هنرمند برای تلویزیون یا تلویزیون برای هنرمند؟

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم وفناوری آنا، هدف از دیده شدن برنامه‌های تلویزیونی، انتقال پیام مناسب و هدفمند به مخاطب است و اگر برنامه به سمتی برود که در آن سلبریتی‌ها به بگو بخند می‌پردازند، برنامه دیگر به‌جز سرگرمی بدون معنا، خاصیت دیگری ندارد.

رسانه برای آنکه بتواند پیام خود را به مخاطب مخابره کند، به ابزار‌هایی نیاز دارد که در قالب نرم‌افزار و سخت‌افزار تعریف شده‌اند. در رسانه‌ای مانند تلویزیون سخت‌افزار‌ها همان دم و دستگاه و تشکیلاتی هستند که امواج را مخابره، دریافت و پخش می‌کنند. بماند که دستگاه‌هایی هم برای تولید برنامه به کار می‌رود و در کل مواردی اینچنینی که نیاز به معرفی و تشریح یکایک آن‌ها نیست.

جذابیت حضور چهره‌های آشنا و محبوب در قاب تلویزیون

اما بُعد نرم‌افزاری به محتوا و فرم انتخابی برنامه‌های برمی‌گردد و اینکه پیام توسط چه کسی مخابره شود. از این رو تلویزیون در برنامه‌سازی اقدام به استفاده از شخصیت‌هایی در تولید کرد که چشمان مردم به چهره او و گوش‌های مخاطبان به صدای او آشنا هستند و اینگونه ستاره‌های تلویزیونی که آن‌ها را با نام سلبریتی می‌شناسیم، متولد شدند.

حوزه‌های مختلف از سینما و ورزش و سیاست و علم و جنبه‌های مختلف زندگی که در آن تعدادی به عنوان نخبه معرفی می‌شوند، بستر شکل‌گیری سلبریتی‌ها هستند که تلویزیون از آن‌ها برای تولید برنامه استفاده می‌کند و حتی گاهی تلویزیون از نیرو‌های تربیت‌شده خود در سریال‌ها و مجموعه‌های نمایشی برای پیشبرد برنامه‌های مختلف خود بهره می‌برد.

شبکه نسیم یکی از بهترین نمونه‌های استفاده بهینه از سرمایه‌های تلویزیونی است و پربیننده‌ترین برنامه‌های خود را با استفاده از هنرمندانی که در تلویزیون چهره شدند ساخته و پخش کرده است. برای نمونه «دورهمی» را با مهران مدیری، «خندوانه» را با رامبد جوان، «کودک شو» را با پژمان بازغی، «کتاب باز» را با سروش صحت، «شوتبال» را با امیرحسین رستمی و...  تولید و به جمع خانه و خانواده ارسال کرد.

تجربه این مدل برنامه‌سازی حتی به الگویی در شبکه‌های دیگر تبدیل شد و برای نمونه برنده باش را محمدرضا گلزار و پنج ستاره را حمید گودرزی اجرا کردند تا کار به اصطلاح پیش برود و مخاطب پای کار بنشیند. حتی مسابقه استعدادیابی پرزرق و برق و پرهزینه‌ای مانند عصر جدید که موضوع آن می‌توانست برای هر مخاطبی جالب و جذاب باشد، با استفاده از چهره‌های سینمایی و تلویزیونی روی آنتن رفت تا استقبال مخاطب از آن را تضمین کند.

آسیب‌های ستاره‌گرایی در تلویزیون

الگوی استفاده از سلبریتی‌ها از سوی شبکه نسیم، اگرچه الگویی موفق بود اما  در این میان، چهره‌زدگی و اعمال نظر و سلیقه مجری مشهور و سلبریتی روی برنامه، از آفت‌های آن محسوب می‌شد. کما اینکه نزول دورهمی و خندوانه که به کاهش مخاطبان این برنامه‌ها منجر شد، در کنار تکراری شدن شیوه اجرا که باید سیال می‌بود، تغییر در محتوای برنامه‌ها بود که نخستین متهمان آن همان عوامل موفقیت برنامه در سال‌های نخست پخش یعنی سلبریتی‌ها هستند.

یکی از علل نزول سطح این برنامه‌ها شاید اصرار چهره‌های برنامه‌ساز برای گفتگو با چهره‌های هنرمند دیگر باشد که به دلیل روابط دوستانه و کاری متعدد، حتماً تعارف حضور در برنامه را می‌پذیرند؛ کما اینکه شرکت یکی از این مجریان در برنامه دیگری، به شرط حضور مجری میزبان در برنامه فرد اول بود که به صورت زنده در آنتن زنده درباره آن بحث و صحبت شد.

همین یک پلان این ذهنیت را در مخاطب ایجاد می‌کند که چرا عده‌ای بر رسانه ملی آنقدر نفوذ دارند که آنتن برنامه خود را با حضور دوستان خود و با به اصطلاح نان قرض دادن پر می‌کنند!

اثرات سوء اینگونه رفتار‌ها زنگ هشداری را به صدا آورد که باید در سیاست‌های شبکه نسیم در استفاده از سلبریتی‌ها در برنامه‌ها تجدیدنظر کرد تا مثلاً برنامه «کتاب باز» بعد از برنامه‌‌های بسیار موفق در معرفی کتاب و کتاب‌خوان به محلی برای دعوت از دوستان شخصی و صحبت از کتاب تبدیل نشود، کسانی که معلوم نیست با کدام و متر و معیار سنجیده شده‌اند تا الگوی نسلی باشند که در حال شکل‌گیری شخصیتی هستند.

 این درست است که برنامه با حضور چهره‌های معروف و محبوب بیشتر دیده می‌شود؛ اما لازم است بدانیم که هدف از دیده شدن، انتقال پیام مناسب و هدفمند به مخاطب است و اگر برنامه به سمتی برود که در آن یک سلبریتی یا چند سلبریتی از تجربه‌های مختص به خود بگویند و با هم شوخی و مزاح کنند و علایق خود را معرفی کنند، جز سرگرمی بدون هدف و معنا، خاصیت دیگری ندارد.

نتیجه این شیوه برنامه‌سازی، مخاطب‌گریزی است و احتمالاً گروه مدیریتی جدید شبکه با شناخت اصولی از این آسیب طی بیش از یک سال گذشته یا به دنبال تغییر چینش میهمانان بودند و یا اینکه با عدم توافق با برنامه‌سازان، تصمیم به تعطیلی آن‌ها گرفته‌اند که البته با توجه به شواهد امر، می‌توان از آن‌ها با عنوان تعطیلی موقت یاد کرد؛ زیرا شبکه نسیم هیچ‌گاه پتانسیلی که خود آن را ایجاد کرده است را از دست نخواهد داد. همانطور که در این روزها  شایعه  اضافه شدن چهره‌های شناخته شده‌ای همچون  کامران نجف‌زاده، فرزاد حسنی، ملیکا شریفی‌نیا و تعدادی دیگر از بازیگران و مجریان به گروه های تولید برنامه این شبکه نیز قوت گرفته است. به این ترتیب به نظر می رسد با اتخاذ تصمیم درست و به‌هنگام و برقرای تعادلی پذیرفتنی در به کارگیری چهره‌های پرآوازه و نیروهای جدید و تازه‌نفس در برنامه‌سازی، «نسیم» بار دیگر به شبکه‌ای پرمخاطب تبدیل شود.