چرخیدن چرخ صنعت حفاری با تاپ درایو‌های تولید بار اول

به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، تحریم واژه ی آشنایی برای ماست و همواره از ابتدای انقلاب تا کنون با آن دست و پنجه نرم کرده ایم. اگرچه دشمن نتوانسته است از طریق تحریم ها به اهدافش برسد و ما را فلج کند اما قطعاً توانسته مزاحمت هایی برایمان به وجود بیاورد. در همین ارتباط، تشدید تحریم ها علیه کشورمان که دسترسی ما را به تجهیزات و اقلام راهبردی در صنایع بزرگ از جمله صنعت نفت و گاز محدود کرد، لزوم دانش بنیان شدن این صنایع را بیش از پیش مطرح کرد. از یک منظر می توان این شرایط را فرصتی برای کشورمان در راستای پیشرفت و توسعه بدانیم که ناگزیر باید آن را به اجرا بگذاریم.

در دو دوره راهکارهای مختلفی در زمینه مقابله با تحریم‌ها انجام شد، اما به دلیل اتخاذ رویکرد کوتاه مدت یا ناکارآمد به نتیجه مناسبی دست نیافتیم. دور زدن تحریم‌ها و رفع آن ها با مذاکره دو راهکاری بود که نتیجه ای جز شکست برایمان نداشت. لازم است برای شکستن تحریم‌های اقتصادی، مقابله هدفمند با آن‌ها در دستور کار قرار بگیرد. این راهکاری است که در بخش انرژی به تازگی مطرح شده و شروع خنثی‌سازی تحریم‌ها در این حوزه به جریان افتاده است. این راه حل علاوه بر ایجاد فضایی برای مقابله هدفمند و اصولی با تحریم‌ها به داشتن دست بالا در مذاکرات با کشورهای مختلف برای ایران منجر خواهد شد. در این راستا قرار است وزارت نفت در همکاری نزدیک با کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از ظرفیت های دانش بنیانی کشور نهایت بهره برداری را داشته باشد.

**بومی‌سازی دستگاه تاپ ‌درایو برای حفاری چاه‌های نفت و گاز

 تاپ‌درایو یکی از تجهیزات مهم و به‌روز در صنعت حفاری است که جهت حفاری، اتصال و یا جداکردن لوله‌های حفاری از آن استفاده می‌شود. دستگاه چرخاننده فوقانی حفاری یا همان تاپ‌ درایو  با عملکردی متفاوت، جایگزین روش‌های قدیمی حفاری و لوله‌گذاری شده است.

طي دهه‌های اخير روش غالب براي حفاري، off shore (فراساحل) استفاده از این تجهیز بوده است و در حال حاضر به خصوص برای مناطق سخت و بحراني در خشکی یا همان on shore حفاري با تاپ درایو بسیار سریع‌تر و ایمن‌تر انجام می‌شود. تاپ‌درايو یک تجهیز با قابليت جابجايي است كه در دكل‌هاي مختلف مورد استفاده قرار مي‌گيرند. امكان جابجايي مناسب و سريع تاپ درایو روی دکل‌های مختلف باعث سرعت عمل در حفاري می‌شود كه به همين دليل کاربرد آن را در صنعت نفت دنیا افزایش داده است.

به تازگی یک شرکت دانش بنیان موفق شده است این دستگاه پیشرفته را برای حفاری چاه‌های نفت و گاز تا عمق بیش از ۴ هزار متر در داخل کشور طراحی و تولید کند.

از این رو برای اطلاع از جزئیات سیاست تولید بار اول تجهیزات گلوگاهی صنعت نفت به سراغ  سیدمحمد میرهاشمی کارشناس انرژی و فعال در یک شرکت دانش بنیان حوزه ی نفت و گاز رفتیم و درباره بومی سازی دستگاه تاپ درایو با او گفت‌وگو کردیم که در ادامه متن کامل آن را میخوانید:

**یک تیر و چند نشان؛ از رفع نیازصنایع در دوران تحریم تا صرفه جویی ارزی برای کشور

میرهاشمی در خصوص لزوم دانش بنیان شدن صنعت نفت و گاز کشور تصریح کرد: در هر صنعتی که بتوانیم قدمی رو به جلو برداریم و به سمت خودکفایی در تولید تجهیزات حرکت کنیم، یک پیشرفت برای کشور محسوب می شود و از وابستگی ما به دیگران می کاهد. این نوع اقدامات به ما کمک می کند تا در دوران تحریم به مشکل نخوریم و کشورهای خارجی ابزاری برای اعمال فشار بر ما نداشته باشند. همچنین تولید تجهیزات و ماشین آلات در داخل کشور به صرفه جویی ارزی منجر می شود و می توانیم با هزینه ی تمام شده ی کمتری تجهیزات را در اختیار داشته باشیم.

وی در ادامه گفت: در صنعت نفت و گاز با استفاده از دستاوردهای دانش بنیانی پیشرفت های خوبی داشته ایم و حتی در پتروشیمی ها در برخی موارد وابستگی به لایسنس هم نداریم. این پیشرفت ها قابل توجه است. به ویژه طی ده سال اخیر در زمینه ی پایین دستی اقدامات خوبی صورت گرفته است. به لحاظ بالادستی پیشرفت های چندانی نداشته ایم، اما در حوزه های پایین دستی در بخش های پتروشیمی و پالایشگاه ها تلاش هایی را صورت داده ایم و نتایج خوبی به دست آمده است. در بسیاری از موارد در صنعت نفت و گاز خودکفا شده ایم و وابستگی به واردات را کم کرده ایم.

**حل مشکلات صنعت نفت و گاز به کمک فناوری دانش‌بنیان‌‎ها

این فعال دانش بنیان ادامه داد: در مورد تولید بار اول دستگاه تاپ درایو برای حفاری چاه های نفت و گاز تا عمق بیش از 4 هزار متر که اعلام شده است یک شرکت دانش بنیان به آن دست یافته، بسیار مهم است. در شرایط فعلی ما نیاز به دانشی داریم که بتوانیم در عمل از آن استفاده کنیم. صرف دستیابی به دانش مورد نیاز برای ساخت تجهیزات کافی نیست، باید بتوانیم از آن تجهیزات در عمل استفاده کنیم. در صورتی که این تاپ درایوها مورد استفاده قرار بگیرد، دستاورد بزرگی است. یکی از مسائل بزرگ ما در صنعت نفت و گاز موضوع حفاری است و اگر با این دستاوردها بتوانیم مشکلاتمان را در این زمینه حل کنیم، پیشرفت بزرگی است. به ویژه استفاده از این تجهیزات اگر در دریا مدنظر باشد، حتماً برایمان سودمند است. اینکه شرکت های داخلی بتوانند به فناوری مورد نیاز برای حفاری در اعماق دریا دست پیدا کنند، کمک بسیار بزرگی به صنعت نفت و گاز کشورمان خواهد کرد.

میرهاشمی همچنین در خصوص لزوم دانش بنیان شدن صنعت نفت و گاز کشور تصریح کرد: بنده در حوزه ی نفت و گاز فعال هستم و با شرکت های دولتی و خصوصی به طور همزمان سر و کار دارم. معمولاً افراد کاربلد در بخش خصوصی جذب می شوند، زیرا این بخش ها به دنبال به حداکثر رساندن بهره وری خودشان و افزایش سودشان هستند. اما شرکت های دولتی متاسفانه این رویکرد را ندارند. اگر می خواهیم اتفاقی در صنعت نفت و گاز کشورمان بیفتد باید بخش های دولتی نیز به سمت دانش بنیان شدن و جذب جوانان متخصص و زبده حرکت کنند.  از شواهد این طور برمی آید که وزارت نفت عملکرد خوبی در سال های اخیر در زمینه ی استفاده از پتانسیل های دانش بنیانی داشته است. اگر حضور ما در پالایشگاه های فراسرزمینی ونزوئلا، سوریه و کشورهای دیگر بر اثر افزایش توان رقابتی ما به وجود آمده باشد، نکته ی قابل توجهی است.

**استفاده از تاپ درایوهای تولید بار اول، کمکی بزرگ به صنعت حفاری کشور

وی در ادامه گفت: با توجه به تحریم هایی که علیه کشورمان اعمال شده است و دسترسی ما به اقلام راهبردی و استراتژیک در صنایع و از جمله در صنعت نفت و گاز محدود شده است، دانش بنیان شدن این صنایع یک ضرورت است و هیچ شکی در این موضوع نیست. یکی از اقدامات مهم در زمینه خدمات حفاری، استفاده از تاپ درایوهای تولید بار اول شده است که کمک بزرگی به صنعت نفت و گاز کشور در حوزه حفاری خواهد کرد. سیاست هایی مانند تولید بار اول که توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به اجرا گذاشته شده است و به دانش بنیان شدن صنایع بزرگ کشور کمک به سزایی خواهد کرد. در کنار این موضوع نیز نیاز است حمایت های بیشتری از شرکت های دانش بنیان به لحاظ بیمه ای و مالیاتی صورت بگیرد تا این شرکت ها جان بگیرند و بتوانند در خدمت توسعه ی کشور باشند. همه به دنبال سود هستند و الان سود در واردات ماشین آلات است. اگر می خواهیم جلوی واردات را بگیریم و به توسعه ی تولیدات بار اول در کشور کمک کنیم، باید شرایط رانت را از بین ببریم و سیاست هایی اعمال کنیم که واردات را تشویق نکند.