنوان یک راهنمای کلی روش ارزش‌گذاری، تا حد زیادی نیاز‌های در رفع دفاتر انتقال فناوری و تجاری‌سازی به روش ارزش‌گذاری فناوری‌های مورد واگذاری واقع شود.
در آخر نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که باید توجه داشت تعیین ارزش و قیمت برای اختراعات و فناوری‌های در مراحل اولیه توسعه اگر ناممکن نباشد کار مشکلی است. برای مؤسسات دانشگاهی و یکی از راه پژوهشی حل جایگزین‌های مشارکت در سهام طرف سود وی در قالب پرداخت‌های ثابت و جاری حق امتیاز است. ترکیبی از این دو روش باعث می‌شود تا مخاطرات موجود در توسعه فناوری و تحقق درآمدهای آتی از به‌کارگیری فناوری بین طرفین تقسیم گردد.
انتهای پیام/
