قرارداد‌های اقتصادی با کشور‌های همسایه می‌تواند جای برجام را بگیرد؟

ساسان شاه‌ویسی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادوکارآفرینی خبرگزاری آنا، با اشاره به پیوستن ایران به سازمان شانگهای و اوراسیا و همچنین قرارداد تجاری ایران و پاکستان و اینکه آیا این قراردادها می‌توانند جای برجام را در اقتصاد بگیرند، بیان کرد: در وهله اول بخشی از ظرفیت‌هایی که ما نسبت به برجام انتظار داشتیم این بود که می‌گفتیم با سه نگاه مواجه هستیم اگر برجام اصلا محقق نشود گویا به عبارتی شکست برجام وجود داشته باشد که تقریبا روابط سیاسی-اقتصادی ما با غرب در محاق قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: رویکرد دیگر که اگر یک رویکرد نسبی وجود داشته باشد، وعده‌هایی که داده بودند یعنی یک بخشی از منابع ارزی ما آزاد شود و یک صادرات حداکثری هم براساس رفتاری که در گذشته بوده می‌تواند به وجود آید. اما در عین حال اگر آن حرف‌هایی که زده شده به قول آقای رئیسی آن چکی که صادر شده، آزاد شود که همه این اتفاقات بیفتد، به نظر می‌رسد ما در کنار روابط راهبردی که با نگاه چرخش آسیایی و نگاه به شرق داریم به وجود می‌آوریم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: همانطور که رئیس جمهور اشاره کردند می‌توانیم این بستر را با غرب هم (از اروپا گرفته تا سایر کشورها) فراهم کنیم و می‌شود گفت که شاید ورود فناوری و در عین حال سرمایه یکی از خروجی‌های آن می‌تواند قرار گیرد، صرف نظر از اینکه اثرات کیفی و عوامل تاثیرگذار در بازار داخل و به تبع آن در بازار سرمایه و در بازار کار و در بازار‌های مالی می‌تواند اثر داشته باشد.

شاه‌ویسی اضافه کرد: به نظر من، در حال حاضر برجام در محاق است و کشور‌هایی که طرف مذاکره برجام بودند تمام سرمایه‌های خودشان را پشت مسئله اغتشاشات و افزایش سهم تحریم مبتنی بر اغتشاشات گذاشتند که نشان دهنده این است در کوتاه مدت بنا ندارند آن چیزی که متعهد بودند و آن چیزی که قریب به ۷ سال پیش امضا کرده بودند را به منصه ظهور برسانند.

وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد راهی که ما امروز به وجود آوردیم، سهمی که توانستیم تقریبا بیش از دو و نیم برابر نسبت به قبل از دولت سیزدهم در صادرات انرژی به وجود آوریم. همچنین افزایش سهمی که براساس همین رفتار سازی توانستیم در نرخ رشد اقتصادی به وجود آوریم و منابعی که داریم را بتوانیم برگردانیم و ناترازی‌ها را برطرف کنیم. رژیم ارزی خود را یک رژیم ارزی منضبط تر، مستحکم‌تر و قابل اتکاتری تعریف کنیم. بخاطر رفتار‌های بی پایه و اساس کشور‌های مقابل ماست.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد، سناریو اصلی که بایستی حداقل تا پایان سال مفروض قرار گیرد و به طرف این برود که شاخص‌های اقتصادی سند بودجه ۱۴۰۱ را محقق کند تقریبا اقتصاد منهای برجام است.

شاه‌ویسی اظهار داشت: به نظر من، اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی حداقل تا پایان سال بایستی با همین مدل و با همین فرمان حرکت کند. شدت و ضعف‌های جنگ اوکراین در بازار ارزی و بازار‌های مالی ما تاثیر خاصی نگذاشت و چه بسا آن اتفاقات که ما انتظار داشتیم در تامین مواد اولیه و در هزینه نقل و انتقالات ارزی در هزینه‌های حمل و نقل بین المللی، در تخفیفات فروش صادراتی وارداتی، در فشاری که مثلا از طریق دولت بر سود شرکت‌ها بیاید همچنین در تامین آب و برق و گاز و آن زیرساخت‌های مورد نیاز برای تولید، اینکه ما طرح‌های توسعه خود را محقق نکنیم، نگذاشته است.

این استاد دانشگاه گفت: در حال حاضر بسیاری از طرح‌های نیمه تمام را کلید می‌زنیم یعنی داریم پشتیبانی می‌کنیم که آن‌ها را به سهم حداکثری برسانیم و طرح‌های جدید را نیاوریم و نهایتا اینکه هزینه مالی در کنار قیمت گذاری دستوری در کنار یکسری از ساز و کار‌هایی که می‌تواند اثرات کمی تاثیرگذار بر بازار را کاهش دهد نهایتا به این جمع بندی می‌رسیم که فکر می‌کنم همین چهارچوب و همین قالب که از آن به عنوان نقشه راه رشد تولید غیر تورمی یاد می‌شد و در عین حال با چرخش‌های تحول آفرینی که در سند تحول تعریف شده و نظارت‌های دوره‌ای که دیوان محاسبات دارد به حق و کامل انجام می‌دهد که انحرافات را اندازه گیری می‌کند.

شاه‌ویسی در پایان خاطرنشان کرد: آنچه که تحقق شده را اعلام می‌کند و آنچه که محقق نشده را تکلیف می‌کند و مجددا به دامنه دستگاه‌های اجرایی برمی گردد که آن را محقق کنند؛ آن اتفاقی که دارد می‌افتد در سند بودجه چیزی با عنوان برجام را پیش بینی نکرده و این نیست که اگر یک حسن نیتی به وجود آید یا فرصتی به وجود آید ما استقبال نکنیم. آنچه که در صحبت‌ها و دیدگاه وزیر امور خارجه و ریاست محترم جمهوری این است که ما از حسن نیت‌ها استقبال می‌کنیم، اما اگر این باشد که قرار شد دستگاه تولید و آن ارتقا فناوری را آن ظرفیتی را که باید برای اشتغال درست کنیم بستر‌هایی که برای حذف نابرابری‌ها و متعادل کردن دهک‌های بالایی و پایینی جامعه داریم به وجود می‌آوریم را بخواهیم به سیاست‌های برجامی معطل کنیم و آنچه که مسلم است به نظرم می‌رسد که تا پایان سال زیاد معطل به آن نیستیم و رویکردها، رویکرد مبتنی بر درون زا کردن اقتصاد و البته برون گرایی آن مبتنی بر افزایش زیر ساخت‌های داخلی است.