اختلاف؛ حرف مشترک نشست 169 اوپک

حوری قاسمی، گروه اقتصادی: اختلافات سیاسی بین برخی از اعضا و در راس آن ایران و عربستان باعث شده تا کشورهای اوپک نتوانند در شرایط خاص،‌ به اجماع رسیده و تصمیمات درستی را برای تعادل بازار بگیرند.

به طور مثال، همزمان با آغاز کاهش قیمت نفت در سال 2014، ‌ایران و برخی کشورهای عضو ، در تلاش بودند تا با همراهی اوپک میزان عرضه نفت را در بازار جهانی کاهش داده تا از سقوط بیشتر قیمت نفت جلوگیری نماید.

در سوی دیگر میدان،‌ عربستان و همراهانش، بر این عقیده استوار بودند که افزایش عرضه به تولید نفت های غیر متعارف از سوی آمریکا باز می‌گردد و به همین دلیل خروج نفت اوپک از بازار به معنای فراهم کردن فضایی برای نفت های گران قیمت خواهد بود، بنابراین باید با حفظ سهم بازار و به دنبال آن کاهش قیمت ها،‌ امیدوار باشیم تا تولید نفت های غیر متعارف کاهش پیدا کرده و بازار به شرایط قبل باز گردد.

نکته مهم این است که پیش از سقوط قیمت ها نیز عربستان تمایلی به نفت گران نداشت؛ اما ایران همواره نفت گران را برای اقتصاد خود مطلوب ارزیابی کرده است.

اما اکنون که اوپک به ایستگاه 169 خود رسیده است،‌اختلافات کبوترها و بازهای این سازمان نیز در اوج خود قرار دارد.

اختلاف میان عربستان و ایران، همواره بر سیاستهای نفتی تأثیر گذاشته است و در آخرین مورد نیز، سبب شد تولیدکنندگان نفت نتوانند برای تثبیت عرضه خود در دوحه قطر به توافق دست یابند.

طرح فریز نفتی که به همین دلیل اجرا نشد، اکنون دیگر در اولویت نیست. زیرا قیمت نفت سر صعود دارد و به 50 دلار نزدیک شده است. این قیمت برای اغلب کشورهای تولید کننده نفت حداقل رضایت را ایجاد می‌کند.

مهدی عسلی،‌ مدیرکل امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت نیز در گفتگو با خبرنگار اقتصادی آنا اعلام کرد که با توجه به رشد قیمت نفت در بازار جهانی، احتمال اجرای طرح فریز نفتی کاهش داشته است.

بنابراین کشورها اجرای این طرح را تقریبا غیر ممکن می دانند. بر همین اساس نیز روسیه اعلام کرد که در نشست اوپک شرکت نمی کند زیرا امیدی به اجرا فریز نفتی ندارد و از سوی دیگر به آینده قیمت نفت در ماه‌های آینده امیدوار است.

ایران نیز از ابتدا گفته بود که تا زمان رسیدن به تولید نفت در پیش از تحریم ها،‌ هیچ مذاکره ای برای توقف افزایش نفت خود انجام نخواهد داد.

عربستان هم شرط اجرای طرح را همراهی ایران در آن می داند. از مجموع این موارد می توان نتیجه گرفت که تثبیت تولید نفت در حال حاضر اجرا نخواهد شد.

ناامیدی از اجرای این طرح، ‌سبب شده تا اعضای اوپک نسبت به احیای سهمیه‌بندی کشورها خوشبین نباشند. هرچند که بازنگری در سهمیه بندی ها یکی از دستورهای نشست فردا خواهد بود.

لزوم بازنگری در سهمیه بندی اوپک از آن جهت اهمیت دارد که سقف تولید نفت در این سازمان 30 میلیون بشکه در نظر گرفته شده است اما اکنون اعضای این سازمان بیش از 32 میلیون بشکه تولید می کنند که باعث افزایش عرضه و به دنبال آن کاهش قیمت ها خواهد شد.

از سوی دیگر کشورهایی مانند ایران که سودای بازگشت به بازارهای سنتی خود را دارند مازاد عرضه ای را به بازار تحمیل خواهند کرد و همچنین کشوری مانند عراق نیز به دنبال افزایش صادرات و درآمدهای نفتی خود برای بازسازی کشورش است.

در این حال عربستان نیز حاضر به ترک بازارهای دیگر کشورها و کاهش صادرات خود نمی باشد، بنابراین رسیدن به توافقی در خصوص احیای سهمیه بندی دور از ذهن است.

به همین دلیل با تک‌روی اعضای اوپک هر روز شاهد کاهش قدرت این سازمان در جهان نفت هستیم.

امیر حسین زمانی نیا، معاون وزیر نفت در امور بین الملل، در همین خصوص گفته که اکنون، اوپک قدرت تأثیرگذاری چندانی در بازار ندارد.

اما آلکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، نظر دیگری دارد. وی گفته اوپک اکنون با بحران اختلاف‌های داخلی درگیر است؛ با وجود این، من هنوز باور ندارم که این سازمان به پایان راه خود رسیده باشد.

اوپک پیش از این نیز دوبار در دهه‌های 80 و 90 میلادی ضعیف شده بود اما توانست قدرت خود را بازیابد. اینبار برای اعضا کمی خوشبینانه است که امیدوار باشند در کوتاه مدت اوپک به جایگاه پیشین خود بازگردد.

دیگر دستور کار نشست فردای وزرای نفت اوپک،‌ انتخاب دبیرکل است. چهار سال از زمان اتمام دبیرکلی عبدالله البدری لیبیایی می‌گذرد و به دلیل عدم اجماع اعضا و اختلاف،‌ دبیرکلی وی تمدید شده است.

در سال 2012 نمایندگانی از ایران، عراق و عربستان کاندیدای دبیر کلی اوپک بودند اما اکنون پس از گذشت 4 سال از آن زمان، در نشست فردا «محمد بارکیندو» از نیجریه، «ماهندرا سیره گار» از اندونزی و «علی رودریگز» از ونزوئلا برای تصدی پست دبیرکلی این سازمان با یکدیگر به رقابت خواهند پرداخت. در بین نظرات،‌ شانس محمد بارکیندو از نیجریه بیشتر از رقبای خود است.

در هر صورت،‌ توافق و همگرایی بین اعضای اوپک می تواند به تقویت جایگاه این سازمان و در نهایت منفعت جمعی اعضا بیانجامد.

اکنون سهم اوپک از بازار نفت 41 درصد است و طبق پیش بینی ها در 10 سال آینده این سهم به 44 درصد خواهد رسید.

باید منتظر بود و دید نسشت فردا با همراهی وزیر جدید نفت عربستان و ایران بدون تحریم برگزار می شود چه دستاوردی به دنبال خواهد داشت.