وضعیت اخلاق مداری دانشجویان

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، پژوهش‌ها می‌توانند وضعیت یک جامعه را به دقیق‌ترین حالت ممکن بازنمایی کنند. اگر این مطالعات کمی و کیفی هر ساله در موضوعات مختلف از جمله موضوعات اجتماعی انجام شوند،از طریق نتایج به دست آمده از آن‌ها می‌توان به روشنی نسبت به وضعیت جوامع تحلیل درست و منطقی داشت.

بررسی و تحلیل وضعیت اخلاقی جوانان کشور و دانشجویان از جمله موضوعاتی است که می‌تواند نمودی از تغییرات نسلی و فرهنگی در دوره‌های مختلف باشد.

طی سال‌های گذشته از سوی نهاد‌های مختلف از جمله معاونت فرهنگی- اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات وفناوری؛ نمایندگی نهاد رهبری و بسیج دانشجویی تلاش‌های زیادی صورت گرفته تا فضای فرهنگی دانشگاه و به ویژه میزان پایبندی اخلاقی دانشجویان تقویت شود.

از اخلاق مداری هر تعریفی که در نظر باشد، آن تعریف به هر حال احترام به ارزش‌ها و اصولی که در یک جامعه پسندیده شمرده می‌شود و رعایت عملی و رفتاری آن را در بر می‌گیرد.

فاطمه جواهری (دانشیار جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای با عنوان «اخلاق مداری دانشجویان» این موضوع را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است.

* التزام دانشجویان به اخلاقیات جامعه

جواهری در چکیده این پژوهش با اشاره به این موضوع که دانشجویان از نظر کمی و کیفی بخش قابل ملاحظه‌ای از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، می‌نویسد: توجه به این امر که التزام دانشجویان به اخلاقیات جامعه چگونه است، بسیار حائز اهمیت است. به این منظور لازم است از شواهد و اطلاعات پژوهشی‌ای که گرایش‌ها و جهت یابی‌های آنان را منعکس می‌سازد، مددگرفت.

از نظر این پژوهشگر یافته‌های برگرفته از طرح «سنجش نگرش‌ها، و رفتار دانشجویان» که در دو مقطع سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۹۴ از طریق نمونه‌ای منتخب از دانشجویان دانشگاه‌های دولتی تحت نظارت وزارت علوم به دست آمده در این خصوص اطلاعات جالبی را فراهم آورده است.

جواهری در ادامه می‌نویسد: با مقایسه اطلاعات سال ۱۳۹۴ با اطلاعات سال پایه حاکی از آن است که در حالیکه براساس مقیاس تحقیق، میان دینداری دانشجویان طی دو مقطع کاهش معناداری پیدا نکرده است، اما میزان افتخار به مسلمان بودن کمتر شده، و وقوع رفتار‌هایی مانند بی‌حرمتی نسبت به استاد، تقلب در امتحان و تکالیف درسی، تماشای فیلم‌های مستهجن، مراجعه به سایت‌های غیرمجاز، ارتباط با جنس مخالف خارج از چارچوب ازدواج و بدون نظارت خانواده و مصرف برخی انواع مواد مخدر دربین آنان افزایش‌یافته است.

*پاره‌ای معیار‌های اخلاقی در حال تنزل است

از نظر این دانشیار جامعه شناسی، واقعیات یادشده حاکی از آن است که گرایش دانشجویان به پاره‌ای معیار‌های اخلاقی جامعه در حال تنزل است. البته شاید میزان این کاهش چندان بزرگ یا بحران زا نباشد، اما به دلیل اهمیت موضوع و پیامد‌های آن، شایسته است از سوی اهل نظر مورد تأمل قرار گیرد.

این پژوهشگر در ادامه بر این نکته تاکید می‌کند که مواجهه با چنین شرایطی نباید مدیران و مسئولان کشور را به سرزنش و نکوهش دانشجویان سوق دهد و یا به اتخاذ رویکرد‌های سخت گیرانه و اقدامات انضباطی شدید منجر شود در عوض باید آنها را به اندیشه در مورد پرسش‌های زیر متوجه نماید:
- جامعه ایران حامل چه نوع زمینه‌ها، شرایط و اقتضائاتی است که به جای اخلاق مداری، تنزل اخلاق به بار می‌آورد؟ 
- مناسبات حاکم برنهاد علم و به ویژه دانشگاه‌ها (از جمله مدرک گرایی، کمی گرایی و تجاری‌سازی) تا چه اندازه در تضعیف پایبندی دانشجویان به اصول اخلاقی تأثیر داشته است؟ 
- چرا به رغم اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های فرهنگی متعدد در دانشگاه‌ها هنوز شواهدی دال بر افت معیار‌های اخلاقی مشاهده می‌شود؟

در نهایت اینکه این پژوهش با مدد از اطلاعات تجربی موجود به تشریح وتحلیل پرسش‌های یادشده می‌پردازد.