در پاسخ به آنا
صالحی‌امیری: به ثبت مشترک جهانی مثنوی معنوی رضایت دادیم/ نسخه ترکیه 40 سال قدیمی‌تر از ما است
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به روند ثبت آثار ملی ایران در یونسکو و اشاره به مواردی که باعث ثبت مشترک با سایر کشورها می‌شود، ثبت مشترک آثار را در برخی موارد، از جمله ثبت مثنوی معنوی مولوی، بهترین گزینه خواند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا دکتر صالحی امیری در ابتدای نشست خبری سازمان اسناد و کتابخانه ملی که ظهر امروز سه شنبه 11 خرداد ماه در ساختمان آرشیو ملی برگزار شد، ضمن تسلیت به مناسبت فرارسیدن سالروز ارتحال امام خمینی از برگزاری همایش بین‌المللی اسلام سیاسی در گفتمان امام خمینی(ره) که فردا (چهارشنبه 12 خردادماه ) با حضور 250 میهمان خارجی و بیش از 100 رهبر اقلیت‌های مذهبی و نخبگان و روحانیان با مشارکت دانشگاه آزاد اسلامی، وزارت علوم و جهاد دانشگاهی برگزار می‌شود خبرداد و گفت: «در این دوره بیش از 340 مقاله واصل شده که 39 مقاله انتخاب و در 5 مجلد به انتشار رسیده‌اند که فردا رونمایی خواهد شد.»
وی افزود: «هدف ما از برگزاری این همایش مرزبندی میان گفتمان امام خمینی با سایر گفتمان‌هایی است که متاسفانه در جهان اسلام باب شده؛ آنچنان که عده‌ای تکفیری با رویکرد ترور و خشونت، اسلام هراسی را به دنیا صادر می‌کنند و تنها راه بازگشت به ثبات و آرامش رجوع به اندیشه‌های امام خمینی است.»
بیش از 200 میلیون سند در سازمان اسناد
رئیس کتابخانه ملی با اشاره به ضرورت توجه به اسناد ملی، آرشیو ملی را حافظه میراث مکتوب کشور خواند که مهم‌ترین کانون معرفی هویت و ملت است. وی گفت: «امروزه در روش‌های پژوهشی کمتر به منابع مستند توجه می‌شود و بیشتر به روش تحلیل توجه می‌کنند اما آرشیو ما در حال حاضر یکی از بزرگترین آرشیوها در منطقه و جهان است و بیش از 200 میلیون سند از 700 سال گذشته را در خود دارد و می‌تواند دست‌مایه خوبی برای پژوهشگران باشد.»
صالحی‌امیری در گزارش اقدامات صورت گرفته در کتابخانه ملی و سازمان اسناد گفت: «مجمع هماهنگی نهادهای اسنادی با اختصار مهتاب مجمعی است که تمام نهادهای اسنادی از بیت رهبری گرفته تا وزارت اطلاعات و سایر دستگاه‌ها در آن مشارکت دارند و از این طریق استانداردسازی و تبادل اطلاعات، آموزش و مرمت اسناد به شکل یکپارچه دنبال می‌شود.»
ایران یکی از غنی‌ترین آرشیو‌های ملی را دارد
وی ادامه داد: «همچنین مجمع کتابخانه‌های بزرگ با اختصار مکتب در کتابخانه ملی تشکیل شده که به توافق رسیده‌ایم با تولید یک نرم‌افزار واحد تمام این کتابخانه‌ها به یکدیگر متصل و با هم تبادل اطلاعات داشته باشند.»
رییس سازمان اسناد افزود: «یکی دیگر از فعالیت‌های ما در حوزه وایکا یا همان شورای آرشیو جهانی است آن چنان که ایران یکی از بزرگترین و غنی‌ترین منابع اسنادی در دنیا به شمار می‌آید.»
وی با اشاره به توافقات حوزه بین‌الملل و ثبت آثار ملی گفت: «اخیراً موفق به ثبت اسنادی مانند نقشه‌های خلیج فارس در دوره صفویه و اسناد کربلا با مشارکت مرکز دراسات کربلای معلی در یونسکو شده‌ایم و همچنین 9 کتاب در یونسکو ثبت شده است.»
مثنوی معنوی مشترکا با ترکیه ثبت جهانی می‌شود
وی در ادامه به ثبت مشترک مثنوی مولوی با کشور ترکیه اشاره کرد و گفت: «طبق توافق‌نامه‌ای که با کشور ترکیه داشته‌ایم مقرر شده تا مثنوی معنوی را مشترکاً در یونسکو ثبت کنیم البته نباید فراموش کرد که ما با ترکیه اشتراکات فرهنگی فراوانی داریم و بنای ما بر مشارکت است و نه تقابل.»
دکتر صالحی‌امیری در پاسخ به خبرنگار فرهنگی آنا درباره اینکه سازمان اسناد در چه شرایطی تن به ثبت مشترک آثار می‌دهد، در این مورد توضیح داد: «مولانا در 8 سالگی از بلخ به قونیه رفت و مدرس و مکتب او قونیه بود، مثنوی را آنجا نوشت و مدفن او نیز همین شهر است. از طرفی نسخه مثنوی که در اختیار ترکیه است 40 سال قدیمی‌تر از نسخه ما است و این مساله به آنها اجازه می‌داد که مثنوی معنوی را به صورت مستقل به نام خود ثبت کنند.»
وی افزود: «از طرفی نسخه مثنوی ما نیز به دلیل زیبایی‌شناسی در تذهیب ارزشمندش قابلیت ثبت در یونسکو را داشت؛ به همین دلیل یونسکو پیشنهاد کرد که این اثر به صورت مشترک از سوی ایران و ترکیه ثبت جهانی شود و طبیعی است که اگر این اتفاق نمی‌افتاد و وارد مباحث حقوقی می‌شدیم نمی‌توانستیم به نتیجه مثبت برسیم.»
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی اضافه کرد: «هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که مولانا و مثنوی مربوط به جامعه بزرگ فارسی زبان نیست و همچنین نمی‌توان محل زندگی او را هم که قونیه بوده تکذیب کرد.»
وی گفت: «نسخه‌هایی ثبت مشترک می‌شوند که در دو حوزه مشترک قرار دارند مثلاً کتابی که به فارسی نوشته شده اما درباره قفقاز است و ما برای ثبت آن به صورت مشترک اقدام می‌کنیم. لازم به تاکید است که به جز مثنوی آثار دیگری نیز وجود دارند که در آینده می‌توانیم آنها را با مشارکت ترکیه به ثبت برسانیم.»
وی خاطر نشان کرد: «بسیاری از آثار فارسی در مالکیت کشورهای اروپایی هستند که اگر کشورهای مالک در خصوص ثبت آنها اقدام کنند ما اعتراض خواهیم کرد و از طرفی چون ما صاحب این آثار نیستیم نمی‌توانیم آنها را ثبت کنیم بنابراین در چنین مواردی ثبت مشترک آثار بهترین گزینه است.»
رتبه هفتم در جهان به لحاظ ثبت آثار
وی در اشاره به سایر فعالیت‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی در حوزه بین‌الملل گفت: «ما در حال حاضر 43 اثر را در نوبت ثبت یونسکو داریم و به لحاظ ثبت آثار در جهان صاحب رتبه هفتم هستیم اما از آنجایی که در ثبت آثار مستقل با محدودیت یک اثر در سال از سوی یونسکو مواجه هستیم به سمت ثبت مشترک آثار با مشارکت کشورهای همسایه حرکت کرده‌ایم.»
وی در ادامه به مذاکرات و توافقات اخیر ایران و عراق و سوریه اشاره کرد و گفت: «از آنجایی که داعش و نیروهای تکفیری در این دو کشور حضور دارند این نگرانی وجود دارد که اسناد و نسخ خطی نابود شوند بنابراین مقرر شده در حفظ اسناد قدیمی در این دو کشور همکاری‌های لازم را داشته باشیم.»
انتقال اسناد نخست‌وزیری پیش از انقلاب به سازمان اسناد
وی همچنین به انتقال اسناد مربوط به دوره‌های مختلف نخست‌وزیری در ایران تا سال 57 اشاره کرد و گفت: «با تدبیر و درایت رئیس نهاد ریاست جمهوری مجموعه اسناد نخست‌وزیری در حال انتقال به سازمان است. همچنین طی جلسه‌ای که با آقای ظریف و معاون حقوقی نهاد ریاست جمهوری داشته‌ایم قرار شده اسناد وزارت امور خارجه تا سال 55 آزاد شوند، مگر اسنادی که انتشار آنها به منافع ملی لطمه می‌زند و این تصمیم‌گیری را کمیته‌ای رقم می‌زند که در راستای این توافقات تشکیل شده است.»
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران اظهار داشت: «تا کنون هیچ گزارشی مبنی بر مفقود شدن یا امحاء اسناد مربوط به دوره‌های مختلف ریاست‌جمهوری نداشته‌ایم.»
سرعت گرفتن روند دیجیتال‌سازی اسناد
صالحی‌امیری در ادامه سخنان خود به برنامه‌های سازمان در راستای دیجیتال‌سازی اسناد موجود در این سازمان اشاره کرد و گفت: «ما تصمیم گرفته‌ایم در یک برنامه پنج ساله میزان اسناد دیجیتال شده را از 5 درصد به 20 درصد برسانیم و از این حیث به نرم جهانی آن که بین 15 تا 23 درصد است دست پیدا کنیم.»
وی توضیح داد: «در این راستا برنامه‌ای با بودجه کافی مورد تصویب قرار گرفته و مطابق با آن تجهیزات لازم برای تصویربرداری از اسناد نصب شده است تا به نحو دیجیتال شدن اسناد و آثار، آزادسازی شده و در دسترس پژوهشگران قرار گیرد.»
مشاور رئیس جمهوری همچنین به فعالیت‌های پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی اشاره کرد و گفت: «برگزاری 361 نشست درپژوهشگاه سازمان و همچنین برگزاری 55 همایش درسال 94 نشان از آن دارد که ما در حوزه تولید و توزیع مصرف فرهنگی ورود پیدا کرده‌ایم و قرار شد پژوهشکده سازمان به پژوهشگاه تبدیل شود.»
200 هزار نسخه خطی در خانه مردم نگهداری می‌شود
وی با اشاره به اهمیت و ضرورت حفظ و مرمت اسناد تاریخی گفت: «همچنان بسیاری از اسناد در منازل نگهداری می‌شوند و از آنجایی که اسناد در این شرایط بیشتر از 50 سال عمر نخواهند کرد ما به صاحبان آثار و اسناد چند پیشنهاد داریم. اول اینکه آنها می‌توانند اسناد را به صورت امانت و در قبال تضمین عودت، به نام خودشان در اختیار سازمان قرار دهند. پیشنهاد دوم ما اهدای اسناد است که مطابق با آن آمادگی داریم اسناد را به نام مالکان‌شان در سازمان نگهداری و فهرست‌نویسی کنیم. همچنین این آمادگی را نیز داریم که با همکاری کمیته تشکیل شده نسبت به قیمت‌گذاری و خریداری آثار نیز با دارندگان اسناد به توافق برسیم.»
وی همچنین درباره وضعیت نسخ خطی ایرانی در سایر کشورها یادآور شد: «برآورد ما این است که مجموعاً دو میلیون نسخه خطی متعلق به حوزه تمدن ایران در جهان وجود دارد که یک میلیون از این نسخ در شبه قاره هند، نیم میلیون در آسیای میانه و نیم میلیون در ایران وجود دارد که از این تعداد تنها 300 هزار اثر خطی در سازمان وجود دارد و فهرست‌نویسی شده است و نزدیک به 200 هزارنسخه همچنان در خانه‌های مردم وجود دارد.»
اتوماسیون اداری سازمان‌ها باید یکپارچه شوند
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با انتقاد به سیستم‌های اتوماسیون اداری نهادها و سازمان‌های دولتی اظهار داشت: «متأسفانه بخشی از اسنادی که در سال‌های قبل در اتوماسیون اداری سازمان‌ها ثبت شده امروز قابل بازخوانی نیستند و با توجه به اینکه این اسناد حافظه تاریخی ما را تشکیل می‌دهند ضرورت دارد تا همه سازمان‌ها و نهادها اطلاعات خود را با یک سیستم واحد و قابل بازخوانی ثبت و ضبط کنند.»
39 هزار 598 مرقع و نسخه خطی در سازمان اسناد
در ادامه این نشست غلامرضا امیرخانی -معاون کتابخانه ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی- در پاسخ به سوالی درباره نسخ خطی توضیح داد: «در همه جای دنیا نسخ خطی متعلق به کشورها است و خروج آن غیر قانونی است بنابراین برنامه ما در سال قبل همانطور که در تعامل با کشور چین صورت گرفت، تلاش برای ثبت تصاویر این نسخ خطی است.»
وی گفت: «در جنوب و جنوب شرقی چین موفق به یافتن نسخ نفیسی به زبان فارسی و عربی شدیم که بعد از تعامل با مسئولان این کشور 180 نسخه با کیفیت مطلوب تصویربرداری شدند و تصاویر این کتاب‌ها به سازمان اسناد و کتابخانه ملی انتقال داده شد.»
وی درباره نسخ خطی و قیمت‌گذاری و خریداری آنها نیز گفت: «در سال گذشته مجموعاً 93 اثر اهدایی و 835 اثر خریداری شده به مخزن سازمان اضافه شدند که مرقعات نفیسی را از جمله آثار قرآنی شامل می‌شوند و قرار است تا نیمه دوم امسال فهرست‌نویسی این آثار منتشر شود.»
امیرخانی یادآور شد: «در حال حاضر تعداد مرقعات و نسخ خطی موجود در سازمان 39 هزار و 598 اثر است که از این تعداد هزارو 831 اثر در سال اخیر به مجموعه اضافه شده است.»
اسناد اداری بی‌ارزش، امحاء می‌شوند
شهرام یوسفی فر -معاون اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی- نیز در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره امحاء برخی از اسناد توضیح داد: «ما در سازمان شورایی داریم به نام شورای اسناد ملی که اعضای حقیقی و حقوقی دارند که استاد حجت و داوری اردکانی دو عضو حقیقی و کارشناس در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی آن و مقاماتی مانند وزیر علوم، دادگستری و ... اعضای حقوقی آن هستند.»
وی ادامه داد: «یکی از وظایف ما بایگانی اسناد در دستگاه‌های دولتی است که مطابق با آن اسناد بعد از 40 سال باید به سازمان منتقل شوند بنابراین کارشناسان سازمان به دستگاه‌های مختلف اعزام شده و نسبت به اسناد اعلام نظر می‌کنند. بخشی از اسناد که اوراق میراثی به حساب می‌آیند به اسناد منتقل می‌شوند اما بخشی از آنها که ارزش نگهداری ندارند؛ مانند اسناد پر تعداد تولید شده از سوی سازمان‌ها نظیر برگه‌های مرخصی، ماموریت و ... در ردیف اسناد امحائی قرار می‌گیرند.»
وی ضمن بیان این مطلب که امکان بروز خطا در این شورا بسیار کم است، گفت: «به دلیل تراکم و تعدد اسناد توضیحات فنی و گردش‌کارها اطلاع‌رسانی نمی‌شوند اما مصوبات این شورا در هر جلسه روی سایت سازمان به انتشار می‌رسند.»
یوسفی‌فر درباره انتقال اسناد نخست‌وزیری توضیح داد: «در حال حاضر نزدیک به 20 هزار کارتن از اسناد مربوط به دوره‌های مختلف ریاست جمهوری (بعد از انقلاب) تحلیل شده است اما انتقال اسناد نخست‌وزیری (تا سال 57) همچنان به اتمام نرسیده است.»
وی در پاسخ به سوال دیگری درباره قدیمی‌ترین اسناد موجود در مخزن سازمان اسناد گفت: «قدیمی‌ترین سند به نیمه دوم قرن هشتم مربوط می‌شود که سندی مالی و مربوط به تبدیل شدن یک ملک دولتی به یک ملک خصوصی در دوره ایلخانیان است.»
امیرخانی نیز درباره قدیمی‌ترین کتاب موجود در سازمان گفت: «قدیمی‌ترین کتاب که حالت جُنگ دارد مجموعه‌ای 7 جلدی است که هزار و 14 رساله را شامل می‌شود.»
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
