لزوم جایگزینی سهمیه بنزین سرانه بجای سهمیه خودرو

محمد حججی، عضو گروه اقتصادی اندیشکده حکمرانی دانشگاه شریف در گفتگو با خبرنگار آنا با اشاره به ناعادلانه بودن نظام توزیع یارانه سوخت در کشور گفت: پیش از آنکه به موضوع افزایش یا کاهش نرخ بنزین بپردازیم، باید چالش‌های نظام توزیع یارانه بنزین را مورد واکاوی و اصلاح قرار دهیم. به این ترتیب که در حال حاضر بیش از نیمی از خانوار‌های ایرانی خودرو ندارند، بنابراین نمی‌توانند از یارانه سوخت بهره‌مند شوند.

وی ادامه داد: یارانه کنونی سوخت از حق همه مردم پرداخت می‌شود این در حالی است که از سویی همه مردم دارنده خودرو نیستند و از طرفی درآمد همه افراد با یکدیگر برابر نیست به عبارت دیگر درآمد دهک‌های مختلف و بهره مندی آن‌ها از منابع مالی متفاوت است؛ از آن جایی که کارکرد یارانه، کمک به بخش های آسیب پذیر و دهک های پایین است، اجرایی نمی شود. 

این کارشناس حوزه اقتصاد شیوه تخصیص سرانه بنزین را جایگزین منطقی تری نسبت به سهمیه بندی خودرویی بنزین دانست و افزود: در راستای اجرایی شدن این طرح، جزیزه کیش را به عنوان یک جمعیت آماری انتخاب کردیم و سهمیه بنزین را به صورت سرانه به ساکنین این جزیزه تخصیص دادیم. این طرح با موفقیت به پایان رسید و نتیجه اجرای آن در حال بررسی است تا با برطرف کردن مشکلات آن، بتوانیم به طور گسترده تری آن را اجرایی کنیم؛ چرا که این طرح به عدالت یارانه‌ای نزدیک‌تر است.

**پرداخت ۱۰۰ میلیارد دلار یارانه پنهان از جیب مردم

به گفته حججی در حال حاضر در ایران حدود ۱۰۰ میلیارد دلار یارانه مستقیم و غیر مستقیم در بخش‌های مختلف می‌پردازیم که بررسی‌ها نشان می‌دهد این رقم به طور واقعی به واجدین دریافت یارانه تعلق نمی‌گیرد. از سویی دیگر به دلیل اختلاف نرخ ارز ایران با سایر همسایگان، شاهد وجود روند قاچاق سوخت هستیم؛ به عبارتی یارانه عمومی به کالایی تعلق می‌گیرد که شاهد قاچاق آن در برخی موارد هستیم. 

وی اظهار داشت: بررسی‌های تاریخی تاکنون نشان می‌دهد با وجود اجرایی شدن طرح هدفمندی یارانه بنزین، شاهد مصرف بهینه سوخت نبودیم. البته مصرف به طور مقطعی و کوتاه مدت در ابتدای اجرای طرح کاهش می‌یابد، اما پس از مدتی مجدد به روال گذشته باز می‌گردد.

این عضو گروه اقتصادی اندیشکده حکمرانی دانشگاه شریف با بیان اینکه افزایش قیمت بنزین، اثر تورمی ندارد، تصریح کرد: از آن جایی که افزایش قیمت بنزین به صورت معادل ریالی مجدد به مشمولین این یارانه باز می‌گردد، شاهد چاپ پولی در این میان نیستیم، بنابراین اثر تورمی که به دلیل افزایش نقدینگی باشد، ندارد. آنچه به عنوان گرانی انواع کالا‌ها و خدمات پس از افزایش قیمت بنزین شاهد آن هستیم، در حقیقت اثر «انتظار تورمی» است؛ یعنی این انتظار وجود دارد که پس از افزایش قیمت بنزین، شاهد گرانی کالا و خدمات باشیم، در حالی که اصل این موضوع پشتوانه حقیقی ندارد. در زمان اجرای پایلوت طرح تخصیص سرانه بنزین، بررسی‌ها نشان داد که حدود ۸۰ درصد از جامعه آماری مورد بررسی، یا شاهد سوددهی بوده یا تغییری در سبد هزینه‌ای نداشته است.