آشنایی با انواع بارکد و کاربردهای آن

خبرگزاری علم و فناوری آنا، نوید فرخی؛ بارکدها در دنیای پرشتاب امروز، به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند. این ابزارهای ساده و در عین حال پرنفوذ در همه جا وجود دارند و روی محصولات موجود در فروشگاه‌های خرده‌فروشی، بلیط‌ها، کتاب‌ها و حتی سوابق پزشکی یافت می‌شوند. بارکدها مزایای بی‌شماری دارند و هم کسب‌وکارها از آن سود می‌برند و هم مصرف‌کنندگان. استانداردسازی جهانی بارکدها تجارت و بازرگانی بین‌المللی را ساده می‌سازد و سهولت استفاده از آن راه حلی عملی برای بسیاری از چالش‌های عملیاتی است.

بیشتر بخوانید

استفاده پرندگان از حافظه بارکدی برای یادآوری مکان ذخیره غذا 

هوش مصنوعی چگونه صنعت پست را متحول می‌کند؟

احراز هویت ارزان و ایمن با برچسب‌های ضد دستکاری هوشمند

بارکد ابزاری ضروری است که مزایای زیادی دارد و همین مزیت‌ها سنگ‌بنای شیوه‌های تجاری مدرن را میسر کرده است. پذیرش گسترده و تطبیق‌پذیری این ابزار به نوآوری و ساده کردن فرآیندها در صنایع مختلف منجر شده است. بارکد روند شناسایی اقلام را سرعت می‌بخشد و اسکن آن سریعتر از وارد کردن دستی داده‌ها است. این  امر باعث صرفه جویی در زمان در خرده‌فروشی‌ها، انبارها و... می‌شود. کسب‌وکارها می‌توانند تراکنش‌های بیشتری را در زمان کمتری پردازش کنند.

بارکد همچنین خطاهای انسانی را کاهش می‌دهد. وارد کردن دستی اعداد می‌تواند منجر به اشتباهاتی شود. اسکن بارکد قابل اعتمادتر است و افراد اطمینان حاصل می‌کنند که اطلاعات صحیح وارد شده است. این امر باعث افزایش دقت در مدیریت موجودی و فروش می‌شود. بارکدها همچنین تسویه‌حساب را در فروشگاه‌های سریع‌تر می‌کند. مشتریان زمان کمتری را در صف می‌گذرانند. بارکدها همچنین می‌تواند امنیت را افزایش دهد. بارکدهای منحصر به فرد می‌توانند اقلام را از طریق زنجیره تأمین‌شان ردیابی کنند. این امر به جلوگیری از سرقت و جعل کمک می‌کند و تضمین می‌کند که محصولات اورجینال هستند.

بارکدها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای مصارف خاصی طراحی شده است. آنها را می‌توان به دو گروه اصلی دسته‌بندی کرد: بارکدهای یک بعدی (1D) و بارکدهای دو بعدی (2D). هر نوع دارای ویژگی‌ها و کاربردهای منحصر به فرد خود است.

بارکدهای یک بعدی

1. یوپی‌سی (UPC): یوپی‌سی (مخفف کد جهانی محصول) رایج ترین نوع بارکد است. این نوع بارکد به طور گسترده‌ای در خرده‌فروشی‌ها استفاده می‌شود. یوپی‌سی از 12 رقم تشکیل شده است. شش رقم اول سازنده را مشخص می‌کند و پنج رقم بعدی محصول را تعیین می‌کند. آخرین رقم نیز برای اطمینان از صحت داده‌ها درج شده است. بارکدهای یوپی‌سی به ردیابی اقلام و تسریع فرآیند پرداخت کمک می‌کنند.

2. ای‌اِی‌اِن (EAN): بارکدهای ای‌اِی‌اِن (مخفف شماره کالای اروپایی) مشابه یوپی‌سی هستند. آنها در سطح بین‌المللی، عمدتاً در اروپا استفاده می‌شوند. EAN-13 دارای سیزده رقم است، در حالی که EAN-8 دارای 8 رقم است. این بارکد یک شناسه منحصر به فرد برای محصولات ارائه می‌دهد. بارکدهای ای‌اِی‌اِن به تجارت جهانی و شناسایی محصول کمک می‌کنند.

3. کد 39: کد 39 در صنایع مختلف از جمله خودروسازی و دفاعی کاربرد دارد. می‌تواند هم حروف و هم اعداد را رمزگذاری کند. اغلب برای نشان‌های نام، موجودی و کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود. بارکدهای کد 39 همه کاره هستند و به راحتی قابل پیاده‌سازی هستند.

4. کد 128: کد 128 پیچیده‌تر است و می‌تواند اطلاعات زیادی را رمزگذاری کند. این اطلاعات شامل اعداد، حروف و کاراکترهای خاص است. در حمل‌ونقل و تدارکات برای ردیابی بسته‌ها استفاده می‌شود. بارکدهای کد 128 کارآمد و جمع‌وجور است که این امر آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای داده‌های دقیق مبدل می‌سازد.

5. آی‌تی‌اف (ITF): آی‌تی‌اف (مخفف کد انتقالی 2 از 5) در انبارها و مکان‌های توزیع بار استفاده می‌شود. آنها داده‌های عددی را رمزگذاری می‌کنند و برای رمزگذاری جفت اعداد خوب هستند. بارکدهای آی‌تی‌اف بادوام هستند و می‌توانند روی بسته‌بندی راه راه چاپ شوند. آنها در مدیریت موجودی و محموله‌ها سودمندند.

6. کدابار (Codabar): کدابار در کتابخانه‌ها، بانک‌های خون و قبض‌های هوایی استفاده می‌شود. می‌تواند اعداد و چند کاراکتر خاص را رمزگذاری کند. ساده است و با چاپگر ضربه ای (impact printer) قابل چاپ است. بارکدهای کدابار برای ردیابی و شناسایی در برنامه‌های خاص مفید هستند.

7. ام‌اس‌آی (MSI): بارکدهای ام‌اس‌آی(Modified Plessey) برای موجودی و انبارداری استفاده می‌شوند. آنها داده‌های عددی را رمزگذاری می‌کنند و به سادگی مشهورند. بارکدهای ام‌اس‌آی چندان متداول نیستند اما همچنان در برخی صنایع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بارکدهای دو بعدی

1.کد کیوآر (QR code): کد کیوآر (مخفف کد پاسخ سریع) بسیار محبوب و پرکاربرد است. این کد می‌تواند حجم زیاد داده، از جمله آدرس‌های اینترنتی، متن و موارد دیگر را ذخیره کنند. کد کیوآر در بازاریابی، فروش بلیط و ردیابی محصول استفاده می‌شود. آنها را می‌توان توسط تلفن‌های هوشمند اسکن کرد و دسترس‌پذیری بالایی دارد.

2. ماتریس داده (Data Matrix): بارکد ماتریس داده در صنعت الکترونیک و محصولات دارویی و... استفاده می‌شود. آنها بسیار فشرده هستند و می‌توانند اطلاعات زیادی را ذخیره کنند. بارکد ماتریس داده برای علامت‌گذاری اقلام و وسایل کوچک استفاده می‌شود. آنها قابل اعتماد هستند و حتی در صورت آسیب جزئی قابل خواندن هستند.

3. پی‌دی‌اف417 (PDF417) : پی‌دی‌اف417 (مخفف فایل داده قابل حمل متشکل از 6 ستون با ماژول‌هایی با طول 17) در کارت‌های شناسایی و مدیریت موجودی استفاده می‌شود. این نوع بارکد می‌تواند مقادیر زیادی از داده‌ها، از جمله تصاویر، اثر انگشت و امضا را رمزگذاری کند. بارکدهای پی‌دی‌اف417 در برنامه‌هایی که اطلاعات دقیق مورد نیاز است استفاده می‌شود.

4. کد آزتک (Aztec): کدهای آزتک در حمل‌ونقل و بلیط‌فروشی استفاده می‌شود. آنها جمع‌وجورند و حتی در صورت چاپ روی سطوح کوچک به راحتی قابل خواندن هستند. کدهای آزتک از هر زاویه‌ای خوانا هستند که این ویژگی آنها را بسیار قابل اعتماد می‌سازد. از آنها بیش از هر چیزی در بلیط قطار و اتوبوس واحد استفاده می‌شود.

5. ماکسی‌کُد (MaxiCode): کد ماکسی‌کُد توسط شرکت‌های خدمات پیک مانند یوپی‌اس (UPS) استفاده می‌شود. این نوع کد برای اسکن در سرعت بالا طراحی شده است. به عبارت دیگر می‌توان آن را حتی در هنگام حرکت نیز خواند! بارکدهای ماکسی‌کُد اطلاعات آدرس و داده‌های بسته را رمزگذاری می‌کند. آنها برای مرتب سازی و ردیابی محموله‌ها استفاده می‌شوند.

انواع بارکد ویژه

1. جی‌اس1 دیتابار (GS1 DataBar): بارکد جی‌اس1 دیتابار (ستون داده استاندارد جهانی شماره یک) در صنعت خواربار فروشی برای محصولات تازه استفاده می‌شود. این بارکد می‌تواند اطلاعات مانند تاریخ انقضاء و وزن را رمزگذاری کند. جی‌اس1 دیتابار به مدیریت موجودی و کاهش ضایعات کمک می‌کند.

2. پست‌نت (POSTNET): کد پست‌نت توسط خدمات پستی ایالات متحده استفاده می‌شود. کدهای پستی را رمزگذاری می‌کند و به مرتب کردن نامه‌ها را آسان می‌سازد. بارکدهای پست‎نت تحویل کارآمد و دقیق نامه را تضمین می‌کند.

3. آی‌ام‌بی (IMb): آی‌ام‌بی (بارکد ایمیل هوشمند) نیز توسط خدمات پستی ایالات متحده استفاده می‌شود. این بارکد ویژگی‌های مثبت پست‌نت و سایر بارکدهای کاربردی را تلفیق می‌کند. آی‌ام‌بی اطلاعات دقیقی برای ردیابی و مرتب‌سازی نامه‌ها ارائه می‌کند.

4. فارماکد (Pharmacode): فارماکد در صنعت داروسازی استفاده می‌شود. اطلاعات شناسایی محصول را رمزگذاری می‌کند و به ردیابی دارو کمک می‌کند. فارماکد برچسب‌گذاری و بسته‌بندی صحیح داروها را تضمین می‌کند.

کاربردها و مزایا

هر نوع بارکد کاربردها و مزایای خاص خود را دارد.

مدیریت خرده فروشی و موجودی: بارکدهای یو‌پی‌پسی و ای‌اِی‌اِن برای خرده فروشی بسیار سودمندند. آنها به شناسایی محصول، قیمت‌گذاری و مدیریت موجودی کمک می‌کنند. کد 39 و کد 128 برای ردیابی موجودی و کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود. این بارکدها عملکرد کارآمد را تضمین می‌کند و خطاها را کاهش می‌دهد.

حمل و نقل و تدارکات: کد 128، آی‌تی‌اف و ماکسی‌کد در حمل‌و‌نقل و تدارکات بسیار کاربردی‌اند. با آنها می‌توان بسته‌ها را ردیابی و محموله‌ها را مدیریت کرد. این بارکدها کارایی زنجیره تأمین را بهبود می‌بخشد و هزینه‌ها را کاهش می‌دهند.

مراقبت‌های بهداشتی: بارکدهای دیتاماتریکس، فارماکد و جی‌اس‌1 دیتابار در حوزه مراقبت‌های بهداشتی کاربرد دارد. این بارکدها روی دستگاه‌های پزشکی، داروها و اطلاعات مربوط به بیمار درج می‌شود. به کارگیری این کدها  تجویز صحیح دارو و ایمنی بیمار را تضمین می‌کند.

شناسایی و امنیت: کدهای پی‌دی‌اف417 و کیوآر در کارت‌های شناسایی و اماکن امنیتی استفاده می‌شود. این نوع کد اطلاعات شخصی دقیق را ذخیره می‌کند و دسترسی ایمن را فراهم می‌سازد. این بارکدها برای شناسایی افراد بسیار کاربردی است.

بازاریابی و تعامل با مشتری: کدهای کیو‌آر در بازاریابی محبوب هستند. این کدها مشتریان را به وب‌سایت‌ها و اطلاعات مربوط به محصول ارجاع می‌دهند. کدهای کیوآر تعامل با مشتری را افزایش می‌دهند.

حمل و نقل و تهیه بلیط: کدهای آزتک و کیو‌آر در حمل‌ونقل استفاده می‌شود. این بارکدها دسترسی سریع به کارت پرواز و بلیط را فراهم می‌کنند و زمان انتظار را کاهش می‌دهند.

روند آینده بارکدها

بارکدها همگام با فناوری به تکامل خود ادامه می‌دهند. ادغام بارکد با دستگاه‌ها و برنامه‌های تلفن همراه در حال افزایش است. این روند بارکدها را در دسترس‌تر و کاربردی‌تر می‌سازد. پیشرفت‌های آینده ممکن است تولید بارکدهای امن‌تر و با اطلاعات بیشتر را در پی داشته باشد. ادغام با اینترنت اشیاء نیز کاربردهای این فناوری را افزایش می‌دهد.

به طور خلاصه بارکدها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای مصارف خاصی طراحی شده‌اند. آنها مزایای متعددی از جمله کارایی، دقت و صرفه‌جویی در هزینه را به همراه دارند. بارکدها از خرده‌فروشی و تدارکات گرفته تا مراقبت‌های بهداشتی و بازاریابی، نقش مهمی در عملیات تجاری مدرن دارند. درک انواع مختلف بارکد به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بارکد مناسب را برای نیازهای خود انتخاب کرده و از رضایت مشتری اطمینان حاصل کنند.