در مسیر عشق ...
نخل‌هایی که روی دوش گلاب‌گیران عزادار معنا گرفتند +فیلم
کارگردان مستند «جایی که از نخل‌ها گلاب می‌گیرند» درباره محتوای این مستند و چگونگی ساخت آن توضیحاتی ارائه داد.
به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، «جایی که از نخل‌ها گلاب می‌گیرند» عنوان فیلم مستندی است که امشب (چهارشنبه چهارم مرداد) ساعت ۲۲ از شبکه پنج سیما روی آنتن می‌رود. این مستند ۵۵ دقیقه‌ای روایتی از آیین سنتی عزاداری روز عاشورا در شهرستان قمصر است که قدمتی ۴۰۰ ساله دارد.
محمدرضا گنجی نویسنده و کارگردان این مستند است که سابقه اجرا و گویندگی در رادیو و تلویزیون را دارد و بیشتر با اجرای برنامه‌های ادبی و فرهنگی در شبکه دو سیما برای مخاطبان شناخته می‌شود.
آغاز ماجرا از «اشک گل»
وی درباره تولید این اثر مستند به خبرنگار آنا گفت: در سال ۱۳۹۳ مستندی به نام «اشک گل» ساخته شد که من نویسنده آن بودم. اشک گل ماجرای آماده‌سازی گلاب ناب ایرانی در قمصر برای شستشوی ضریح مطهر حرم حضرت سید الشهدا (ع) بود. در این مستند، آماده کردن گلاب از زمان چیدن گل‌ها از مزرعه و گلابگیری و انتقال آن به کربلا روایت شد.
گنجی افزود: آن مستند در سال ۹۵ روی آنتن رفت و با استقبالی که مخاطبان داشتند چند بار دیگر هم پخش شد. در اشک گل نیز نیم‌نگاهی به مراسم محرم در شهر قمصر داشتیم و آشنایی من با فرهنگ مردم این منطقه عمق بیشتری پیدا کرد.
آیین عزاداری محله‌های ۷ گانه قمصر
این مستندساز عنوان کرد: اهالی قمصر در عصر عاشورا آیین عزاداری مفصلی دارند که قدمت آن به ۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد. عالِمی به نام «شاه فضل‌الله» که خواهرزاده ملامحسن فیض کاشانی بوده به قمصر می‌آید و به نوعی متولی برگزاری مراسم عزاداری حضرت سیدالشهداء در این منطقه می‌شود. خود او هم یک نخل، طوق و عَلَم را به مردم هدیه میکند. این عَلم هنوز هم به عنوان جلودار در مراسم عزاداری استفاده می‌شود؛ به علم «شاه فضل‌الله» معروف است و مورد احترام همه عزادارن و مردم است.
وی افزود: قمصر هفت محله دارد. در عصر عزاداران این نخل‌ها را با تشریفات خاصی بر دوش می‌گیرند و در قالب شبیه‌خوانی و شبیه‌سازی واقعه کربلا از هر محله شروع به حرکت می‌کنند. در ابتدا عَلم شاه فضل‌الله حرکت میکند و به سایر علم‌ها اذن حرکت می‌دهد تا از زمین کنده شوند.
گنجی عنوان کرد: این نخل‌ها روی دوش مردم و بانیان عزاداری به سمت امامزاده داوود حرکت میکند و آنجا به هم می‌پیوندند. در محوطه این امامزاده تا غروب روز عاشورا عزاداری مفصلی صورت می‌گیرد و با عرض ارادت عزاداران و نخل‌ها به آستان امامزاده این مراسم به شام غریبان حضرت اباعبدالله‌الحسین پیوند می‌خورد. ویژگی مهم این مراسم، نظم قابل‌توجه عزاداران و حضور یکپارچه مردم است.
از نخل تا گلاب؛ یک رابطه عاشقانه
وی گفت: وجه تسمیه این مستند یعند «جایی که از نخل‌ها گلاب می‌گیرند» به شغل اصلی مردم منطقه قمصر که همان گلابگیری است اشاره دارد. اغلب مردم این منطقه از سال‌ها پیش گلابگیری را به عنوان راه اصلی امرار معاش خود انتخاب کرده‌اند و اقتصاد آنها با این موضوع گره خورده است؛ بنابراین برای این که کارشان برکت پیدا کند، حضور در مراسم نخل‌گردانی اهمیت زیادی برایشان دارد.
گنجی گفت: نخل‌ها به نوعی نمادی از تابوت شهدای حاضر در کربلا هستند. عزاداران با به روی دوش گرفتن نخل‌ها می‌خواهند اوجح تأسف و حسرت خود را از حضور نداشتن در صحرای کربلا اعلام کنند. شاید نوعی جبران و تأسف تاریخی است که چرا پیکر پاک شهدای کربلا و حضرت سیدالشهدا در روز عاشورا روی زمین مانده و کسی نبود که این پیکر‌های پاره‌پاره راتشییع کند. در این آیین، نخل‌ها از یک شیء فراتر می‌روند و معنادار می‌شوند.
کارشناسانی مطلع و تصاویری که گویا هستند
وی اظهار کرد: مستند «جایی که از نخل‌ها گلاب می‌گیرند» بیش از آن که مبتنی بر گفتگو باشد، بر پایه تصویر و گفتار است؛ به عبارت دیگر این تصاویر هستند که حرف می‌زنند. راوی کار هم خودم هستم. بخشی از متن‌هایی که داریم واقع گرایانه و توصیفی است که در آن درباره آداب و رسوم عزاداری در قمصر صحبت می‌کنیم و بخشی از گفتار متن هم به صورت حسی و استعاری است که با آرایه‌های ادبی همراه شده است.
این مستندساز افزود: این اثر مبتنی بر یک کار پژوهشی چند ساله است و می‌تواند به عنوان سندی تصویری از یک میراث فرهنگی و محلی در نظر گرفته شود. آقای سید حسین معتمدی (پدر محمد معتمدی خواننده موسیقی ایرانی) که خودشان شاعر و پژوهشگر هستند و سال‌ها است که در قمصر زندگی می‌کنند در کنار آقای محمد مولادوست از پیرغلامان حسینی در این شهر، آقای رضا انصاری مقدم از عَلَم‌داران عزای حسینی در قمصر و آقای محمد ابوالفضلی (پژوهشگر) کارشناسانی هستند که از صبت هایشان در این مستند استفاده شده است.
لازم به یادآوری است، مستند «جایی که از نخل‌ها گلاب می‌گیرند» به نویسندگی و کارگردانی محمدرضا گنجی امشب ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه پنج سیما می‌رود و بازپخش آن پنجشنبه پنجم مرداد ساعت ۲۰ در همین شبکه خواهد بود.
انتهای پیام/
