ادبیات آب‌ و هوا یا «کلای فای» چیست؟

به گزارش خبرنگار فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ادبیات آب و هوا که اغلب از آن با عنوان «کلای-فای» (cli-fi) یاد می‌شود، یک ژانر نوظهور در ادبیات است که به طور خاص به بررسی تغییرات عمیق و احتمالاً فاجعه آمیز ناشی از گرم شدن زمین می‌پردازد.

با ترکیب علم با داستان‌گویی روایی، کلای-فای سعی می‌کند تا مفهوم انتزاعی و گاهی اوقات عظیم تغییر آب و هوا را در یک بُعد انسانی و قابل درک ترسیم کند.

دانش پشت سر قصه آب و هوا

کلای فای صرفاً محصول خیال و تخیل نویسنده نیست. در بطن خود، این ژانر ریشه در واقعیت علمی گرم شدن زمین دارد. این ژانر به تحقیقات و پیش بینی‌های گسترده درباره اثرات تغییر آب و هوا مانند بالا آمدن سطح دریاها، افزایش بلایای طبیعی شدید، بیابان زایی و از بین رفتن تنوع زیستی و غیره متکی است.

نویسنده‌های این ژانر اغلب رابطه نزدیکی با دانشمندان، آب و هواشناس‌ها و محیط زیست شناس‌ها دارند، چون می‌خواهند از صحت و درستی سناریوهایی که ترسیم می‌کنند مطمئن باشند. ترکیب صحت علمی و خلاقیت امکان نشو و نمایی روایت‌هایی را می‌دهد که گرچه خیالی و داستانی هستند، اما ارزش علمی دارند.

قدرت داستان در اطلاع رسانی درباره تغییر آب و هوا

انسان‌ها عاشق داستان و روایت هستند و کلای-فای از این اهرم برای بازگو کردن واقعیت‌ها و پیامدهای تغییر جو زمین استفاده می‌کند. استفاده از روایت بستر مناسبی را برای فهم پیامدهای انتزاعی و دور تغییر آب و هوا و گرم شدن زمین از طریق شخصی سازی آنها فراهم می‌کند.

با استفاده از شخصیت‌ها، موقعیت‌ها و روایت‌های ملموس، کلای-فای این بحران را انسانی می‌سازد و آن را از قلمرو آمار و الگوهای علمی به اتاق‌های محل زندگی ما می‌آورد و کاری می‌کند که مفاهیم گرم شدن زمین به امری ملموس و بدیهی تبدیل شوند. این رابطه عاطفی می‌تواند انگیزه و محرک قدرتمندی برای فعالیت و عمل کردن باشد.

علاوه بر افزایش آگاهی درباره پیامدهای بالقوه گرم شدن زمین، کلای- فای همچنین می‌تواند منبع الهام برای عمل کردن شود. با نشان دادن انعطاف پذیری شخصیت‌های داستان در مواجهه با بلایای بوم شناختی، این داستان‌ها می‌توانند به مثابه دعوت به تجهیز خود عمل کنند و خواننده‌ها را تشویق کنند تا دست به کار شوند و در مبارزه علیه تغییر جو و گرم شدن زمین مشارکت کنند و دیگر دست روی دست نگذارند.