چطور در روابط خود مرزبندی داشته باشیم؟ (بخش اول)

خبرگزاری علم و فناوری آنا، آرزو آقاجانی: حد و مرز در روابط به معنای تعیین حدود و قوانینی است که در ارتباطات میان افراد تعیین می‌شود تا حقوق، نیازها، و ارزش‌های هر فرد محفوظ بماند. این مرزها مشخص می‌کنند که هر فرد تا چه اندازه می‌تواند به فضای شخصی، عاطفی، یا فیزیکی دیگری نزدیک شود یا از آن عبور کند. به‌طور کلی، مرزها به حفظ احترام متقابل، جلوگیری از سوءاستفاده و ایجاد فضایی سالم برای رشد روابط کمک می‌کنند. برای مثال، مرزها می‌توانند شامل محدودیت در زمان‌بندی ملاقات‌ها، چگونگی برخورد با مسائل مالی، یا نحوه ارتباط کلامی باشند.

مرزبندی در روابط ضروری است زیرا به حفظ سلامت روانی، عاطفی، و فیزیکی افراد کمک می‌کند و روابط را پایدار و متعادل نگه می‌دارد.

 مرزبندی‌ها به افراد کمک می‌کنند تا هویت و ارزش‌های خود را در روابط حفظ کنند. بدون مرزهای مشخص، ممکن است افراد در روابط خود محو شوند و احساس کنند که کنترل زندگی خود را از دست داده‌اند.مرزهای سالم به جلوگیری از سوءاستفاده‌های فیزیکی، عاطفی و مالی کمک می‌کنند. این مرزها مانع از این می‌شوند که افراد از دیگری برای منافع شخصی سوءاستفاده کنند.مرزبندی‌ها باعث می‌شوند که افراد به نیازها، احساسات و محدودیت‌های یکدیگر احترام بگذارند.

بیشتر بخوانید

درمانگر ۲؛

چطور می‌توان با شکست عشقی کنار آمد؟

این احترام متقابل، اساس یک رابطه سالم و پایدار است.مرزهای مشخص، موجب می‌شوند که ارتباطات میان افراد شفاف‌تر و صادقانه‌تر باشد. افراد می‌توانند به راحتی درباره نیازها و محدودیت‌های خود صحبت کنند، که این امر به بهبود کیفیت رابطه کمک می‌کند. مرزبندی‌ها از فشار روانی و استرس ناشی از انتظارات نابرابر جلوگیری می‌کنند. زمانی که افراد بدانند چه چیزی از آنها انتظار می‌رود و چه انتظاراتی می‌توانند از دیگران داشته باشند، احساس آرامش و اطمینان بیشتری خواهند داشت. مرزهای سالم به هر فرد اجازه می‌دهند تا به طور مستقل رشد کند و به اهداف شخصی خود برسد، بدون اینکه رابطه‌ای ناسالم یا وابستگی مضر ایجاد شود.به طور خلاصه، مرزبندی در روابط باعث می‌شود که افراد احساس امنیت و احترام کنند و روابطی پایدار و سازنده داشته باشند. مرزبندی در روابط به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام به نوع خاصی از تعاملات و نیازها پاسخ می‌دهند. این دسته‌ها عبارتند از:

مرزبندی‌های فیزیکی

مرز فیزیکی (Physical Boundaries) به حریم شخصی و فضاهای فیزیکی افراد در روابط اشاره دارد. این مرزها تعیین می‌کنند که چگونه افراد با بدن و فضای فیزیکی خود رفتار می‌کنند و به دیگران اجازه می‌دهند تا به آنها نزدیک شوند. حفظ مرزهای فیزیکی به افراد کمک می‌کند تا از ناراحتی، تهدید یا نقض حریم شخصی جلوگیری کنند. فرض کنید شما در یک اتوبوس نشسته‌اید و فردی که در کنار شماست بسیار نزدیک به شما نشسته یا به شما برخورد می‌کند. مرز فیزیکی سالم به شما اجازه می‌دهد که به آن فرد با احترام بگویید: "می‌توانم لطفاً کمی فاصله بگیرید؟ احساس راحتی نمی‌کنم."

 اگر کسی بدون اجازه یا برخلاف تمایل شما تلاش کند که شما را در آغوش بگیرد، دست شما را بگیرد یا شما را لمس کند، شما می‌توانید با احترام اما محکم به او بگویید: "من راحت نیستم که این نوع تماس فیزیکی را داشته باشم. لطفاً فاصله‌تان را حفظ کنید."

یا مثلا  فرض کنید همکارتان بدون اجازه وارد فضای شخصی شما، مانند میز کار یا اتاق شما، می‌شود و از وسایل شما استفاده می‌کند. در اینجا شما می‌توانید مرزهای فیزیکی خود را با گفتن این جمله مشخص کنید: "لطفاً قبل از استفاده از وسایل من یا ورود به فضای کاری من، اجازه بگیرید." حتی در روابط نزدیک مانند دوستی یا زندگی مشترک، حفظ مرزهای فیزیکی اهمیت دارد. برای مثال، اگر شما به فضای شخصی خود نیاز دارید، می‌توانید به طرف مقابل بگویید: "من امروز به کمی زمان و فضای شخصی نیاز دارم. ممنون می‌شوم که به من این فرصت را بدهی."

 در یک رابطه احساسی، مرزهای فیزیکی شامل این می‌شود که شما تعیین می‌کنید چه نوع تماس‌ها و رفتارهایی برای شما راحت و مناسب است. اگر طرف مقابل بخواهد کاری کند که شما با آن راحت نیستید، مرز فیزیکی سالم به شما این امکان را می‌دهد که با گفتن "نه" و توضیح دادن اینکه با این نوع تماس راحت نیستید، از خود محافظت کنید.

بیشتر بخوانید

درمانگر 1؛

سبک فرزندپروری من چیست و چه تأثیری روی فرزندم دارد؟

مرزبندی‌های عاطفی

مرز عاطفی (Emotional Boundaries) به توانایی افراد در تنظیم و محافظت از احساسات خود در روابط با دیگران اشاره دارد. این نوع مرزها به افراد کمک می‌کنند تا از تحت تأثیر قرار گرفتن منفی توسط احساسات دیگران یا سو استفاده عاطفی جلوگیری کنند و احساسات و نیازهای خود را در اولویت قرار دهند. فرض کنید دوستی از شما درخواست می‌کند که در یک فعالیت شرکت کنید که شما علاقه‌ای به آن ندارید یا برای شما وقت کافی ندارد. اگر شما مرزهای عاطفی سالم داشته باشید، به جای پذیرش درخواست از روی احساس گناه یا فشار، با احترام به دوستتان می‌گویید که نمی‌توانید شرکت کنید، زیرا نیاز دارید که زمان خود را برای کارهای دیگری اختصاص دهید.

 در یک رابطه، ممکن است شما و طرف مقابل در مورد یک موضوع نظر متفاوتی داشته باشید. مرز عاطفی سالم به شما اجازه می‌دهد که بدون احساس تهدید یا تلاش برای تغییر نظر طرف مقابل، نظر خود را بیان کنید و به تفاوت‌ها احترام بگذارید. مثلاً اگر در یک بحث خانوادگی، یکی از اعضا با نظر شما مخالف باشد، شما به جای ناراحت شدن یا تلاش برای اثبات حقانیت خود، با آرامش می‌گویید: "من نظر تو را درک می‌کنم، اما از دیدگاه من این‌طور نیست."

یا  فرض کنید یکی از نزدیکان دائماً در مشکلات عاطفی شما دخالت می‌کند و به شما مشاوره می‌دهد که از نظر شما غیرمفید یا نادرست است. اگر مرز عاطفی سالمی داشته باشید، می‌توانید به او بگویید که از کمکش ممنون هستید، اما ترجیح می‌دهید که خودتان با این مسئله مواجه شوید یا با کسی که به او اعتماد دارید مشورت کنید. مرز عاطفی سالم به این معناست که شما مسئولیت احساسات و واکنش‌های خود را می‌پذیرید و به دیگران اجازه نمی‌دهید که شما را برای احساساتتان سرزنش کنند. مثلاً اگر در یک موقعیت احساسی شدید قرار گرفتید و تصمیم گرفتید که برای مدتی از دیگران فاصله بگیرید، به جای اینکه دیگران شما را برای این تصمیم سرزنش کنند، با احترام توضیح می‌دهید که به این زمان نیاز دارید تا احساسات خود را مدیریت کنید.