معیارها و تاریخچه­ زیبایی‌شناسی از تولستوی تا نیوتن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، رویکردهای زیبایی­ شناسی در غرب (مفاهیم، عناصر و ملاک­ها و تاریخچه­ زیبایی­ شناسی) عنوان مقاله مریم صادقی، دانشیار و عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است که در سلسله نشست های تخصصی گروه زبان و ادبیات فارسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی وزارت علوم به صورت سخنرانی ارائه شد.

در چکیده این مقاله آمده است: «زیبایی­ شناسی به معنای تبیین اصول و معیارهای جذابیت­ها و زیبایی‌­های آثار هنری اعم از هنرهای بصری و سمعی و ترکیبی است؛ این موضوع از دوره­ یونان باستان تا امروز از مباحث پرچالش و افت­ و خیز غرب بوده و تاکنون نظرات گوناگون زیادی مطرح شده که گاه در راستای هم و گاه متناقض یکدیگر بوده‌­اند.

زیبایی­‌شناسی تقریبا تمام حیطه­‌های زندگی از طبیعت و زمینه­‌های فکری و ذهنی انسان و رنگ و نور و لباس و غیره تا رسانه و ارتباطات و آگاهی را می‌­تواند در برگیرد؛ بنابراین بسیار طبیعی است که دو گروه عمده درباره­ زیبایی‌­شناسی در غرب نظرات و دیدگاه‌­هایی مفصل را بیان کنند: فیلسوفان و هنرمندان؛ اما در این میانه گروه دیگری نیز با عنوان نظریه‌­پردازان چپ دیدگاه­‌های قابل تاملی در مورد زیبایی­‌شناسی دارند.

هنرمندان به سبب حیطه­ اختصاصی و فیلسوفان عمدتا به دلیل تبیین عملکردهای انسان در ابعاد فیزیک و متافیزیک به این مبحث توجه کرده و از رهگذر آن پای اخلاق و به تبع آن مفاهیمی مانند حقیقت، زیبایی، خوبی، مفید بودن و سپس لذت بردن و... به این حیطه باز شد. نظریه­‌پردازان چپ عمدتا با طرح تاثیر سیاست بر زیبایی‌­شناسی با ارائه­ الگوهای آرمانی از انقلاب روسیه نظرات خود را در باب زیبایی­‌شناسی مطرح کرده­‌اند.

این مقاله در پاسخ به دو سوال و توصیف دو محور اصلی نوشته شده: اصول و ویژگی­‌های زیبایی­‌شناسی و تاریخچه­ آن از دیدگاه صاحبنظران. یافته­‌های پژوهش نشان می‌­دهد که در این محورها عمدتا با بررسی آراء 9 نفر: بیردزلی، هاسپرس، تولستوی، سوانه، ژیمنز، کروچه، نیوتن، اکو و میکله می­ توان به اهم موارد دست یافت.

مسئله­ پژوهش بررسی ملاک­ها و اصول زیبایی­‌شناسی و تاریخچه­ نظرات گوناگون در باب زیبایی‌شناسی است. یافته­‌های پژوهش نشان­‌دهنده­ آن است که برای بررسی تاریخچه و ملاک­های زیبایی در بازنگری آرای مطرح شده در این باب، سه دوره­ متمایز در زیبایی‌­شناسی وجود دارد: یونان باستان، دوره­ رنسانس و دوره­ معاصر و جامعه­ آماری پژوهش بر قرن 18 و 19 و 20 متمرکز شده. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و پژوهش تاریخی است.»