آینده‌سازی برای مدیران صنعت نفت با پشتوانه علمی باشگاه خبرگان

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا، محسن حقیقی مقدم مدیر مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت و مشاور وزیر نفت با حضور در خبرگزاری علم و فناوری آنا به مسائل مربوط به توسعه مدیریت در صنعت نفت کشور پرداخت که در ادامه بخش نخست این نشست را می‌خوانید.

آنا: سهم و نقش مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت در پرورش مدیران کارآمد در این صنعت چقدر و چگونه است؟

حقیقی مقدم: صنعت نفت، صنعت بسیار عظیم و بزرگی است و در حقیقت بخش عمده‌ای از اقتصاد و صنعت کشور را پر کرده است. شاید سایر صنایع کشور هم به نوعی به صورت مستقیم و غیرمستقیم به دستاورد‌ها و محصولات این صنعت وابسته هستند. از طرفی این صنعت، صنعتی با استاندارد‌های جهانی است و استاندارد‌های بسیار بالایی در حوزه‌های بالادستی و پایین دستی دارد. نیاز امروز صنعت نفت جمهوری اسلامی بیش از هر چیز دانش فنی است و اگر بتوانیم دانش فنی را در سطح زنجیره ارزش صنعت نفت، تأمین کنیم، امید داریم صنعت نفت را به عنوان یک صنعت ثروت آفرین و پشتوانه پیشرفت کشور در سایر حوزه‌ها قرار دهیم. چه در پائین دست که صنایع پالایشی و پتروشیمی است، به شدت به دانش فنی نیاز داریم و چه در بالادست به دانش‌های فنی محتاج هستیم.

وظیفه مرکز توسعه نفت، تأمین و تنظیم و انسجام صنعت نفت است. همچنین پرورش مدیران آینده صنعت نفت در حوزه‌های مختلف، انسجام بخشی و به‌روز نگه‌داشتن دانش فنی و توان تخصصی و همچنین ارزیابی و انتصاب مدیران صنعت نفت برعهده این مرکز است. حل چالش‌های تخصصی صنعت نفت در ۲۱ گروه تخصصی در خانه مدیران صنعت نفت به این مرکز سپرده شده است.

۲۱ حوزه تخصصی مأمور به تضمین آینده مدیریتی صنعت نفت هستند

تا قبل از دولت جدید فقط در چند گروه شغلی مسئولیت تأمین مدیران آینده صنعت را برعهده داشتیم. مدیران پروژه و مدیران حقوقی و یکی دو گروه محدود دیگر؛ اما در دولت جدید با ابلاغ نظام جامع توسعه مدیریت صنعت نفت که یک نظام نوآورانه و مبتنی بر آخرین الگو‌های مدیریت استعداد در دنیاست، بنا شد پرداخت جامعی به نیاز‌های مدیریتی صنعت نفت داشته باشیم. در حال حاضر آینده در ۲۱ حوزه تخصصی مأمور به تضمین آینده مدیریتی صنعت نفت هستیم.

مدیریت بیش از اینکه جنبه‌های دانشی داشته باشد جنبه‌های تخصصی و قابل اجرا داشته باشد؛ بنابراین در پرورش مدیران آینده صنعت نفت، خبرگان فعلی این صنعت و افرادی که در توسعه صنعت نفت کشور زحمات زیادی کشیدند مهم‌ترین سرمایه، حرکت مان است؛ بنابراین اولین گام برای جلو بردن این بود که در ۲۱ حوزه صنعت تخصصی خبرگان صنعت نفت را شناسایی کنیم. بیش از دو هزار نفر از خبرگان صنعت نفت را در حوزه‌های مختلف ۲۱ حوزه شناسایی کردیم و برای آن‌ها پروفایل و پرونده شخصی در مرکز توسعه مدیریت ایجاد کردیم. بعد از آن نهایتا با طرح و بررسی پرونده‌های این خبرگان در هیئت‌های عالی، فنی و تخصصی، در هر گروه شغلی، ۱۵ نفر را به عنوان خبره به عنوان اعضای باشگاه خبرگان صنعت نفت مشخص کردیم. ۳۱۵ نفر خبرگان صنعت نفت پشتوانه پرورش مدیران آینده صنعت نفت، انسجام بخشی و بحرانی صنعت نفت هستند.

باشگاه خبرگان پشتوانه علمی مدیران آینده صنعت نفت است

علاوه بر این تمام افرادی که از مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت، گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای مدیریت در این صنعت را بگیرند، عضو خانه مدیران صنعت نفت می‌شوند. باشگاه خبرگان پشتوانه علمی، فنی، تجربی و دانشی پرورش مدیران آینده صنعت نفت است. خانه مدیران محصول فرآیند‌های توسعه مدیریت در سطح صنعت نفت است. تلاش‌های خبرگان صنعت نفت در سه حوزه سنجش و ارزیابی، توسعه توانمندسازی و پایش عملکرد مدیران ظهور و بروز دارد و خروجی را در خانه مدیران می‌بینیم. ۲۱ شبکه تخصصی از مدیران صنعت نفت در خانه مدیران داریم. کسانی که گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای بگیرند در ۲۱ خانه تخصصی وظیفه پرداخت و شناسایی چالش‌های صنعت نفت در آن حوزه و برنامه ریزی برای گره گشایی از مسائل نوع این صنعت را دارند.

خانه مدیران محل به اشتراک گذاری دانش و تجربه برای حل چالش‌های صنعت نفت است. گاهی اوقات یک پروژه را در سطح صنعت نفت با هزینه‌های بسیار بالا انجام می‌دهیم و از به نتیجه رساندن آن بسیار خوشحالیم؛ اما باید توجه داشته باشیم دانشی در انجام پروژه بومی کردیم، فناوری‌هایی که بومی کردیم و تجاربی که در انجام این پروژه به دست‌آوردیم، هزینه‌های زیادی در خصوص آن پرداخت کردیم؛ بنابراین لازم است در خانه مدیران پروژه، تجارب را به اشتراک بگذاریم؛ خانه مدیران محل به اشتراک گذاری دانش و تجربه است.

تحول در نظام مدیریت صنعت نفت

تا قبل از دولت جدید نه باشگاه خبرگان صنعت نفت و نه خانه مدیران صنعت نفت و نه پرداخت جامعی به نیاز‌های مدیریتی صنعت نفت داشتیم. خداوند توفیق داده تا ذخیره دانشی و تجربی خبرگان ومدیران صنعت نفت را استخراج کنیم و الان پشتوانه فرآیند‌های توسعه مدیریت در سطح صنعت نفت کردیم. فکر می‌کنم در هیچ موقعیتی چنین وضعی نداشتیم که احتمال اعمال سلیقه در فرآیند‌های ارزیابی و توسعه پائین آمده باشد. مدیریت تغییر و تحول در سطح صنعت نفت بسیار سخت است. اگر بخواهید در این صنعت عظیم، بزرگ و افتخارآفرین تغییری را نهادینه کنید باید همه مدیران صنعت نفت را مشارکت بدهید و همه باید بدانند چه اتفاقی می‌افتد و همه باید مشارکت کنند، باور داشته باشند و پشتیبانی کنند. در پستو نمی‌توان نسخه‌های تغییر و تحول برای نصعت نفت پیچید. مدیران عملیاتی ما، مدیرانی با تجارب بسیار بالا هستند و بنابراین اگر تجارب آن‌ها در اعمال تغییر و تحول نادیده گرفته شود، درحقیقت خودمان را محروم کردیم و برنامه‌های تحولی را دچار چالش کردیم؛ بنابراین برای اینکه مرجع فنی و تخصصی برای شناسایی خبرگان صنعت نفت داشته باشیم، ۲۱ هیئت عالی فنی تخصصی راه انداختیم که مدیران ارشد صنعت نفت در این ۲۱ هیئت حضور دارند. تأیید خبرگان در این هیئت‌های عالی فنی است. مثلا در این هفته تقریبا ۴ هیئت عالی فنی برگزار کردیم. هیئت عالی فنی تخصصی مدیریت پروژه، مدیریت امور بین الملل و بازرگانی در نفت و هیئت عالی بهداشت و درمان صنعت نفت و هیئت عالی مدیریت توسعه منابع انسانی در سطح صنعت نفت.

در همه این هیئت‌ها معاون وزیر به عنوان یک نفر از مدیران ارشد حضور دارد. نمایندگان چهار شرکت اصلی حضور دارند و یک نفر خبره خارج از صنعت نفت حضور دارد. برای اینکه از ظرفیت کارشناسی خارج از ساختار رسمی صنعت نفت محروم نشویم، یک عضو خارج را آوردیم و بنابراین تأیید خبرگان فنی و تخصصی در این هیئت‌های عالی است. مدیر مرکز توسعه صنعت نفت، مستقرکننده این فرآیندهاست، اما تمام مدیران صنعت نفت در استقرار فرآیند‌های توسعه مدیریت مشارکت دارند. جلسات هیئت عالی تخصصی چه در حوزه تولید و بهره برداری و چه در حوزه حفاری و چه در حوزه علوم زمین و اکتشاف و چه در حوزه پژوهش و فناوری و. در حوزه‌های مختلف در حال برگزاری است و به لطف خداوند متعال همه مدیران صنعت نفت باور دارند که این فرآیندها، آینده مدیریتی صنعت نفت را متحول و تأمین می‌کند.

افزایش ساختار رسمی صنعت نفت

امسال نزدیک به ۳۰ تا ۳۵ هزار نفر از ایثارگران جامعه قراردادی و پیمانکاری صنعت نفت با قانون حمایت از ایثارگران رسمی شدند و به ساختار رسمی ما اضافه شدند. نزدیک به ۲۰ تا ۳۰ درصد به ساختار رسمی صنعت نفت اضافه شد که این را یک فرصت می‌دانیم. از این باب که مخزنی برای شناسایی استعداد‌های مدیریتی به ما اضافه شده است. انتصاب مدیران در سطح صنعت نفت باید از نیرو‌های صنعت نفت باشند؛ بنابراین ما با یک جامعه ۳۵ هزار نفری مواجه هستیم که به شدت آماده آموزش، توانمندسازی، توسعه و علاقه‌مند به نقش آفرینی در آینده مدیریتی این صنعت هستند.

ما بیش از همه چیز نیاز داریم که فرآیند‌های توسعه مدیریت را در سال‌های پیش‌ رو ضریب بدهیم. گاهی اوقات یک مدیر که از صنعت نفت خارج می‌شود (بازنشستگی یا دلایل دیگر) آنقدر مدیریت در سطح صنعت نفت متکی به تجربه و دانش شده که باعث توسعه این صنعت در بخش خصوصی می‌شود. بخش خصوصی مشتاق پذیرش این نیروهاست. از طرف دیگر بخش خصوصی از مزایای بسیار بیشتری برای این مدیران کارآمد برخوردار است و بنابراین برای افرادی که علاقه‌مندند در این فضا کار کنند، پرجاذبه است. محتاج به این هستیم که مخزن استعداد‌های مدیریتی را توسعه بدهیم و جانشین پروری را جدی بگیریم که در مقابل نیاز‌های نو به نو که به مدیران با تجربه در بخش‌های مختلف کشور که درگیر این صنعت هستند، دچار انفعال نشویم و پذیرا باشیم که این افراد با این تخصص‌ها در اختیار بخش خصوصی صنعت نفت قرار بگیرند و دل نگران این نکته نباشیم.

به دنبال این هستیم تا پایان سال ۱۴۰۵، دو الی سه برابر سمت‌های مدیریتی صنعت نفت، حتما مدیر داشته باشیم و در برابر هر سمت ۲ الی ۳ نفر دارای گواهینامه صلاحیت حرفه‌ای داشته باشیم. این‌ها مباحث تخصصی است که در مرکز توسعه مدیریت صنعت نفت دنبال می‌کنیم؛ البته در حوزه‌های مختلف و با توجه به مأموریت ویژه این خبرگزاری مستقر در پژوهش و فناوری. با این مأموریت نکاتی است که باید مطرح شود.

آنا:‌ ملاک تعیین این خبرگان که جذب شده اند، چیست؟

حقیقی مقدم: در دستورالعمل انتخاب خبرگان، ۴ معیار و شاخص و ۲۱ زیرمعیار را مصوب شورای سیاست گذاری توسعه صنعت نفت کردیم که وزیر محترم نفت هم رئیس این شوراست و به ابلاغ ایشان رسید. اول بحث دانش روزآمد است که به عنوان معیار اصلی، زیرمعیار‌های مختلف دارد. از تحصیلات دانشگاهی تا مهارت‌ها و آخرین دستاورد‌های دانشی و پژوهشی.

دوم بحث حسن شهرت تخصصی و تجربه به عنوان معیار است که زیرمعیار‌های مختلفی رابرای آن در نظر می‌گیریم که تغذیه شده است. مثل گردش شغلی فرد، سابقه‌های مدیریتی در آن حوزه و موفقیت یا عدم موفقیت. معیار بعدی و سوم بحث علاقه مندی به توسعه مدیریت و همکاری در ساخت و تأمین آینده مدیریتی صنعت نفت است. ممکن است کسی خبره باشد، دانش روزآمد و تجربه خوبی داشته باشد، اما علاقمند به تربیت مدیران آینده و یا حضور در ارزیابی و انتصاب مدیران صنعت نفت نباشد. این به عنوان یک معیار البته با ضریب کمتری در نظر گرفته شده است. معیار دیگر بحث امانتداری است که زیرشاخه‌های خود را دارد و از طریق کانون ارزیابی ما سنجیده می‌شود. روحیه کار جمعی و قدرت حل مسئله و...

این معیار‌ها در دستورالعمل خبرگان باشگاه صنعت نفت به صورت ریز و شفاف آمده است. مجموع این معیار‌ها ۱۰۰ امتیاز دارد که براساس این امتیازات افراد غربال اولیه و ارزیابی اولیه می‌شوند و اگر حائز شرایط جهت بررسی در هیئت عالی فنی و تخصصی گروه شغلی و خبرگان باشند، معرفی می‌شوند و هیئت عالی در جلسه‌ای که همه اعضا حضور دارند، تصمیم می‌گیرند که این فرد به عنوان خبره حوزه صنعت نفت عضو باشگاه خبرگان بشود یا خیر.