«صالحی» به خانه‌اش برگشت/ اهالی فرهنگ و هنر چشم انتظار اقدامات آقای وزیر

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سیّد عباس صالحی با ۲۷۱ رای موافق  از مجلس رای اعتماد گرفت تا برای دومین‌بار به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ساختمان سفیر رنگ خیابان بهارستان برود.

سیدعباس صالح شریعتی(صالحی) در سال ۱۳۴۳ در مشهد دیده به جهان گشود، پدرش مرحوم آیت الله میرزا حسن صالحی یکی از علمای صالح، ساده زیست و متواضع مشهد بود که تا پایان عمر به درس و تدریس اشتغال داشت.

سیدعباس صالحی تحصیلات حوزوی داشته و در دانشگاه نیز در رشته فلسفه تحصیل کرده است. او از سال ۱۳۵۱ به حوزه علمیه مشهد رفت و پس از پشت سر گذاشتن دروس مقدماتی، سطوح مقدماتی و عالی در آنجا در سال ۱۳۶۰ راهی حوزه علمیه قم شد و تا سال ۱۳۶۸ دروس خارج را در آنجا فراگرفت. پس از آن به مشهد بازگشت و در جلسات درس اساتید مشهد تحصیل دروس خارج را ادامه داد، و در سال ۱۳۷۶ دوباره برای ادامه تحصیلات راهی قم شد.

در حوزه‌های علمیه قم و مشهد از محضر اساتیدی همچون حضرات آیات وحید خراسانی، جواد تبریزی، سیدعزالدین زنجانی و میرزا علی آقافسلفی بهره برده است، اما ملبس به لباس روحانیت نیست. وی همچنین در محضر اساتید فلسفه همچون ابراهیمی دینانی، انصاری شیرازی، جوادی آملی و حسن زاده آملی نیز حاضره بوده است و از سال ۱۳۷۰ دروس مرتبط با فقه، فلسفه و کلام اسلامی را در دانشگاه تدریس می‌کند.

در فاصله سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۷ او سردبیر مجله حوزه بود، و در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۶ مسئول دفتر تبلیغات اسلامی استان خراسان بود. از سال ۱۳۷۶ نیز سه دوره متوالی عضو هیئت مدیره تبلیغات اسلامی و پس از آن عضو هیئت امنای آن بوده است. او از همان سال مسئولیت نشریه پژوهش‌های قرآنی را برعهده داشت، و عضو هیئت تحریریه نشریات اهل بیت و کاوش فقه در فقه اهل بیت نیز بود.

از سال ۷۶ مدیر مسئولیت نشریه پژوهش‌های قرآنی و از همان سال عضو هیئت تحریریه نشریات فقه اهل بیت و کاوش فقه در فقه اهل بیت نیز بود، او در سال ۷۸ مدیر مسئولی و سردبیری نشریه «پگاه» را نیز بر عهده داشته است.

راه اندازی سایت دین آنلاین از فعالیت‌های دیگر صالحی است، او همچنین در سال ۱۳۶۱ از نویسندگان مجله حوزه بود و در برخی پروژه‌ها و فعالیت‌های علمی نیز ایفای نقش کرده است.

«تفسیر راهنما» از جمله تالیفات سیدعباس صالحی است و از دیگر کتب تالیفی او می‌توان به  «حوزه و روحانیت» و «دانشگاه و دانشجو» اشاره کرد، او ۲۲ مقاله نیز نگاشته است که می‌توان از آن جمله ابوذر امام، اسوه امام، امام و سلوک تفسیری را نام برد.

عضویت در شورای «مهندسی فرهنگی» (شورای عالی انقلاب فرهنگی) از ٨٥ تا ٨٧ و عضو حقیقی شورای فرهنگ عمومی و مدیرمسئول و سردبیر برخی از نشریات علمی و فرهنگی کشور از دیگر سوابق اجرایی او محسوب می‌شود.

صالحی در دولت یازدهم معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، که پس از استعفای علی جنتی از وزارت فرهنگ به عنوان سرپرست وزارتخانه منصوب شد، و تا زمان اخذ رای اعتماد مجلس در همان سمت باقی ماند، پس از آن در دولت دوازدهم به عنوان وزیر پیشنهادی فرهنگ به مجلس معرفی شد و توانست با کسب ۲۴۲ رای موافق، ۲۵ رای مخالف و ۲۱ رای ممتنع از مجموع ۲۸۸ رای ماخوذه وزیر فرهنگ دولت دوازدهم شود.

حضور در روزنامه اطلاعات

پس از پایان دوران وزارت، وی به عرصه پژوهش و تحقیق در حوزه‌های فرهنگی و دینی که از علائق او بود بازگشت. صالحی در هجدهم خردادماه سال ۱۴۰۱ و پس از درگذشت حجت الاسلام و المسلمین سید محمود دعایی، با حکم رهبر معظم انقلاب، به عنوان نماینده ولی فقیه و مدیر مسئول روزنامه اطلاعات منصوب شد.

متن حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم

جناب آقای سید عباس صالحی دامت توفیقانه

روزنامه‌ی کهنسال اطلاعات در دوران نظام جمهوری اسلامی همواره نماینده و نمایشگر یکی از اضلاع نظام و انقلاب و سخنگوی قشرهائی از مردم عزیز بوده که غالباً سخن آنان بیش از هر جای دیگر در این روزنامه انعکاس می‌یافته است.

چند وجهی بودن نگاه‌ها و سلایق سیاسی در میان نخبگانی که در اعتقاد راسخ به انقلاب و نظام اسلامی مشترکند، وجود روزنامه‌ئی با این خصوصیت را مفید و شاید الزامی میکرده، و اکنون نیز آن‌چنان است.

برادر انقلابی و پسندیده خصال مرحوم حجت‌الاسلام دعائی، که علاوه بر افتخار نمایندگی از سوی امام عظیم‌الشأن در آن روزنامه، از سوی اینجانب نیز سال‌ها این مأموریت را بر عهده داشتند، به گونه‌ئی شایسته توانسته بودند جهت‌گیری مزبور را رعایت کنند.

اکنون پس از درگذشت تأسف‌بار ایشان جنابعالی با سوابق درخشان علمی و مبارزاتی و انقلابی و تصدی مسئولیت‌های خطیر در نظام جمهوری اسلامی، در صدر فهرست افراد مناسب برای اجرای این مأموریت می‌باشید.

لذا اینجانب شما را به نمایندگی خود در موسسه و روزنامه‌ی اطلاعات و مدیر مسئول آن روزنامه منصوب میکنم و توفیقات شما را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.

سیدعباس صالحی در مجموع در مسئولیت‌های مختلفش، اصل شفافیت را لحاظ کرده است که انتشار اسناد و مدارک هزینه‌های صورت گرفته از سوی این معاونت و اعلام عمومی مصوبات هیئت خرید کتاب را باید از جمله گام‌هایی دانست که در این مسیر برداشته است.

از سوی دیگر دیگر او سعی کرده تا حد امکان از چرخه نشر، ناشران و اهالی قلم فاصله نگیرد و شنوای انتقادات، مشکلات و پیشنهاد‌های آنها باشد. مصداق این رویکرد صالحی، دیدار‌های دوره‌ای اوست که با حضور در کتاب‌فروشی‌ها انجام شده است، از همین رو نزدیک به ٤٠٠ ناشر فعال و شناخته شده برای تداوم حضور وی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نامه نوشتند. وی با اهالی رسانه هم رابطه خوبی دارد و به رغم مصاحبه‌های نه چندان پرشمار، همواره ارتباط مستمر و صمیمانه‌ای با خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای حوزه کار خود داشته است.

یکی از مهمترین دستاورد‌های صالحی، تقویت حوزه نشر و کتاب بود. برگزاری دوره‌های متعدد نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ایجاد سیاست‌های حمایتی از ناشران، و افزایش بودجه خرید کتاب از جمله اقدامات این دوره بود. به گفته محمدرضا جعفری، مدیر نشر مرکز، «دوره صالحی، دوره‌ای بود که توجه ویژه‌ای به نشر و ترویج کتابخوانی شد.» در انتهای دولت روحانی ۳ نهاد مهم حوزه کتاب شامل، خانه کتاب، بنیاد شعر و ادبیات داستانی و مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران ادغام شده و به خانه کتاب و ادبیات ایران تبدیل شد؛ اتفاقی که به گفته اهالی کتاب باعث تضعیف جشنواره جلال و البته تعطیلی جایزه پروین اعتصامی شد.

چالش هنر‌های نمایشی در دوران وزارت صالحی

در دوره وزارت سید عباس صالحی شرایط قابل توجهی در زمینه هزینه‌ها وجود داشت، تورم، شرایط سخت منابع مالی کشور، کرونا و … نیز بر آن تاثیرگذار بود. به عنوان مثال وقتی به آمار‌ها با نگاه مقایسه‌ای توجه می‌کنیم، درمی‌یابیم که تفاوت قابل توجهی در سال ۹۷ و ۹۹ وجود دارد. در حوزه هنر‌های نمایشی در سال ۹۷ تعداد مجوز‌های اجرا ۷۱۹۶ اجرا بود و این رقم در سال ۹۹ به ۱۲۶۵ اجرا رسیده است. حتی در حوزه تماشاگر هم تاثیرگذار بوده، مثلا در سال ۹۷ تعداد تماشاگر ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بوده و در سال ۹۹ یک میلیون و ۱۷۶ هزار نفر. در حوزه‌های مختلف موسیقی، سینما و … هم چنین بوده است.

یکی دو ماه بیشتر از نوروز ۱۳۹۹ نگذشته بود که اتحادیه پخش‌کنندگان با رئیس سازمان سینمایی جلسه‌ای گذاشتند و قرار شد سامانه جامعی برای فروش بلیت سینمای ایران راه‌اندازی شود تا همزمان با بازگشایی مجدد سالن‌ها، شروع به کار کند. نام این سامانه سمفا بود و اولین امتیازی که به پخش‌کننده‌ها می‌داد، تقسیم خودکار پول بلیت بین سالن‌دار و پخش‌کننده در همان لحظه خرید اینترنتی بلیت‌ها محسوب می‌شد. پخش‌کنندگان از مدت‌ها پیش اعتراض می‌کردند که چرا سالن‌داران سهم آنها از فروش بلیت را دیر می‌پردازند و این سامانه، مساله را برایشان حل می‌کرد. پس از آن، مساله به چهارگانه شدن مراجع فروش اینترنتی بلیت در سینمای ایران برمی‌گشت.

در واقع راه‌اندازی سامانه سمفا یکی دیگر از اقداماتی بود که در دوره ریاست حسین انتظامی بر سازمان سینمایی و وزارت سیدعباس صالحی با رویکرد ایجاد شفافیت رقم خورد.

حواشی زیاد مربوط به روز‌های ناآرام سال ۹۶ و سال ۹۸ به علاوه روز‌های همه‌گیری کرونا می‌توانست یکی از بدترین دوران وزارت فرهنگ مخصوصا در حوزه سینما را برای کشور رقم بزند، اما انتخاب چهره‌ای، چون داروغه‌زاده از جانب صالحی تا حدود از این ماجرا پیشگیری کرد و سبب شد رویداد‌های مهم فرهنگی کشور از جمله جشنواره فیلم فجر، با کمترین هزینه سیاسی اجتماعی برگزار شود که همین یکی از نقاط عطف دوره کاری سید عباس صالحی به شمار می‌آید.

آرامش نسبی چهارساله در وزارت فرهنگ

سید عباس صالحی امروز با رای قاطع نمایندگان مجلس توانست برای بار دوم سکاندار وزارت فرهنگ و ارشد اسلامی شود. وزارت فرهنگ در دوره ۴ ساله ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ سال‌های نسبتا آرامی را پشت سر گذاشت. سال‌هایی که دولت دوازدهم در کنار تلاطم‌های شدید اقتصادی به میزان زیادی به آرامش و سکوت حوزه فرهنگ نیاز داشت تا سابقه ذهنی مردم از هم‌سویی نسبتابیشتر جامعه هنرمندان با دولت‌های اصلاح‌طلب و رویکرد نسبتا باز آنها، به هم نریزد و طبق معمول از فرهنگ‌وهنر به عنوان ابزار تسکین‌بخش و پایدارساز حوزه اقتصاد و سیاست استفاده شود.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های او در زمان وزارت شیوع ویروس کرونا بود که سبب تعطیلی فعالیت‌های فرهنگی و هنری مختلف شد.

از نکات قابل توجه دوره مسئولیت صالحی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید او بر پرهیز از بزرگنماییِ گردش مالی در حوزه سینما و پایبندی به رعایت مقررات اکران بود، موضوعی که به دنبال آن اظهار کرده بود: «چیزی که مجوز گرفته باید همان عرضه شود و این، نوعی اعتمادسازی ایجاد می‌کند. ما نباید فضا را به سمتی ببریم که مچ‌گیری بعد از اکران داشته باشیم. همه ما باید به سینماگران و پخش‌کننده‌ها اعتماد کنیم و پخش‌کننده هم به ما اعتماد کند.» هرچند در زمان وزارت او نیز مانند اکثر دوره‌های دیگر، فیلم‌ها از گزند توقیف یا سانسور دور نماندند.

حال باید منتظر ماند و دید که صالحی با تجربه در مواجهه با چالش‌های پردامنه در عرصه فرهنگ و هنر کشور( چه در زمینه سیاستگزاری و چه در عرصه اجرا) چه اقداماتی را در پیش خواهد گرفت.