به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، چهارمین نشست حضوری نمایندگان استانی دفتر امور زنان و خانواده با محوریت «زنان، خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی» با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر علی سروری مجد قائم مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر فرزاد جهان بین معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی و دکتر عاصمه قاسمی مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در امور زنان و خانواده و جمعی از نمایندگان دفاتر امور زنان و خانواده دانشگاه در مشهد مقدس برگزار شد.
دکتر طهرانچی در این نشست با بیان اینکه ما برای اداره دانشگاه نیازمند یک الگوی راهبری هستیم، گفت: هسته مرکزی الگوی ما برای اداره دانشگاه، تربیت قوه عاقله است که ساحت های آن «فرهنگ»، «علم» و «فناوری» است. کارکردهای این دانشگاه در سطح جامعه برون دادهای اقتصادی، اجتماعی و نوآوری است. بررسی وضعیت اقتصادی، اجتماعی و نوآوری در سطح اجتماع کارکرد دانشگاه است.
وی افزود: موفقیت های دانشگاه در سطح جامعه به این نیست که چندتا مقاله دارد، بلکه باید دید در نظام علمی درباره چند مقاله، رساله و رشته حرف می زنیم، بیرون از جامعه علمی، تورم مورد توجه است، بنابراین حل معضلات جامعه باید حاصل عملکرد دانشگاه باشد. دانشگاه انسان خلاق تربیت می کند تا بتواند با تولید فناوری، آن را به اقتصاد متصل کند که این می شود، تجاری سازی.
وی ادامه داد: وقتی این موارد موثر است در دو مورد نظام حکمرانی و سبک زندگی ظهور و بروز دارد، اگر سبک زندگی جوانان ما تغییر کرده است، دانشگاه هم سهم جدی دارد. اگر کسی حیوان موذی به خانه اش راه پیدا کرد و سم پاشی نکرد، با معظلات آن روبرو می شود. اگر ما اجازه داده ایم سبک زندگی متاثر از فضای بیرون، تغییرات آشکار داشته باشد بلاشک دانشگاه سهم جدی دارد. پس در حکمرانی و سبک زندگی دستاورد دانشگاه زیاد است. رفتارسازی اجتماعی هم ماحصل کنش دانشگاه است. مهارت های جدید، صنایع نوآورانه، انتقال فناوری، انتقال دانش شبکه دانش و بسترهای جدید تعامل
دکتر طهرانچی با تاکید بر اینکه آموزش ما در حوزه علم به تحصیل و توانمندسازی می انجامد، تصریح کرد: پس وقتی می گوییم، کنش فرهنگی در دانشگاه باید داشته باشیم، باید به رفتارسازی ختم شود. اگر دانشگاه و مدرسه نسبت به کسب نمره به طریق نامشروع یعنی تقلب بی تفاوت باشد، رشوه در نظام اداری گسترش می یابد، چرا که کسب درآمد از طریق غیرقانونی ایجاد می شود، فکر نکنید که اگر شما چشم خود را بر روی تقلب ببندید، اتفاق خاصی نیفتاده است. شما در حال شکل دادن فرهنگ جامعه هستید.
وی افزود: بنابراین فرهنگ دانشگاه باید رفتارساز باشد. اگر دانشگاه در درون خود به خودسازی توجه کند، این خودسازی تماماً در جامعه پردازی ظهور و بروز پیدا می کند، آن وقت است که ما می توانیم به تمدن سازی امیدوار باشیم.
دکتر طهرانچی با تأکید بر اینکه دانشگاه همانطور که برای دو ساحت از تربیت قوه عاقله یعنی علم و فناوری برنامه ریزی می کند، باید به پایه سوم یعنی فرهنگ نیز توجه داشته باشد، افزود: ما برای علم رشته، گروه و استاد طراحی کرده ایم و برای فناوری، پارک، شرکت دانش بنیان، صندوق پژوهش و فناوری و ... راه اندازی کردیم. اما تاکنون به مسأله فرهنگ در دانشگاه توجه نداشته ایم.
وی افزود: پایه فرهنگ نیز باید به استحکام دو پایه دیگر علم و فناوری باشد، در غیراینصورت هیچ سه پایه ای با دو پایه استوار نخواهد بود. دانشگاه آزاد اسلامی در سند تحول و تعالی، چرخش تحولی فرهنگی را مطرح کرده است و برنامه ریزی خود را بر چرخش از ناکارآمدی فرهنگی و تربیتی به اجتماع تربیتی، فرهنگی و هویتی متمرکز ساخته است. یکی از هویت هایی که دارد فرو می ریزد، هویت زن، است، چیزی که فرازمان و فرامکان نباشد، در قرآن نیست، هرچه در قرآن است، فرازمان و فرامکان است، یکی از نکاتی که در قرآن همواره می شود بهش تکیه کرد، در مورد زن است. پس اساسا باید به اجتماع هویتی و هویت ساز توجه کرد.
وی ادامه داد: همه تلاش بر این است که جنسیت امری نسبی شود و دختر و پسر دوستان اجتماعی شوند، یعنی آنها با حساب و کتاب آمده اند.
دکتر طهرانچی معتقد است که ویژگی‌های اجتماع هویتی و هویت‌ساز، ارزش مداری، درون زایی، پویایی، اثربخشی و مقوم وحدت ملی، انسجام بخشی فرهنگی و اجتماعی و امیدآفرینی است. این ویژگی ها با تکیه بر نقش اقطاب اثرگذار مانند معلم، استاد، مدیریت، خانواده، محیط های رفاقتی و جامعه محقق می شود. این ویژگی ها و ارزش ها، سکولار و قرض گرفتنی نیست.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: نقش معلم در این رابطه بی نظیر است، معلم کاری می کند که خانواده قادر به انجام آن نیست. چه شد که خیلی از خلفایی که سَبّ امیرالمومنین می گفتند، فرزندانی محب امیرالمومنین داشتند، به نحو دیگر عمل کردند؟ در تاریخ بدتر از یزید لعنت الله علیه نداریم. اما می بینیم که او فرزندی داشت که گفت این حکومت از آن ما نیست، خون که خون یزید است پس چرا اینگونه می شود؟ این ناشی از تأثیر معلم است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: نقش معلم در این رابطه بی نظیر است، معلم کاری می کند که خانواده قادر به انجام آن نیست. چه شد که خیلی از خلفایی که سَبّ امیرالمومنین می گفتند، فرزندانی محب امیرالمومنین داشتند، به نحو دیگر عمل کردند؟ در تاریخ بدتر از یزید لعنت الله علیه نداریم. اما می بینیم که او فرزندی داشت که گفت این حکومت از آن ما نیست، خون که خون یزید است پس چرا اینگونه می شود؟ این ناشی از تأثیر معلم است..
وی با بیان اینکه دانشگاه لوازم علم و لوازم فناوری را بلد است، گفت: دراین بین به لوازم فناوری نیز نیاز داریم بعضی ها فکر می کنند فقط ایجاد معاونت فرهنگی مهم است این درست نیست.
وی با بیان اینکه گام دانشگاه فرهنگ ساز در ساختن اجتماع تربیتی، فرهنگی و هویتی نیازمند لوازمی است که باید به آنها در کنار لوازم علمی و فناوری توجه کرد، گفت: این لوازم شامل جریان سازی، گفتمان سازی، شبکه سازی، نهادسازی، نمادسازی و رفتارسازی است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: باید توجه داشته باشیم که نهادسازی مرحله اول این مسیر نیست و صرفاً نیز برای کار فرهنگی کافی نیست، بلکه کار فرهنگی یک زنجیره است، اگر آن را با جریان سازی آغاز نکنیم و به ویژگی های دیگر آراسته نباشد، موفق نخواهیم بود.
دکتر طهرانچی ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) صاحب گفتمانی در صدر اسلام بودند که در عبارت «ای مردم! بگویید: «لا إله إلا الله» تا رستگار شوید.» خلاصه می شود. همان گفتمانی که امام رضا(ع) نیز در راه خراسان و در نیشابور را مطرح کردند و فرمودند «کلمة لا اله الا الله حصنی»، لذا هیچ امر فرهنگی بدون داشتن گفتمان محقق نمی‌شود.
وی با بیان اینکه امر فرهنگی در دانشگاه یک امر فردی نیست، گفت: یک استاد نمی تواند به تنهایی کنشگر فرهنگی باشد، زیرا امر فرهنگی به شبکه سازی، نهادسازی و سپس به نمادسازی و رفتارسازی نیاز دارد. اگر اسلام شخصیت هایی مانند امیرالمؤمنین (ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) را به عنوان نمادهای خود نداشت، ما نمی توانستیم با آن ارتباط بگیریم. هیچ فرهنگ سازی بدون نماد نمی شود، دست با کرم امام رضا(ع) بر سرما نیز یک نوع نماد است. حتی فرهنگ شیطان پرستی نیز نماد دارد، بت و گوساله سامری نیز نمادهای جریان باطل بود. حال اگر این سیر به صورت کامل اما بدون توجه به رفتارسازی پیموده شود، بی نتیجه خواهد ماند. هر یک از این ویژگی ها مرحله ای لازم در تشکیل اجتماع تربیتی، فرهنگی و هویتی در دانشگاه است.
وی خاطر نشان کرد: همانطور که نمره بالای 12 برای گرفتن مدرک لیسانس لازم است و بدون آن مدرک به دست نمی آید، کار فرهنگی که رفتارسازی نکند نیز مشروط است، کار فرهنگی را باید به گونه ای دیگر انجام داد. ساختارهای دانشگاه برای کار فرهنگی نیست تنها برای کار آموزشی است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه پیمودن این سیر فرهنگی نیازمند صبوری زیاد است، افزود: خداوند تجربه تغییر قبله از مسجدالاقصی به کعبه را در حین نماز برای مسلمانان ایجاد کرد، آیا خداوند نمی توانست از همان ابتدا دستور نماز به کعبه را بدهد؟ حتماً می توانست. فکر می کنید اگر این اتفاق در نماز نمی افتاد این موضوع به راحتی پذیرفته می شد.
وی با بیان اینکه کارهایی که ما می خواهیم انجام دهیم با سیستم آموزشی هماهنگ است و با فرهنگ هماهنگ نیست، گفت: این سؤال که ما می خواهیم شبکه سازی کنیم، اما پست سازمانی ما چیست؟ اشتباه است. این زنجیره عملکردی، فرهنگ ساز است. اگر نتوانیم جریان سازی کنیم، اساساً در کلاس اول کار بوده، اگر نتوانیم گفتمان داشته باشیم، در کلاس دوم کار و اگر شبکه نسازیم در کلاس سوم کار هستیم که راجع به این باید فکر کنیم.
دکتر طهرانچی با بیان اینکه برای دفاتر امور بانوان و خانواده، ساختار اداری و چارت در نظر گرفته نشد، اظهار کرد: چارت یکی از آفت های کار شماست، این جمع اگر صاحب کارمند و چارت سازمانی شود، هدف اصلی اش محقق نخواهد شد. آنچه شما را موفق می کند، شبکه سازی شماست. 600 هزار دانشجوی دختر و انسان مولد که از دامن هر کدام مردانی به معراج می روند، در دست شما است. امروز یکی از آن هویت هایی که می خواهند آن را فرو بریزند، هویت زن است و همه تلاش دشمن برای آن است که جنسیت در جامعه یک امر نسبی تلقی شود.
به گفته دکتر طهرانچی ارکان اصلی شبکه آموزش، یاددهی و یادگیری است، در حالی که این ارکان در تعلیم و تربیت شامل تأثیرگذاری و تأثیرپذیری می شوند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: اینکه بچه بتواند بنویسد یک مطلب است و اینکه خوش بنویسد، مطلب دیگری است. اینکه کلام طیب بنویسد، مطلب دیگری است.
وی با بیان اینکه گسترش ارتباطات در دنیا، نظام ما را از مربی محور و سازمان محور به سمت یک نظام شبکه محور سوق می دهد، خاطرنشان کرد: اگر ما به مفهوم شبکه توجه کافی نکنیم و آن را جدی نگیریم، شبکه ای شکل می گیرد که سازمان را می بلعد، فرهنگ، علم ساز است. هیچ تمدنی شکل نمی گیرد، مگر با قاعده فرهنگ. جامعه، نظام آموزشی شامل مدرسه و دانشگاه و همچنین خانواده، محیط های تعلیم و تربیت هستند.
وی با بیان اینکه امام حسین (ع) در دعای عرفه خدا را شکر می کنند، گفت: با هر سختی که این کشور دارد، حاکمیت دین است. مگر می شود بگوییم من در غار زندگی می کنم. ما در جامعه زندگی می کنیم. مدرسه و فرهنگش را شما قاعده گذار هستید. حقوق را از کی می گیرید؟ برای کدام نظام زندگی می کنید؟ پایه های کدام نظام را مستحکم می کنیم؟ می گویند ببینید چقدر کشف حجاب در جامعه است. خانواده رکن اصلی است. بعد از خانواده، نظام آموزشی است. ما یک محیط آموزشی که کلاس درس است، داریم و یک محیط کار به نام دانشگاه داریم. من رئیس محیط کار هستم. سلسله مراتب در محیط کار و سازمان تعریف شده است. آیین نامه ارتقاء و حقوق و دستمزد برای محیط کار است.
وی افزود:امروز نمی توان نسبت به جامعه بی تفاوت بود، اگر عیب و نقصی در جامعه وجود دارد، مشکل از رفتار ماست، محیط های کار، زندگی، رفاقت و آموزش هر کدام بر یکدیگر اثرگذارند، اما محیط رفاقت بیش از همه بر دیگران مؤثر است.
وی ادامه داد: از نظر ما فیزیکدانان فضای مجازی تنها کاری که کرده اند این است که این ظرف وقتی اینجا قرار می گیرد، این میز، محیط نزدیکش می شود و من که دستم را کنارش گذاشتم، محیط دورش است. این میز نباشد، این دو نیستند. کنار دریا بایستید، آیا می توانید آب دریا را بالا بیاورید؟ کره ماه کجاست؟ آب را بالا می کشد. فضای مجازی محیط نزدیک را دور کرده و دور را نزدیک کرده است.
دکتر طهرانچی با اشاره به آیه 28 سوره فرقان «وای بر من، ای کاش که فلان (مرد کافر و رفیق فاسق) را دوست نمی‌گرفتم.» اظهار کرد: رفاقت آنقدر مهم است که در دنیای آخرت حسرت می خوریم که ای کاش فلانی را به رفاقت نمی گرفتم، در حقیقت از شبکه رفاقت خود نالانیم، قرآن کریم در آیه 73 سوره اسراء «و نزدیک بود که تو را از آنچه به تو وحی کردیم، بلغزانند تا غیر آن را از روی افترا به ما نسبت دهی و در این صورت، تو را دوست خود می گرفتند.» خطاب به پیامبر اکرم(ص) می فرماید که نزدیک بود تو را علیه آنچه ما وحی کرده بودیم، بفریبند تا تو را وارد شبک رفاقت خود کنند.
وی ادامه داد: همچنین آیه 125 سوره نسا «و دین چه کسى بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار است و از آیین ابراهیم حقگرا پیروى نموده است و خدا ابراهیم را دوست گرفت» تأکید می کند که هر که جهت گیری الهی داشته باشد، ضمناً نیکوکار باشد، از آیین ابراهیم حنیف پیروی کرده است. کدام ابراهیم؟ همان ابراهیمی که وارد شبکه رفاقت خداوند متعال شده است. اینجا معنی «کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِهِ» را می‌فهمیم. شاکله یعنی همه کلیت و جهت و ساختار بنیادی. که اینجا وقتی بحث شاکله می شود، باید در نظر بگیریم که شاکله یا روح است یا جسم. یک نفر شاکله اش روح است و دیگری جسم. دل و عقل و نفس وارد جسمی می شود تا شاکله شکل گیرد و مقدمه ای می شود تا شاکله شکل بگیرد. شاکله چطور شکل می گیرد؟ فقط با دانش نیست؛ دل و نفس هم هست، بروز آن در عمل است که بر دل و نفس و عقل هم اثر می گذارد. به عنوان مثال کسی که پزشک است می داند که اعتیاد بد است ولی معتاد می شود و این عمل اعتیاد بر عقل و دل و نفس آن شخص اثر می گذارد. پس دقت کنیم وقتی می گوییم فرهنگ، ما با گرایش و بینش بچه ها در کنار دانش آنها، شاکله‌ساز می شویم. در شاکله‌سازی باید چه چیزی را به بچه ها یاد بدهیم؟
وی ادامه داد: خیلی از ما آدمهای خوبی هستیم، اما شبکه رفاقتی را برای خود انتخاب می کنیم، که آینده ما را خراب می کند. در گذشته رفاقت امری فردی بود، اما امروز موضوعی شبکه ای است، شبکه ای که در آن هر عضو لزوماً همه افراد آن را نمی شناسد، اما بر یکدیگر اثر می گذارد. لذا باید توجه کنیم که شبکه سازی با توجه به اقتضائات امروز صورت گیرد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه دل، عقل و نفس مقدمه ای برای شکل گیری شاکله انسان است، گفت: شکل گیری شاکله فقط با دانش ممکن نیست و با گرایش و بینش نیز در ارتباط است. بروز این امر در عمل انسان مشاهده می شود، عمل هم بر دل، نفس و عقل اثر می گذارد.
وی با تأکید بر اینکه در کار فرهنگی با گرایش و بینش دانشجو در کنار دانش او سروکار داریم تا بتوانیم شاکله جوانان را شکل دهیم، ادامه داد: هدف از این امر آموختن قدرت انتخاب صحیح به جوان است. آن چیزی که خروجی فرهنگ ماست، قدرت انتخاب صحیح است. ما در مقوله آموزش، انتخاب واحد، استاد، موضوع مقاله و پایان نامه را به دانشجو یاد می دهیم که به او آموخته باشیم چگونه انتخاب درستی داشته باشد و همچنین در جامعه شغل، رفیق و همسر خوب و درست را انتخاب کند. این همان فرهنگ است. در این کارها اگر درست یاد بدهیم، در آینده دوست خوب، شغل خوب، همسر خوب و... انتخاب خواهد کرد. کجا فرهنگ‌سازی ما رفتارسازی انتخاب صحیح است؟
دکتر طهرانچی با اشاره به آیه 3 سوره انسان «به راستی ما راه [راست] را به او نشان دادیم، [پس او] یا سپاسگزار (هدایت شده) و یا ناسپاس (گمراه) خواهد بود.» گفت: راه را که خداوند یاد داده است و این طرف می ماند شکرگذاری. کجا ما فرهنگ شکر داریم؟ «لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ» دعوا، دعوای انتخاب است. همه این عالم، همه دانشگاه، فرهنگ و... برای آموختن قدرت انتخاب صحیح به بچه هاست. بچه ها شاکله های متفاوت دارند ولی باید شاکله ساز باشیم؛ تربیت تربیت یعنی شاکله‌سازی. «و [من] جنّ و انس را نیافریدم، مگر براى آن که مرا بپرستند.»
دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: خداوند در آیه 104 سوره نحل می فرماید «دروغ را آن کسانی به خدا می‌بندند که ایمان به آیات خدا ندارند و این کافران البته خود مردمی دروغگویند.» اینها همه نمونه هایی از رفتارسازی است. پس جایگاه علم، عقل است و از نفس، بی‌ایمانی و هوای نفس و نتیجه این می شود که کنش عالمانه و حکیمانه نیست. این شبکه رفاقت است. خداوند در شبکه رفاقت به پیامبر می فرماید کسانی که خداوند را می خوانند را طرد نکن. « و هرگز بخاطر زیورهای دنیا، چشمان خود را از آنها برمگیر! و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن».
وی در پایان تأکید کرد: یکی از موارد رفتارسازی توجه به آینده اجتماعی است، در 38-37 روز آینده مهمترین اقدام ما حرکت در جهت افزایش مشارکت عمومی در انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری است.
