۲۸ مرداد در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۸ مرداد  برابر ۱۸ آگوست را ورق می‌زنیم.

***

آذر اندامی

۲۸ مرداد ۱۳۶۳ خورشیدی، آذر اندامی، پزشک، باکتری‌شناس ایرانی، سازنده نوعی از واکسن وبا و از پژوهشگران انستیتو پاستور ایران درگذشت. اندامی در سال ۱۳۳۷ از دانشگاه علوم پزشکی تهران در رشته پزشکی فارغ‌التحصیل شد و در رشته زنان و زایمان ادامه تحصیل داد و بعد در انستیتو پاستور ایران مشغول به کار شد. در سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ خورشیدی بیماری شبه وبای التور در ایران و بسیاری دیگر از کشورها شیوع پیدا کرد. التور نوعی بیماری حاد اسهالی و عامل آن میکروب وبا است و تنها راه پیشگیری، تزریق واکسن وبا قبل‌از ابتلا به بیماری است. آن زمان تنها مرکز تهیه واکسن در ایران انستیتو پاستور بود که تمام امکانات آن در اختیار آزمایشگاه میکروب‌شناسی قرار گرفت و کارکنان مرکز با ریاست آذر اندامی شروع به کار کردند و سرانجام او توانست واکسن وبای التور را بسازد و از بروز فجایع هولناک و دردآور در ایران جلوگیری کند. این واکسن به کشورهای همسایه هم فرستاده شد و افتخاری بود که به خاطر زحمات شبانه‌روزی آذر اندامی نصیب ایران شد. چندی بعد و با توجه به این موفقیت، دکتر آذر اندامی به معاونت بخش میکروب‌شناسی و سپس به ریاست بخش وبا و دیفتری رسید و به پاس کارها و تلاش شبانه‌روزی‌اش، نشان علمی به او اعطا شد. یکی از دهانه‌های برخوردی روی سیاره ناهید، به نام وی «اندامی» نامگذاری شده‌ است.

الیزابت استرن

۱۸ آگوست ۱۹۸۰ میلادی برابر با ۲۸ آگوست ۱۳۵۹ خورشیدی، الیزابت استرن، آسیب‌شناس آمریکایی کانادایی تبار درگذشت. استرن از اولین آسیب‌شناسانی بود که مراحل تبدیل یک سلول از حالت طبیعی به وضعیت سرطانی کار کرد. مطالعات موفقیت‌آمیز او درباره سرطان دهانه رحم، این بیماری را از سرطانی کشنده به یکی از قابل درمان‌ترین سرطان‌ها تبدیل کرد. مطالعات او نشان داد که یک سلول طبیعی پیش‌از تبدیل‌شدن به سرطان ازطریق ۲۵۰ مرحله متمایز توسعه می‌یابد و بنابراین بررسی اینکه سلول در کدام‌یک از این مراحل قرار دارد راحت‌ترین روش تشخیص است. او اولین کسی بود که ویروس هرپس سیمپلکس را به سرطان دهانه رحم مرتبط کرد. استرن همچنین اولین کسی بود که ارتباط بین داروهای ضدبارداری خوراکی و سرطان دهانه رحم را گزارش کرد.

خالد اسعد

۱۸ آگوست ۲۰۱۵ برابر با ۲۸ مرداد ۱۳۹۴ خورشیدی، خالد محمد الاسعد، باستان‌شناس و مورخ سوری و سرپرست آثار باستانی شهر باستانی پالمیرا به‌دست داعش سربریده شد. کار و زندگی اسعد مراقبت از ویرانه‌های پالمیرا، سایت میراث جهانی یونسکو بود. پالمیرا بقایای گسترده یک شهر واحه صحرایی باستانی و احتمالاً مهم‌ترین ویرانه‌های باستانی در سوریه است. اسعد با مدرک تاریخ، کار روی کاوش‌های اولیه را آغاز کرد و به دانش خودآموز در این زمینه دست یافت. به‌مدت چهار دهه بعد، او به فعالیت‌های باستان‌شناسی و مرمتی این مکان، ازجمله آمفی‌تئاتر، تتراپیلون و معبد بل ادامه داد و به بزرگترین منبع دانش درباره پالمیرا و تاریخ آن تبدیل شد. زمانی‌که شهر توسط نیروهای داعش تصرف می‌شد، او و بستگانش ۴۰۰ اثر باستانی را نجات دادند و پنهان کردند. طبق گزارش‌ها و به دلیل امتناع از افشای مکان این آثار، نیروهای داعش او را در پالمیرا مشهور به «مروارید صحرا» سر بریدند و جنازه‌اش را در خیابانی از این شهر باستانی آویزان کردند.

بروک تیلور

۱۸ آگوست ۱۶۸۵ میلادی برابر با ۲۸ مرداد ۱۰۶۴ خورشیدی، بروک تیلور، ‌ریاضی‌دان انگلیسی که برای ارائه سری تیلور و قضیه تیلور شهرت دارد به‌دنیا آمد. سری تیلور‌ روشی برای بسط توابع به سری‌های بی‌نهایت است. سال ۱۷۰۸، تیلور راه‌حلی برای مشکل مرکز نوسان ارائه کرد. مقاله او باعنوان «روش‌های مستقیم و غیرمستقیم افزایش» در که سال ۱۷۱۵ نوشت چیزی را معرفی کرد که اکنون حساب تفاوت‌های محدود نامیده می‌شود. با استفاده از این روش، او اولین کسی بود که حرکت یک رشته ارتعاشی را براساس اصول مکانیکی به‌صورت ریاضی بیان کرد. این روش همچنین شامل قضیه تیلور بود که بعدها در سال ۱۷۷۲ جوزف لاگرانژ از آن به‌عنوان مبنای حساب دیفرانسیل یاد کرد.