جام جهانی ۲۰۲۲ قطر و رسالت هنر برای معرفی روز خونین «چوار»

به گزارش خبرنگار حئوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، این روز‌ها نگاه همه فوتبال‌دوستان جهان در آخرین ماه سال ۲۰۲۲ میلادی به سواحل جنوب خلیج فارس و کشور کوچک قطر دوخته شده تا شاهد هنرنمایی بهترین‌های فوتبال جهان در قالب جام جهانی ۲۰۲۲ قطر  باشند؛ جایی که  این رویداد  پرهیاهو و مهیج با شروع بازی‌های دور دوم مرحله مقدماتی به روز‌های حساس خود رسیده است.

فوبتال در کنار وجوه فنی و ورزشی، پدیده‌ای است که انبوهی از خاطرات تلخ و شیرین را به همراه خود دارد بخشی از این خاطرات به صورت مستقیم با زمین مسابقه و رقابت بین تیم‌های ملی و باشگاهی در ادوار مختلف  ارتباط دارد و بخش دیگری از آن به اتفاقات حاشیه‌ای مربوط است. اتفاقاتی که می‌تواند یک مسابقه یا رویدادی معمولی فوتبال را برای همیشه در ذهن  اهالی فوتبال ماندگار کند.

یکی از این رویداد‌های تلخ و گمنام در کشور ما که در زمین بازی  و در جریان یک مسابقه فوتبال رخ داده، مربوط به حادثه زمین فوتبال «چوار» در استان ایلام است.

فوتبالیست‌هایی که در خاک و خون غلتیدند

در بیست و سوم بهمن‌ماه ۱۳۶۵ عده‌ای از جوانان ایلامی در زمین فوتبال چوار برای تقویت روحیه جنگ‌زدگان در حال بازی فوتبال بودند که هواپیما‌های عراقی منطقه را بمباران می‌کنند. در دقیقه ۵۵ بازی و درحالی‌که همه نگاه‌ها روی یکی از دروازه‌ها و منتظر زدن ضربه کرنر بودند، زمین فوتبال چوار زیر آتش جنگنده‌های بعثی بمباران شد. شهادت ۱۰ فوتبالیست، سه کودک، یک داور و یک تماشاگر حاصل هجوم ناجوانمردانه ارتش بعثی صدام بود و اتفاقی تلخ در تاریخ ورزش کشورمان رقم خورد.

تلخی این تراژدی بزرگ اگرچه همواره برای مردم ایلام تازگی دارد و فراموش نمی‌شود، اما چندان برای مردم سایر مناطق کشور شناخته‌شده نیست.  البته در این سال‌ها به مدد هنر‌های نمایشی تا اندازه‌ای این ابعاد این واقعه بری افکار عموی روشن شده است.

از جمله این تلاش‌های معدود می‌توان به ساخت فیلم «مستطیل قرمز» اشاره کرد. فیلم «مستطیل قرمز» به کارگردانی حسن و حسین صیدخانی تولید شده و روایتی واقعی از بمباران زمین فوتبال چوار در ایلام از اتفاقات رخ داده در هشت سال دفاع مقدس است. این فیلم در آبان ماه سال ۱۳۹۸ و درجریان سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم‌های ورزشی ۲۰۱۹ میلان ایتالیا برنده لوح زرین شد.

حسن و حسین صیدخانی دو برادر دهه شصتی اهل ایلام، سازندگان این فیلم هستند که به همت زنده‌یاد علیرضا سجادپور در مقام تهیه کننده، این فیلم را در سال ۱۳۹۵ تولید کرده‌اند. اندیشه فولادوند، مهدی اسدی، علی اوسیوند، محمود مقامی، جمشید جهانزاده، شهربانو موسوی، حسن مظلومی و عاطفه مرشدی به همراه هستی صادقیان، داریا اصلانی و امیررضا مهدی‌بیگی به عنوان سه بازیگر نوجوان در «مستطیل قرمز» ایفای نقش می‌کنند. ضمن این که بازیگری فرانسوی به نام «شارل کوان» نیز در کنار تعدادی از بازیگران بومی شهر ایلام نیز در این اثر به ایفای نقش پرداخته‌اند.

مهدی نادری و مریم اشرفی نویسندگان این فیلم هستند و تورج اصلانی مدیر فیلمبرداری بخش اول آن است. سعید براتی نیز مدیریت فیلمبرداری بخش دوم فیلم را به عهده دارد؛ تدوین این اثر نیز به عهده حسین زندباف است.

به خاک و خون کشیدن جوانان بیگناه در زمین فوتبال واقعه‌ای دهشتناک است و چه بسا اگر در یک کشور غربی رخ داده بود، کمپانی‌های فیلمسازی چندین پروژه سینمایی بزرگ و دیدنی را بر مبنای این رخداد روانه سینما‌ها می‌کردند.

مهرماه امسال بود که  بیاینات رهبر معظم انقلاب در دیدار دست‌اندرکاران کنگره شهدای ورزشکار و جمعی از مادران شهدای ورزشکار که در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ برگزار شده بود، در جریان برگزاری این کنگره منتشر شد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخشی از بیانات خود از تولیدکنندگان فیلم «مستطیل قرمز» با موضوع شهادت جمعی از ورزشکاران و تماشاگران در جریان بمباران یک زمین فوتبال در استان ایلام در دوران دفاع مقدس، تشکر و تأکید کردند: بیان حقایق با آثار هنری کار لازمی است که باید با قوت انجام شود.

خاطره‌ای تلخ که با تلاش دو جوان ایلامی روی پرده رفت

حسن صیدخانی یکی از دو کارگردان «مستطیل قرمز» در گفتگویی که پیش از این با خبرنگار خبرگزاری آنا داشت با اشاره به این که او و برادرش حسین صیدخانی مانند هزاران نفر از اهالی ایلام و منطقه غرب کشور از کودکی با این واقعه تلخ آشنایی داشته و در ذهنشان ماندگار است گفت: خیلی از افرادی که در این اتفاق به شهادت رسیده یا مجروح شدند و همچنین بازماندگان این رویداد، از نزدیکان خود ما هستند. اتفاق خیلی بزرگی بود و ما سال‌ها با آن درگیر بودیم. وقتی وارد عالم سینما شدیم، تصمیم گرفتیم در اولین فیلم خودمان به این سوژه فراموش شده بپردازیم.

وی اظهار کرد: متأسفانه نهاد‌های جهانی و حقوق بشری در این سال‌ها اصلاً توجهی به این موضوع نشان ندادند. ما حداقل دو سال درگیر این پروژه بودیم تا با زبان نافذ سینما گوشه‌ای از ابعاد فاجعه «چوار» را برای مردم روشن کنیم. به‌جرئت می‌توانم بگویم که «مستطیل قرمز» اولین فیلم مستقل سینمای دفاع مقدس در سینمای ایران است؛ چون هیچ نهادی پشت آن نبود. حتی اگر بنیاد فارابی هم کمکی به تولید فیلم کرده است، در قالب مرسوم و به‌صورت وام بود که باید این وام را هم برگردانیم.

کارگردان فیلم مستطیل قرمز در ادامه افزود: امیدوارم فضای سینما و به‌ویژه در حوزه ساخت فیلم‌های دفاع مقدس برای همگان باز شود و در انحصار چند نام محدود باقی نماند.

صیدخانی که در جشنواره فیلم‌های ورزشی میلان، ۷۰۰ اثر از ۱۲۰ کشور حاضر بودند گفت: هفت داور از هفت کشور اروپایی داوری این جشنواره را بر عهده داشتند؛ رقابت بسیار سختی بود. ما هم که کار را فرستادیم، به فکر جایزه نبودیم. فکر می‌کردیم سرنوشت این فیلم هم مثل سایر فیلم‌های حوزه دفاع مقدس خواهد شد که در جشنواره‌های خارجی با بی‌اعتنایی روبه رو می‌شوند. به لطف خدا این اثر در ابتدا در بین ۴۵ فیلم منتخب قرار گرفت که اتفاق بسیار خوشحال‌کننده‌ای بود و در نهایت هم در مراسم اختتامیه توانست مدال بلورین و لوح زرین جشنواره را از آن خود کند.

فیلم سینمایی «مستطیل قرمز» اسفند ماه سال ۱۴۰۰ در سینما‌های کشور به نمایش درآمد، در همان مقطع حسین صیدخانی در گفتگویی رسانه‌ای از بازرگانی صداوسیما گله داشت که چرا در ابتدا برای فیلم «مستطیل قرمز» تعداد زیادی تیزر مصوب کردند، اما حالا گفته شده تنها ۱۱ تا ۱۲ تیزر می‌تواند به این اثر اختصاص بدهند و آن را در ساعت‌ها و از شبکه‌هایی مانند مستند و نمایش پخش می‌کنند که برای آن‌ها کارایی ندارد.

 علاوه بر مستطیل قرمز، باید به اثری دیگر که در قالب تئاتر به این واقعه پرداخته است نیز اشاره کنیم. این روز‌ها به همت «سید پویا امامی»، بازیگر و کارگردان نمایش‌های خیابانی اثری نمایشی باعنوان «دقیقه ۵۵» هم در سطح شهر اصفهان در حال اجرا استت که این واقعه را محور خود قرا داده است.

 امامی در گفت و‌گویی که با خبرگزاری آنا داشت با اشاره به اینکه  این اثر از ۲۵ آبان تا ۲۰ آذر هر روز دو اجرا در سطح شهر دارد، یادآور شد: این کار دارای یک بازیگر است که خودم آن را اجرا می‌کنم و تا به حال نیز ۲۰۰ اجرا در سطح کشور و شهر‌های اصفهان، تهران، ایلام، کرمانشاه، خرمشهر داشتم، همچنین در بیش از ۴ جشنواره بین المللی و کشوری شرکت کردیم.

جام حهانی قطر فرصت خوبی است  تا صدای مظلومیت  ملت ایران و قساوت دشمنان خارجی این مرز و بوم که  حادثه فوتبال «چوار» نمود عنی آن بود به گوش همه جهانیان برسد. تولید و پخش آثار هنری در قالب‌های مختلف با محوریت این واقعه می‌توانست شهدای چوار را به شخصیت‌هایی جهانی بدل کند، اما این فرصت نیز همچون بسیاری از فرصت‌های دیگر از دست رفت با این حال می‌توان با یک برنامه‌ریزی درست و استفاده از هنرمندان مستعد و خلاقی، چون براداران صیدخانی تولیداتی جذاب و موثر را با تکیه بر این واقعه تلخ و تاثیرگذار تولید کرد.