توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
نیکو حشمت در گفت‌وگو با آنا:
شاهنامه کتاب خردورزی و احترام است/ تجربه نیکوی شاهنامه‌خوان بر پرده سینما + فیلم
شاهنامه‌خوان نوجوان از تأثیر شاهنامه‌خوانی بر زندگی خود و اطرافیانش و تجربه حضور در یک فیلم سینمایی می‌گوید.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، شاهنامه فردوسی شاهکار کهن و همیشه نوی زبان فارسی است. کتابی که در آن هویت، آرمان‌ها و آمال، اسطوره‌ها و پیشینه ایران فرهنگی در قالب نظم و از نگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی روایت شده است.
این اثر ادبی سترگ، همان‌گونه که فردوسی پیش‌بینی کرده بود به کاخی بلند با خشت‌هایی از جنس شعر بدل شد که در عبور از هزارتوی تاریخ از باد و باران گزندی نیافت و اینک به عنوان میراثی ارزشمند به دست ما رسیده است.
در طول تاریخ، این کتاب پر ازحکایت و حکمت علاوه بر مختصات ادبی و محتوایی، منبعی برای سایر هنرها و رشته‌های فرهنگی نیز بوده است. رشته‌هایی همچون همچون نگارگری، خطاطی، نقاشی قهوه‌خانه‌ای، صحافی، نقالی و در یک قرن اخیر مجسمه‌سازی و هنرهای نمایشی محلی برای انعکاس محتوای با ارزش شاهنامه فردوسی بوده‌اند.
در این بین، شاهنامه‌خوانی به عنوان یکی از مجموعه‌های هنر نقالی که بر پایه خواندن حکایت‌های جذاب شاهنامه از جمله پدیده‌های هنری و اجتماعی است که با جان و جهان ایرانیان عجین شده و بخشی از فرهنگ روایی و هنرهای نمایشی این سرزمین کهن است؛ بزرگانی همچون زنده‌یادان مرشد ترابی و مرشد میرزاعلی سال‌های سال پرچمدار این هنر بودند و با نفس گرم خود چراغ این خانه را روشن نگه داشتند.
سال‌های اخیر، اقبال کودکان و نوجوانان به شاهنامه‌خوانی افزایش یافته است. همچنین شاهنامه‌خوانی یکی از بخش‌های اصلی تعدادی از مهم‌ترین رویدادهای نمایشی و قصه‌گویی در سطح کشور تبدیل شده است.
یکی از این شاهنامه‌خوان‌های نوجوان، «نیکو حشمت» از شهر قهدریجان در استان اصفهان است. این نوجوان 12 ساله علاوه بر شاهنامه‌خوانی، تجربه بازی در نقش اول فیلم سینمایی «قهرمان من» به کارگردانی مرتضی آتش‌زمزم را نیز دارد. اثری که مهرماه سال گذشته و در جریان سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان توانست پروانه زرین بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردانی این دوره از جشنواره را از آن خود کند.
آغاز به صحبت‌کردن با چاشنی شاهنامه
حشمت در گفت‌وگو با خبرنگار آنا درباره آغاز کار شاهنامه‌خوانی خود گفت: متولد ۲۲ خرداد ۱۳۹۱ در شهر قهدریجان هستم که حدود ۲۰ کیلومتر با اصفهان فاصله دارد. شغل پدرم آزاد و مادرم خانه‌دار هستند یک خواهر بزرگ‌تر از خودم هم دارم که دانشجو است؛ این طور که مادرم تعریف می‌کند از وقتی که زبان باز کردم و توانستم حرف بزنم ایشان برایم کتاب‌های شعر کودکانه می‌خواند. من هم که به شنیدن این شعرها علاقه داشتم خیلی زود آنها را حفظ می‌کردم.
وی افزود: نخستین بار در دوره پیش دبستانی بود که با کمک مادر شعرهایی از شاهنامه را حفظ کردم. داستان‌های شاهنامه و لحن حماسی آن برایم جذابیت داشت. در آن زمان سواد خواندن و نوشتن نداشتم و فقط از طریق گوش کردن به اشعاری که مادرم می‌خواند شعرها را حفظ می‌کردم. در ادامه هم، در یک برنامه منظم با هم آنها را مرور می‌کردیم. بعدها که بزرگ‌تر شدم به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در قهدریجان رفتم و از کلاس‌ها و کتاب‌های آنجا هم استفاده کردم.
شیوه حفظ اشعار شاهنامه فردوسی
این نوجوان شاهنامه‌خوان گفت: شیوه کار مادرم هم اینگونه بود که در ابتدا داستان آن اشعار را کامل برایم توضیح می‌داد و بعد اشعار را با هم می‌خواندیم و تک‌تک بیت‌ها را هم برایم معنی می‌کرد. بعد سراغ حفظ کردن اشعار می‌رفتیم و در ادامه هم برای نقل این اشعار به تنظیم لحن و زبان بدن هم می‌پرداختیم.
حشمت اظهار کرد: الان هم اینگونه نیست که از همان ابتدا بخواهم از روی فیلم‌های اساتید نقالی تمرین کنم؛ چراکه حالت تقلید پیدا می‌کند، بلکه خودم به یک لحن و بیان مشخص می‌رسم و بعد سراغ اجرای اساتید شاهنامه‌خوان می‌روم که اگر ایرادی بود، برطرف کنم. در خوانش اشعار هم از نسخه شاهنامه استاد خالقی‌مطلق استفاده می‌کردیم که معتبر بود و ما را درمسیر درست قرار می‌داد.
وی افزود: در شاهنامه فردوسی علاوه بر نقل داستان، شعرهایی هم داریم که حالات پند و اندرز دادن به مخاطب دارد و به آنها «پندیات» می‌گویند. نخستین بار در جشن پایان سال دروه پیش دبستانی بود که برای شاهنامه‌خوانی روی صحنه رفتم. محتوای اشعاری هم که خواندم همین پندیات بود که با استقبال مربیان بچه‌ها و والدین آنها نیز مواجه شد.
داستان محبوب نیکو در شاهنامه
این بازیگر نوجوان گفت: برای شاهنامه‌خوانی کلاس یا دوره خاصی نرفتم. البته چندبار به اساتیدی مثل استاد قاسم هاشمی که در اصفهان مربی شاهنامه‌خوانی هستند مراجعه کردم و ایشان هم با تشویق و راهنمایی‌هایی که داشتند، به من انگیزه بیشتری دادند. بیشتر اجراهای من در مراسم مختلف و در اصفهان بوده؛ چند سال پیش برای جشنواره شاهنامه‌خوانی به توس هم دعوت شده بودیم، اما به دلیل شیوع کرونا، سفر ما لغو شد و اجرایی هم که داشتم به صورت برخط بود. در جشنواره کتاب هم که در اصفهان برگزار شد، من به عنوان رتبه ممتاز هنری انتخاب شدم.
وی درباره داستان‌ها و اشعاری که از شاهنامه فردوسی حفظ است هم گفت: شعرهای زیادی را حفظ هستم. علاوه بر پندیات و اندرزها، حکایت‌هایی همچون جمشید، ضحاک، هوشنگ، ایرج، بیژن و منیژه، رستم و سهراب، زال و سیمرغ را هم حفظ هستم.
حشمت افزود: از بین حکایت‌های شاهنامه، داستان ایرج رادوست دارم چون درباره صلح و دوستی است داستان گردآفرید و سهراب را هم خیلی دوست دارم؛ چراکه قهرمانان یک دختر ایرانی است و این برای همسن و سال‌های من جذابیت زیادی دارد.
شاهنامه‌خوان نوجوانی که الهام‌بخش دوستانش شد
وی با اشاره به این که شاهنامه‌خوانی او تأثیر مثبتی روی اطرفیانش نیز داشته است افزود: در این چند سال اخیر، برخی از هم‌کلاسی‌ها و دوستان من هم به نقالی و شاهنامه‌خوانی علاقه پیدا کرده‌اند. مادران آنها پیش مادرم آمدند و از ایشان خواستند که این هنر را به آنها هم یاد بدهند. خوشبختانه تعدادی از آنها الان شاهنامه‌خوانی می‌کنند و در حتی در سطح منطقه هم رتبه آورده‌اند. بچه‌های هم سن وسال من واقعاً به داستان‌های قدیمی و کتاب‌هایی مثل شاهنامه علاقه دارند، اما اینها استعدادهای ناشناخته‌ای هستند که باید کشف شوند و فضایی فراهم شود که این استعدادهای درونی شکوفا بشوند.
این شاهنامه‌خوان نوجوان عنوان کرد: در اوقات فراغت، علاوه بر مرور اشعار شاهنامه و تمرین اجرا، همراه با خانواده فیلم وسریال می‌بینم و با دوستانم بازی‌های فکری انجام می‌دهم. گاهی هم با مراجعه به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شهر خودمان از برنامه‌های این مرکز استفاده می‌کنم.
حشمت گفت: حتماً شاهنامه‌خوانی را در آینده هم ادامه می‌دهم. دوست دارم در رشته ادبیات فارسی ادامه تحصیل بدهم. البته برای من بازیگری هم بسیار مهم است و می‌خواهم در آینده یک بازیگر خوب و یک نقال حرفهای باشم.
تجربه نیکوی شاهنامه‌خوان در بازیگری
وی درباره چگونگی انتخاب برای نقش‌آفرینی در فیلم سینمایی «قهرمان من» نیز گفت: آقای آتش‌زمزم برای انتخاب بازیگر به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قهدریجان آمدند واز تعدادی از بچه‌ها که داوطلب بودندتست گرفتند. من بعد از چند تست بازیگری انتخاب شدم. خاطرم هست که باتوجه به محتوای فیلمنامه، بیشتر از من می‌خواستند که حس‌های مختلفی مثل غمگین بودن، خوشحالی، گریه‌کردن و لجبازی‌های کودکانه را بازی کنم. فیلمبرداری این فیلم حدود بیست روز طول کشید و به جز سکانس‌های مربوط به بیمارستان، سایر بخش‌های فیلم در قهدریجان فیلمبرداری شد.
این بازیگر نوجوان گفت: در فیلم «قهرمان من» نقش دختربچه بازیگوش و پرشوری را دارم که پدر و مادرش پزشک هستند. پدر او از شهدای مدافع سلامت است که فداکارانه برای درمان بیماران کرونایی خدمت کرد و در این مسیر جانش را ازدست می‌دهد. حالا مادرش او را نزد پدربزرگش در یک روستا می‌برد و خودش به بیمارستان بازمی‌گردد تا در این شرایط سخت کمک‌حال پزشکان و پرستاران باشد.
حشمت از همبازی شدن با لاله اسکندری در این فیلم به عنوان یک تجربه خوب یادکرد و گفت: خانم اسکندری نقش مادر من را ایفا می‌کردند. البته فیلمبرداری صحنه‌هایی که من همراه ایشان بودم حدود سه چهار روز طول کشید، اما در همین مدت کم برخوردشان با من خیلی خوب بود و ارتباط خوبی با هم داشتیم.
نیکو حشمت در کنار مرتضی آتش‌زمزم کارگردان و سپیده مظاهری بازیگر فیلم «قهرمان من»
در نشست خبری این فیلم
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بازیگری و حضور در مقابل دوربین برایش سخت نبوده نیز گفت: من قبلاً جلوی جمعیت و دوربین شاهنامه‌خوانی کرده بودم و این خیلی به من کمک کرد تا فشاری را احساس نکنم. با نظر مثبت آقای آتش‌زمزم از مهارت من در شاهنامه‌خوانی در فیلم هم استفاده شد و شخصیت دختربچه فیلم، اشعاری از شاهنامه فردوسی را به عنوان تکلیف درسی برای معلم، دربزرگ و همسایگان اجرا کرد.
حشمت عنوان کرد: پس از نمایش این فیلم در جشنواره فیلم کودک و نوجوان، یکی دو پیشنهاد هم داشتم، اما با مشورت با آقای آتش‌زمزم تصمیم گرفتم که عجله نکنم و نقش‌های خوب و فیلم‌های ارزشمند حضور داشته باشم.
کتاب خرد، احترام و توکل
وی با تأکید برای این که آن چه در شاهنامه فردوسی آمده برای زندگی امروز ما و برای کودکان و نوجوان هم مفید و انگیزه بخش است افزود: فردوسی در شاهنامه از خرد و خردوزی می‌گوید و این که باید در زندگی اخلاق و جوانمردی و توکل به‌خدا را فراموش نکنیم. احترام به بزرگترها در شاهنامه خیلی موردتأکید است که می‌تواند برای بچه‌های امروز هم یک درس بزرگ باشد. علاوه بر این، شاهنامه‌خوانی باعث تقویت فن بیان و بالارفتن اعتماد به نفس و گسترش روابط اجتماعی کودکان و دانش‌آموزان می‌شود. همه اینها در زندگی خود من رخ داده و آن را از نزدیک احساس می‌کنم.
این شاهنامه‌خوان نوجوان گفت: لازم است از پدر و مادر و خواهر عزیزم که در این مسیر حامی من بودند، تشکر کنم؛ همچنین از مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مدیر و معلمان خوبم در مدرسه رازی قهدریجان هم سپاسگزارم که به من کمک کردند تا در این اثر حضور داشته باشم.
انتهای پیام/
