پرونده‌ای برای دادخواهی که در سینما حقیقت باز شد/ «قویدل» باشید!
مستند «قویدل» روایتی نو از پرونده هفت‌ساله دادخواهی بیماران هموفیلی است که اکران آن در جشنواره سینما حقیقت با استقبال مخاطبان مواجه شد.
گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ونوس بهنود؛ «قویدل» مستندی که نام شخصیت اصلی داستان را به دوش می‌کشد و در ترجمه انگلیسی خود (BE BRAVE) به معنی شجاع باش عنوان شده است، روایتی است جدید از موضوعی که بار‌ها در خصوص آن گفته شده است، اما به تعبیر شخصیت اصلی داستان اولین بار است که به خاطر ایده‌پردازی خلاقانه کارگردان، مهر وی یعنی علی فراهانی صدر، مستند‌ساز جوان و خوش فکر را در قبضه دارد.
فراهانی صدر اصل صحبت خود را از ابتدای فیلم آغاز نکرده است. داستان از معرفی شخصیت اصلی و اینکه چطور در طول بازی زندگی وارد پرونده‌ای قضایی شده است، آغاز می‌شود. در واقع مخاطب گمان نمی‌کند که آن همه خنده و شادی ابتدای ماجرا می‌تواند در نهایت به تلخکامی از قربانی شدن صد‌ها نفر منجر شود.
علی قویدل از زمانی که با زنی ناقل هموفیلی ازدواج می‌کند، سرپرسی فرزند وی را به مانند پدر بر عهده می‌گیرد. اما پدرانه قویدل در طول زندگی و عمر او به اثبات رسیده است. جایی که خبر آلوده شدن فرزندش به هپاتیت را می‌شنود و در بهت و ناباوری، به دنبال چرایی آن می‌رود.
از تهمت به مادران تا تکذیب مسئولان وقت
داستان خون‌های آلوده‌ای که به دلیل نبود بخش ویروس‌زدایی سازمان انتقال خون از فرانسه وارد ایران می‌شود و به بیماران هموفیلی تزریق می‌شود، درست به مانند تکثیر ویروس‌ها در مدت زمان اندکی در دهه ۷۰ تکثیر شد و خانواده‌های بسیاری به ناگاه متوجه شدند که فرزندشان با یک اشتباه به هپاتیت یا ایدز گرفتار شده‌اند.
اما آیا واقعیت این بود که اشتباهی صورت گرفته و خون آلوده تزریق شده است؟ در آن مقطع زمانی دولت فرانسه که فراورده‌های خونی را فرستاده طی نامهای اعلام می‌کند که اشتباهی رخ داده و لازم است این موضوع قویاً پیگیری شود. اما این اعتراف بایکوت می‌شود و گروهی از پزشکان طی نامهای که اسناد آن همگی از سوی قویدل در فیلم مستند ارائه می‌شود اعلام می‌کنند که می‌دانند قدرت و توان تولید خون سالم را ندارند و فرآورده آلوده تزریق می‌شود.
پرونده خون ناسالم و تکذیب‌های مکرر مسئولان وقت انتقال خون تا ۷ سال به طول می‌انجامد و در این میان حتی برای اینکه خود را تبرئه کنند، می‌گویند این تعداد افراد ممکن است از مادران خود ایدز گرفته باشند.
موضوعی که با اعتراض مادران و خانواده‌های داغدار مواجه می‌شود و در ادامه نیز هیچ مسئولی نسبت به آن عذرخواهی نمی‌کند.
نقش رسانه در افشاگری یک فساد
فراهانی صدر این مستند را از تمامی زوایا پرداخته است. هم اسناد تاریخی ارائه می‌دهد و هم با برش‌هایی از تصاویر مربوط به دادگاه‌های تشکیل شده برای این پرونده تداعی ذهنی مناسبی از آن ایجاد می‌کند. فراهانی صدر جوان که در زمان بروز و ظهور این اتفاقات کودکی خود را سپری می‌کرد، در این مستند توانسته به شکل جامع و تکان دهنده‌ای روند یک پرونده قضایی را نشان دهد.
اینکه در نهایت نیز تنها غرامتی به بیماران پرداخت می‌شود و هیچ کس مقصر اعلام نمی‌شود. اینکه به گفته قویدل صد‌ها جوان به دلیل خون‌های آلوده جان خود را از دست می‌دهند.
یکی از جوانان در دادگاه فریاد می‌زند: «نمی‌خوام با ایدز بمیرم» یکی دیگر می‌گوید: «روم نمی‌شه به کسی بگم ایدز دارم.»
قویدل معتقد است رسانه‌ها در این وضعیت کمک حالش بودند. با انتشار چند سند از جریان رسیدگی به پرونده موجب شدند تا رسیدگی تسریع شود و حتی عملاً دادخواهی صورت بگیرد.
وی که سال‌ها به قول خودش پله‌های دادگاه‌ها را بالا و پایین کرده است، معتقد است جریان آزاد اطلاعات می‌تواند در مقابل فساد بایستد و مانع آن شود.
چند پرونده دیگر باز است؟
فراهانی صدر که تاکنون مستند‌های چالش‌برانگیز متعددی ساخته و طبق خبری که به خبرگزاری آنا داده است سوژه حساس آسیب‌های اجتماعی را در دست تولید دارد، یکی از پرونده‌های باز قضایی را مطرح کرده است. از آن جهت باز که شاکیان این پرونده معتقدند لازم بود مقصران این پرونده معرفی شوند. اما چند پرونده باز دیگر وجود دارد؟ مستند‌هایی از این دست هم در آگاه‌سازی مردم و هم در مشخص کردن توانمندی نهاد‌های اجرایی به ویژه دستگاه قضا می‌توانند موثر عمل کنند. آیا حمایت‌ها شامل حال کارگردانان و فیلم نامه‌نویسانی که بعد از دیدن این مستند جرقه‌ای در ذهنشان شعله کشیده است، خواهد شد و آیا جشنواره سینما حقیقت با ایجاد چنین زنجیره‌ی به کارکرد واقعی خود دست خواهد یافت؟
لازم به یادآوری است، هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» به دبیری محمد حمیدی مقدم ۲۷ آذر تا ۲ دی ۱۴۰۲ در پردیس چارسو برگزار می‌شود.
انتهای پیام/
