رمز وحدت و همگرایی در جامعه اسلامی چیست؟

گروه سیاست و حکمرانی خبرگزاری آنا - زهرا کریمی: ایران اسلامی در این روز‌ها دستخوش اتفاقات ناخوشایندی است و دشمنان کشور با آتش افروزی مستقیما جان و امنیت مردم را نشانه گرفته‌اند. باید دانست که اتحاد ملی اصلی‌ترین و مهمترین عامل عبور ملت از این گذرگاه است. 

 چنان چه رهبر انقلاب نیز در پیام خود در پی حادثه‌ی تروریستی در حرم حضرت احمد بن موسی (شاهچراغ) شیراز تک تک آحاد ملت را موظف به اتحاد و همدلی در مقابل دشمن کرده و از آن‌ها خواستند دست واحدی در برابر جریانی که به جان امنیت افتاده، باشند: همه در مقابله با دستِ دشمن آتش‌افروز و عوامل خائن یا جاهل و غافل او وظایفی بر عهده داریم؛ از دستگاه‌های حافظ امنیت و قوه قضائیه تا فعالان عرصه فکر و تبلیغ و تا آحاد مردم عزیز باید «ید واحده‌ئی» باشند در مقابل جریانی که به جان مردم و امنیت آنان و مقدسات آنان بی‌اعتنائی و بی‌احترامی روا می‌دارد. ملت عزیز و دستگاه‌های مسئول یقیناً بر توطئه‌ی خباثت‌آمیز دشمنان فائق خواهند آمد.»

در اسلام وحدت از اهمیت ویژه اى برخوردار است. قرآن کریم ضمن آن که همگان را به همگرایى و همبستگى فرا خوانده و از وحدت به عنوان نعمت یاد کرده، اختلاف را در ردیف عذاب الهى قرار داده است. 

امام على(ع) نیز در نهج البلاغه همبستگى را زمینه ریزش فیض الهى دانسته و وحدت را یکى از ارمغان هاى بعثت پیامبر اسلام بیان می‌کند. 

حضرت علی خود از منادیان و طلایه داران اتحاد مى باشد و همه مسلمانان را به همسویى و همدلى فراخوانده تا با نهادینه شدن اتحاد، شجره طیبه آن به بار بنشیند.

جوامع بشری برای رسیدن به سعادت باید از قانون وحدت پیروی کنند چراکه فردگرایی و اختلافات غیر اصولی سبب می‌شود که مصالح فردی و عمومی تهدید شود و افراد جامعه طعمه تفرقه انگیزان شوند.

چنانچه در اتفاقات اخیر شاهد بودیم، دشمن با سیاست تفرقه انگیزی و دو قطبی کردن جامعه توانست فرصتی ایجاد کند و دست به اقدامات تروریستی و خرابکانه بزند و با گستاخی تمام ملت ایران را تهدید به ادامه این اقدامات کند. ریشه این گستاخی و رفتار کینه توزانه و خبیثانه به وجود آمدن اختلاف با فتنه انگیزی در صفوف مردم جامعه است. 

اینجاست که ضرورت وحدت بیشتر در برابر سیاست تفرقه انگیز دشمنان اسلام ظهور پیدا مى کند.

در طول تاریخ ثابت شده عزت مندى و آزادى در سایه شجره طیبه اتحاد و همبستگى امکان پذیر است. چنان چه امام على در این باره فرموده است: «هیچ ملتى درباره انجام کارى باهم متحد نشد، جز این که نیرو و قدرت پیدا کرد و هیچ ملتى از این قدرت بهره نگرفت، مگر این که خداوند گرفتارى آنان را بر طرف کرد و آن‌ها را از بلاى ذلت نجات داد.»

عبرت از گذشتگان به خوبی این را نشان می‌دهد که وحدت و همبستگی همواره عامل پیروزی بوده است. همچنان که امیرالمومنین در خطبه معروف قاصعه عزت مندى و موفقیت و ذلت امت هاى گذشته را مبنى برهمگرایى و اختلاف دانسته و فرموده‌اند: «اگر بیندیشید در تفاوت احوال آن‌ها در زمان خوشى و رفاه و زمان سختى، آنگاه لازم مى شود برشما که به سراغ عواملى بروید که باعث عزت و اقتدار آنان شد و دشمنانشان را از آن‌ها دور کرد و عافیت و سلامت برایشان آورد... و آن عبارت است از پرهیز از تفرقه و اهتمام به الفت و محبت و توصیه و تشویش برهمگامى و همبستگى...» 

در ادامه آن حضرت تاکید می‌کند عزت و کرامت در سایه الفت و اتحاد ایجاد می‌شود و با نگاه به گذشتگان و عبرت گرفتن از آنان باید از اختلاف و پراکندگی پرهیز کرد: «و با نگاه به عاقبت دیگر بنگرید آن‌ها چگونه بودند هنگامى که جمعیت هایشان متحد، خواسته‌ها متفق، قلب‌ها و اندیشه‌ها معتدل، دست‌ها پشتیبان هم، شمشیر‌ها یارى کننده یک دیگر، دیده‌ها نافذ و عزم‌ها و هدف‌ها همه یکى بود؛ آیا زمامدار و پیشواى همه جهانیان نشدند؟! از آن طرف پایان کار آنان را نیز بنگرید، آن هنگام که پراکندگى درمیان آن‌ها واقع شد، الفتشان به تشتت گرایید، اهداف و دل‌ها اختلاف پیدا کردند، به گروههاى متعددى تقسیم شدند و در اثر پراکندگى، باهم به نبرد برخاستند. (در این هنگام بود) که لباس کرامت و عزت از تنشان بیرون شد و وسعت و نعمت از آنان سلب شد و تنها سرگذشت آنان در میان شما باقى مانده که مایه عبرت براى عبرت گیرندگان است...»

حال که ضرورت اتحاد مشخص شد باید دانست که وحدت به چه معناست؟

 اصولا واژه وحدت و یا اتحاد در مسایل اجتماعى در مواردى استفاده مى شود که نوعى اختلاف وجود داشته باشد تا وحدت به وجود آید چرا که بدون هیچ گونه اختلافی، اتحاد موجود بوده و دیگر وحدت معنا نخواهد داشت در حالی که اسلام دعوت به همگرایى و اتحاد می‌کند. 

از سوى دیگر وجود برخى از اختلافات، معقول و منطقى است. چنان چه اختلافات طبیعى مانند اختلاف رنگ‌ها و قبیله‌ها لازمه آفرینش و خلقت انسان به حساب می‌آید؛ بنابراین معناى وحدت آن نیست که در جامعه اختلاف رنگ، زبان، اختلاف سلیقه، تضارب اندیشه و حتی جناح بندى سیاسى وجود نداشته باشد. زیرا در اسلام به انتقادهاى سازنده، تضارب اندیشه و رقابت هاى سیاسى منطقى سفارش شده و آن‌ها از اصول پذیرفته شده هستند و این عناصر معمولا اختلاف آور مى باشند.

همین طور معناى وحدت آن نیست که اقلیتهاى مذهبى از عقاید خود دست برداشته و عقیده اى واحد داشته باشند و یا سنى‌ها شیعه و شیعیان سنى شوند.

بلکه مقصود از وحدت آن است که همه افراد و گروههاى یک جامعه با بهره گیرى از عوامل وحدت و با اتخاذ سیاست هاى اصولى و منطقى در قبال سیاستهاى خصمانه دشمن مشترک خود، متحد بوده و از اختلافات غیر معقول پرهیز کرده و اختلافات خود را با تبادل اندیشه حل کرده و با صلح و صفا و به صورت مسالمت آمیز در کنار هم زندگى کنند.

استاد شهید مطهرى در خصوص معنی وحدت مى نویسد: «مقصود از وحدت چیست؟ آیا مقصود این است که از میان مذاهب اسلامى یکى انتخاب شود... و یا این که وحدت اسلامى هیچ ربطى به وحدت مذهب ندارد؟ 

مقصود از اتحاد مسلمین، اتحاد پیروان مذاهب مختلف در عین اختلافات، در برابر بیگانگان است (و) متشکل شدن مسلمین است در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان.» مقصود از وحدت در اسلام و در سیره ائمه نیز به همین معناست.

چنانچه حضرت علی(ع) نیز با وجود آن که ولایت را حق خود می‌دانست و با خلفا اختلاف داشت و سیاست آن‌ها را نقد مى کرد، در هنگامى که دشمنان مشترک مسلمانان اصل دین و مصالح عمومى امت اسلامى را تهدید مى کردند، آن حضرت با خلفا همگرا شده و با آن‌ها همکارى مى کرد.

وحدت در جامعه اسلامى ایران نیز بدین معنا است که گروه هاى دلسوز نظام و مردم على رغم اختلاف سلیقه‌ها و رقابت هاى سیاسى منطقى باهم متحد شده و در برابر دشمنان نظام اسلامى صف واحدى را تشکیل دهند تا وحدت ملى در جامعه نهادینه شود.

در اینجاست که معنا و مفهوم بیان رهبر انقلاب در خصوص اینکه همه آحاد ملت و مسئولین به صورت ید واحدی در برابر دشمنان ایران اسلامی باشند، به خوبی روشن و آشکار می‌شود. 

امید است ملت غیور ایران با وجود تمام اختلاف نظر‌ها و اختلاف سلیقه‌ها و تمام مشکلات داخلی با همدلی و اتحاد ملی در جهت حفظ امنیت بار دیگر نقشه استکبار را نقش بر آب کرده و از این موقعیت پیش آمده مانند همیشه سربلند و سلامت عبور کنند.