ورود ماماها به اتاق عمل به شرط پرداخت پول/ بیمارستان‌های دولتی مانع انجام زایمان توسط ماماها می‌شوند

سارا امیری، گروه اجتماعی- پانزدهم اردیبهشت روز جهانی ماما است. در این روز در تمامی کشور‌ها از ماما‌ها و افرادی که خدمات بهداشت باروری و بلوغ را ارائه می‌دهند تقدیر بعمل می‌آید اما متاسفانه در کشور ما به دلیل بی‌توجهی و یا کم‌توجهی وزارت بهداشت به این قشر، این روز به فرصتی برای بازگو کردن گلایه‌ها و مشکلات مامایی تبدیل شده است.

ماما شخصی است که با گذراندن دوره تحصیلی به ارائه خدمات بارداری و زایمان، بیماری‌های زنان، جنین‌شناسی، نوزاد و مراقبت‌های آن، بهداشت، تغذیه مادر و کودک، تنظیم خانواده و بیماری‌های داخلی زنان می‌پردازد. در واقع این افراد خط اول درمان در حوزه زنان هستند که در صورت نیاز، بیمار را به متخصص زنان ارجاع می‌دهند اما متاسفانه طی چند سال اخیر ماما‌ها به جای ارائه خدمات اولیه بهداشتی و درمانی به زنان، به مراقبان سلامت تبدیل شده‌اند و اجازه انجام زایمان که مهم‌ترین وظیفه آنهاست را ندارند.

ورود ماما‌ها به اتاق عمل ممنوع!

سارا ایوانی، کار‌شناس مامایی در گفت‌و‌گو با آنا می‌گوید: زایمان و تولد نوزاد یکی از مهم‌ترین وظایف ماما است. یک خانم باردار از زمانی که قصد بارداری دارد تا پایان ۹ ماهگی به ماما مراجعه می‌کند و نسبت به ماما و عملکردش اطمینان حاصل می‌کند اما متاسفانه زمانی که ماما برای زایمان، بیمار را به بیمارستان ارجاع می‌دهد بیمارستان‌های دولتی از پذیرش بیمار خودداری می‌کنند و بیمارستان خصوصی نیز به سختی این امر را می‌پذیرد.

وی‌ می‌افزاید: یک ماما زمانی که می‌خواهد یک خانم باردار را به بیمارستان دولتی معرفی کند باید مبلغ ۵۰ هزار تومان به بیمارستان و ۵۰ هزار تومان به مامای بخش بدهد تا اجازه پذیرش بیمار در بیمارستان را داشته باشد و در ‌‌نهایت بیمارستان هیچ گونه دستمزدی به ماما برای ارجاع بیمار نمی‌دهد. در بیمارستان خصوصی نیز بیمار باید یا خود مستقیما دستمزد ماما را پرداخت کند و یا بیمارستان این هزینه را از بیمار دریافت و از محل درآمد، مبلغ جزئی را به ماما پرداخت می‌کند.

ایوانی در ادامه تصریح می‌کند: هم‌چنین در بیمارستان خصوصی به ازای هر یک ساعت که بیمار بعد از ۱۲ ساعت زایمان در بیمارستان بستری بماند علاوه بر دریافت هزینه اضافی از بیمار بابت هر ساعت بستری از ماما نیز ۵۰ هزار تومان دریافت می‌کند. به همین دلیل بسیاری از کار‌شناسان مامایی تمایلی به انجام زایمان ندارند.

سودابه قلی‌زاده، دیگر کار‌شناس مامایی نیز در این خصوص به آنا می‌گوید: متاسفانه بیمارستان‌ها از ورود ماما‌ها در حوزه زایمان خودداری می‌کنند و حتی به دانشجویان این رشته اجازه ورود به اتاق عمل و انجام زایمان را نمی‌دهند این در حالی است که انجام زایمان یکی از فعالیت‌های اختصاصی ماما‌ها است.

ماندا مرزوقی یکی دیگر از کار‌شناسان مامایی نیز بر این باور است که بیمارستان‌های خصوصی دستمزد اندکی به ماما‌ها پرداخت می‌کند و می‌گوید: زایمان، یک جراحی زمان‌بر است که انجام آن با تعرفه‌های کنونی برای ماما‌ها مقرون به صرفه نیست.

ماما‌ها در لباس پرستاری

قلی‌زاده در ادامه با بیان اینکه ماما‌ها به جای ارائه خدمات مامایی از بیماران پرستاری می‌کنند، می‌گوید: یک ماما به خانمی که قصد بارداری دارد اطلاعاتی در مورد بهداشت باروری، نوع تغذیه، زایمان و... می‌دهد و در ۹ ماهه بارداری مراجعه کننده را تحت کنترل قند خون، فشار خون، بیماری‌های دوران بارداری، سلامت جنین و... قرار می‌دهد تا حاصل بارداری یک فرزند سالم باشد هم‌چنین ماماها می‌توانند بیماری‌های اولیه زنان و دختران مانند اختلالات بلوغ، انجام پاپ اسمیر و معاینات اولیه را انجام دهند اما متاسفانه با اجرای طرح «مراقبان سلامت» ماما‌ها که کار‌شناسان حوزه بیماری‌های زنان هستند به یک پرستار تبدیل شده‌اند و خدماتی ارائه می‌دهند که در شرح وظایف آن‌ها نیست.

این کار‌شناس مامایی، می‌افزاید: در طرح مراقبان سلامت یک ماما باید خدمات سالمندی، کودکان، نوجوانان، زنان و سلامت مردان (سمان) را ارائه دهد که انجام این وظایف ماما‌ها را از فعالیت در حوزه تخصصی خود دور کرده است.

سارا ایوانی در این باره می‌گوید: ماما‌ها حاضر به انجام ارائه خدمت به نوزادان، سالمندان، زنان و واکسیناسیون هستند اما خدمت‌دهی به مردان در حیطه فعالیت آن‌ها نیست. از طرفی انجام کارهای مانند تست سل و التور و برخورد با اقشار مختلف و بیماری‌های گوناگون باعث شده تا زنان بار‌دار اطمینانی به ماما‌ها نداشته باشند.

بیمه‌ها مُهر ماما‌ها را بی‌اعتبار کرده‌اند

ماما‌ها مانند سایر اقشار پزشکی سال‌هاست که با مشکلات بیمه‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند به گونه‌ای که این دسته از مشکلات، مُهر و تجویز آن‌ها را بی‌اعتبار کرده است.

ایوانی کار‌شناس مامایی تحت پوشش نبودن خدمات ماما‌ها را از جمله مهم‌ترین مشکلات این قشر می‌داند و می‌گوید: ماما‌ها بیشتر با اقشار کم‌درآمد جامعه که بیمه برای آن‌ها نقش مهمی دارد روبرو هستند اما متاسفانه بیمه نبودن خدمات مامایی باعث شده تا زنان کمتر به ماما مراجعه کنند و حتی برای یک بیماری ساده نیز به متخصص مراجعه می‌کنند.

و در این میان قلی‌زاده بر این باور است که تحت پوشش نبودن خدمات مامایی موجب شده تا ماما‌ها حتی قادر به تجویز یک آزمایش ساده برای بیمار نباشند.

او می‌گوید: تحت پوشش بیمه نبودن خدمات مامایی مُهر ماما‌ها را فاقد اعتبار کرده است.

مرزوقی، کار‌شناس مامایی تحمیل هزینه‌های اضافی به مردم و به‌روز نبودن داروهای تجویزی توسط ماما‌ها را از جمله مهم‌ترین عوارض تحت پوشش بیمه قرار نگرفتن خدمات مامایی می‌داند و اظهار می‌کند: زمانی که بیمار به ماما مراجعه می‌کند به دلیل تحت پوشش بیمه نبودن خدمات این قشر ناچار است برای انجام یک آزمایش یا سونوگرافی به مرکز دیگری مراجعه کند که این امر هزینه اضافی بر دوش بیماران می‌گذارد؛ از طرف دیگر این امر باعث شده ماما‌ها نتوانند داروهایی با تکنولوژی روز را تجویز کنند زیرا تهیه آن بدون بیمه برای مردم هزینه‌بر خواهد بود.

وی می‌افزاید: به همین دلیل سال‌هاست ماما‌ها در کشور ما داروهای ابتدایی را تجویز می‌کنند که بسیاری از افراد در برابر آن مقاوم شده‌اند و بیماران نیازمند داروهایی با تکنولوژی بالا هستند از طرف دیگر مصرف داروهایی با دوز پائین و ابتدایی نیازمند آن است که بیمار طی روز بار‌ها دارو را مصرف کند که این امر علاوه بر تهدید سلامت بیمار، سرانه مصرف دارو را نیز افزایش می‌دهد.

فرهنگ مراجعه به ماما در جامعه وجود ندارد

قلی‌زاده بر این باور است که در خصوص مراجعه به ماما در جامعه فرهنگ‌سازی نشده است، تصریح می‌کند: این مساله باعث شده تا زنان و دختران حتی برای یک معاینه ساده به متخصص مراجعه کنند.

اما مرزوقی بر این باور است که هر مامایی اگر به خوبی به بیمار خود مشاوره ارائه دهد می‌تواند به خوبی راه خود را ادامه دهد.

ماما، عامل اصلی کاهش آمار سزارین

از سوی دیگر ناهید خداکرمی، رئیس انجمن علمی مامایی ایران درباره مشکلات مطرح شده از سوی ماما به خبرنگار آنا می‌گوید: ماما‌ها در بیمارستان دولتی به سختی می‌توانند بیمار خود را پذیرش کنند اما در بخش خصوصی هیچ‌گونه مشکل و محدویتی برای آن‌ها وجود ندارد؛ تنها ماما باید درصدی از درآمد خود را به متخصص زنان پرداخت کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل که نیاز به متخصص وجود دارد پزشک بر بالین بیمار حاضر شود.

وی با بیان اینکه ماما‌ها نقش مهمی در کاهش آمار سزارین در کشور داشته‌اند، یاد آور شد: عمده زایمان‌های طبیعی در کشور توسط ماما‌ها انجام شده است و در بخش دولتی ۷۵ درصد افرادی که زایمان طبیعی داشته‌اند افرادی بودند که تحت نظر ماما‌ها قرار داشتند اما متاسفانه به دلیل اینکه تعرفه در بخش دولتی برای ماما‌ها بسیار اندک است این افراد تمایلی به ادامه فعالیت در این مراکز ندارند.

رئیس انجمن علمی مامایی ایران بیمه نبودن خدمات مامایی را از مهم‌ترین و عمده‌ترین مشکلات جامعه مامایی می‌داند و اضافه می‌کند: بیمه‌ها نسخ ماما‌ها را تحت پوشش قرار نمی‌دهند اما قرار است در سه استان از قبیل گلستان، اردبیل و اصفهان طرح پایلوت تحت پوشش قرار گرفتن خدمات مامایی اجرایی شود که قرار بود اسفند سال گذشته اجرایی شود اما متاسفانه بیمه‌ها از جمله بیمه سلامت با تاخیر این برنامه را آغاز کرده است.

خداکرمی در پایان عنوان می‌کند: بیمه سلامت به بهانه نداشتن منابع مالی اجرای این طرح را به تعویق می‌اندازد اما این در حالی است که بیمه سلامت خدمات متخصصان زنان پوشش می‌دهد.