رمزگشایی «کلنل» از یک قهرمان ملی ناشناخته/ محمد معتمدی چگونه به صحنه تئاتر رسید؟ + فیلم

امیر بشیری کارگردان نمایش تاریخی کلنل که این شب‌ها با موضوع زندگی کنل محمدتقی پسیان در تالار وحدت تهران روی صحنه است در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا عنوان کرد: تاریخ معاصر ایران همیشه برایم جذاب بوده و اتفاقاتی که در آن برهه‌های مختلف رخ داده و شخصیت‌هایی که خدمات ارزنده هم برای کشور داشتند، با اهمیت‌اند.

وی افزود: کلنل محمدتقی خان پسیان یکی از آن شخصیت‌هایی است که سال‌ها روی آن مطالعه کردم، سال ۹۷ ایده نگارش درباره این شخصیت و حال و هوای دوره تاریخی آن برایم شکل گرفت و بهار ۹۸ هم نمایشنامه آن نوشته شد. از آن زمان در تدارک تولید و اجرای اثر هستیم؛ البته دو سالی هم دوران کرونا را داشتیم که اجرا‌های تئاتر تحت‌الشعاع قرار گرفت تا اینکه پیش تولید ما از زمستان ۱۴۰۱ شروع شد و تا الان که روی صحنه در خدمت مردم هستیم.

بشیری درباره اسناد و منابع مورد استناد در این اثر توضیح داد: منابع برای استفاده این کار زیاد بود؛ اما از همان زمان، آقای جواد نوائیان که از پژوهشگران و تاریخ پژوهان کشورمان است به عنوان مشاور تاریخی کنار گروه  بود؛ در جلساتمان شرکت می‌کرد و هر جا به مشکلی می‌خوردیم با او درمیان می‌گذاشتیم بنابراین صفر تا صد مشاوره تاریخی ما با او بود و خودش هم منابع زیادی را به ما معرفی کرد که آن‌ها را مطالعه کنیم.

کارگردان تئاتر«کلنل» گفت: در مرحله اول نزدیک به پانزده کتاب معرفی شد که تقریبا همه کتاب‌ها را نویسنده ما خواند،  بخش زیادی را من خواندم و جالب است که هنوز هم در حین اجرا کتاب‌های جدیدی به ما معرفی می‌شود و چون خودم آن برهه تاریخی را دوست دارم، هنوز آثار را مطالعه می‌کنم؛ اما تقریباً هر چه درباره آن برهه زمانی وجود داشت را مطالعه کردیم.

وی درباره انتخاب تیم بازیگران نیز توضیح داد: در روند پیش‌تولید گزینه‌های مختلف را روی کاغذ آوردیم، مذاکرات صورت گرفت؛ اما گروه که الان روی صحنه هستند از ابتدا در گزینه‌های ما بود، اسامی می‌چرخید و مذاکره صورت می‌گرفت، زمان نگارش نمایشنامه آقای معتمدی اولین گزینه‌ای بود که برای نقش عارف قزوینی در نظر گرفتیم.

بشیری توضیح داد: پیش از نمایش ما نمایش‌های زیادی روی صحنه رفته که خواننده روی صحنه بوده و خواننده خوانندگی کرده منتها از ابتدا می‌خواستیم خواننده بازی هم داشته باشد برای همین وقتی نقش عارف را در نظر گرفتیم از ابتدا در نمایش برایش نقش در نظر گرفتیم. نمایشنامه که تمام شد من فکر می‌کنم اولین قرار حضوری تابستان سال ۹۸ با آقای معتمدی گذاشته شد، او از همان ابتدا با انرژی مثبت به ماجرا نگاه کرد تا الان که در خدمتشان هستیم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا نگرانی برای اولین اجرای یک خواننده تازه کار در نمایشش نداشته، گفت:  قبل از صحبت با آقای معتمدی این صحبت‌ها بین بچه‌های گروه مطرح شد. اولین جلسه‌ای که با آقای معتمدی داشتیم به قدری با انرژی مثبت و انگیزه در جلسه صحبت می‌کرد که برای ما هم صد درصد شد که از پس کار بر می‌آید و مطمئن شدم که او روی صحنه خواهد بود.

این کارگردان تئاتر عنوان کرد: الان هم من بازخورد خوبی گرفتم؛ به نظرم او نقش را از آن خود کرده است، چه در زمان تمرین و حال هم اجرا خیلی خوب بود. با این حال با اجرا غریبه هم نبود درست است که تا به حال بازی نکرده بود، اما به دلیل اجرای سن و صحنه‌ای موسیقی استرس نداشت.

بشیری افزود: علاوه بر او همه بازیگران خیلی زحمت کشیدند، کاظم سیاحی در نقش اصلی بودن خیلی زحمت کشید،  تقریباً در همه اجرا روی صحنه است، خیلی تلاش کرد و با انگیزه بود و تمام بازیگران هر روز با ایده روی صحنه بودند و حضورشان خیلی اتفاق خوبی بود.

این کارگردان تئاتر اظهار کرد: از گروه طراحی‌ام رضا مهدی‌زاده و خانم سلطانی طراح لباس، خانم جعفری طراح گریم و نور و آقای خزاعی آهنگساز و رهبر ارکسترمان آقای تاجبخش که همه صمیمانه کنار کارمان بودند سپاسگزارم؛ با وجود فشرده بودن کاردر خیلی مواقع و کمک کردند که اتفاقات خوبی روی صحنه رقم بخورد.

وی در پاسخ به این سوال که چطور شد موسیقی کلاسیک و سنتی را برای متن این کار انتخاب کرده، گفت: واقعیت این مسئله خیلی زیاد دغدغه من بود نه اینکه موسیقی‌های دیگر خوب نباشد، اما احساس می‌کردم از ابتدا جنس کار موسیقی کلاسیک در این نمایش می‌طلبد. نمایش درباره یک فرد میهن دوست است که هر کاری می‌کند تا مردم آرامششان بهم نخورد. در نمایش هم مخاطب می‌بیند موسیقی در این کار درهم تنیده با فضای نمایش و موضوعیت دارد و تأکید می‌کنم که دیگر موسیقی‌ها را نهی نمی‌کنم، اما احساس می‌کنم جان مطلب نمایش با این موسیقی و تصنیف‌ها شکل می‌گیرد برای همین کار نمایش با خواننده در هم تنیده و غیر از این هم نمی‌شد. بماند که علاقه شخصی خودم هم موسیقی سنتی و کلاسیک است اما نخواستم آن را در کار دخالت دهم.

بشیری گفت: آخرین ترانه‌ای که در نمایش خوانده می‌شود به نام «تو زنده‌ای» اثر مهدی سیار از هنرمندان خوب کشورمان و قطعه اصلی کار ما است و سایر قطعه‌ها بازنگری و بازسازی شده‌اند، اما این قطعه اصلی است وآن هم حس وطن دوستی و ایرانی هم دارد.