ایران با متوسط بارش سالانه 250 میلیمتر جزء مناطق خشک و نیمه خشک دنیا محسوب می‌شود و از آنجا که آب تنها ماده طبیعی است که هیچ جانشینی ندارد بنابراین باید از قطره قطره آن به درستی حفاظت کرد. بر اساس آمار پیش‌بینی می‌گردد ایران در سال 2025 در وضعیت تنش آبی قرار گیرد.
منابع آب شیرین ایران تحت فشار برداشت‌های غیر قابل تحملی قرار دارند و با نرخ کنونی مصرف بی‌رویه آب در ایران، 12 استان از 31 استان این کشور ظرف مدت 50 سال آینده ذخایر آبی خود را به پایان خواهند رساند. همانطور که در موافقت نامه‌های رودخانه‌های مرزی آمده است نباید اجازه دهیم که این ماده حیاتی از کشور خارج گردد و با برنامه‌ریزی فنی و مهندسی و رعایت اصول زیست محیطی و ایجاد سدها و مخازن نگهداری آب‌ها در حفظ و حراست آن کوشید.
قرن بیست و یکم، قرن جنگ بر سر آب نام گرفته است و اهمیتی بالاتر از نفت خواهد داشت. بنابراین، آب به صورت کالایی با ارزش در آمده است که ثروت ملت‌ها به ویژه در مناطق خشک و کم باران را تعیین و تامین می‌کند. اگر کشورهای جهان همچون آمریکا، کانادا، چین، روسیه، هند و ژاپن و ... هر یک بیش از هزاران سد بزرگ احداث کرده‌اند و هم اکنون در حال سد سازی هستند. این بدان علت نیست که این کشورها کمبود بارندگی دارند و یا بارندگی سالانه آنها کم‌تر از بارندگی کشور ماست و بدون احداث سد قادر به آبیاری اراضی کشاورزی و تامین نیازهای غذایی خود نیستند بلکه آنها سدها را مانند بانک‌ها به عنوان ذخیره کننده ثروت خود می‌دانند.
پس سدسازی فی‌النفسه کار اشتباهی نیست و اینکه عنوان می‌شود «برای کلاه سدسازی نمد تازه نبافید» در واقع زیر سوال بردن این صنعت است. افرادی که خود را حامیان محیط زیست می‌خوانند و برخلاف صنعت سدسازی در تلویزیون و رسانه‌ها مصاحبه و مطالب غیر کارشناسی ارائه می‌دهند باید بدانند که به گفته معاون وزیر نیرو منتقدان سدسازی در ایران وضعیت طبیعی و جغرافیایی خاص ایران را در نظر نمی‌گیرند، چرا که بدون وجود سد، تامین آب بیشتر شهرهای ایران ممکن نیست چراکه 47 درصد بارش‌های کشور در فصل زمستان است، اما پیک مصرف ما در تابستان قرار دارد.
دوستداران محیط زیست مطلع نیستند که در شرایطی که هر روز بخش قابل توجه‌ای از روان آبهای کشور از دسترس خارج شده و به کشورهای همسایه یا به دریا می‌ریزند و بخش دیگر از این روان‌آب‌ها در مواقع سیلابی شهرها را در خود غرق می‌سازند و به تاسیسات شهری آسیب می‌رسانند و جان مردم بی‌گناه را می‌گیرند که نمونه‌های آن را چند ماه گذشته شاهد بوده‌ایم.
با این وجود که ظرفیت سدسازی کشور جای بسیاری برای کارکردن دارد، آنها به دنبال تخریب سدها و توقف این صنعت نوپای کشورند که به فرموده رهبر معظم رهبری ایران یکی از کشورهای پیشرو در امر سدسازی و یکی از افتخارات ما در عرصه جهانی محسوب می‌شود.
مدیران و کارشناسان حوزه آب از 14 کشور جهان در همایش‌های برگزار شده در سال قبل در تهران بر این نکته تاکید داشتند که سدها با وجود جلوگیری از وقوع سیلاب و خشکسالی‌ها، در تغذیه آبهای زیرزمینی بسیار موثرند و در مناطقی از جهان سدها متعادل کننده شوری و شیرینی آبهای سطحی و زیر زمینی بوده‌اند. امروزه متخصصان و کارشناسان صنعت آب در جهان بر اساس کنفرانس تغییرات اقلیمی که سال قبل در شهر پاریس برگزار شد به این جمع‌بندی رسیده‌اند که در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با کاستن از مصرف سوخت‌های فسیلی، استفاده از انرژی‌های پاک و نو از جمله انرژی برقابی را افزایش دهند.
سیلاب اخیر و سدها به عنوان ناجی بارندگی‌های شدیدی که اخیرا در مناطق غرب و جنوب غربی کشور به وقوع پیوست باعث شد، رکورد بزرگترین سیلاب‌های اخیر شکسته و باعث جریان‌های سیلابی در رودخانه‌های استان‌های ایلام، لرستان و خوزستان شود. اوج این بارش‌ها در حوضه کارون بزرگ و سد دز بوده که باعث جاری شدن سیلابی با شدت 8000 مترمکعب شده است که در این راستا سد دز وظیفه کنترل سیلاب را به خوبی انجام داد و باعث شد در پایین دست رودخانه‌ها از بروز خسارت‌های مادی و انسانی جلوگیری به عمل آورد.
سدهای ساخته شده در خوزستان علاوه بر مهار و تسکین سیلاب، حجم آب بسیار بالایی را در مخازن خود ذخیره کرده‌اند، حال اگر این سدها ساخته نمی‌شد، علاوه بر ایجاد خسارات فراوان، آب‌ها به دریا وارد می‌شد و در مواقع کم‌آبی این مناطق با تنش آبی مواجه می‌گردید.
نظرات غیرکارشناسی و مافیا خواندن سدسازی به صلاح صنعت آب کشور و مردم نبوده و نخواهد بود و تنها در سایه تعامل و هم‌اندیشی بین کارشناسان حوزه آب و محیط زیست می‌توان شرایطی ایجاد کرد که سدهایی با راندمان و کارایی بالا با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی احداث شوند تا از آنها در هر یک از زمینه‌های تامین آب (شرب ، صنعتی، کشاورزی)، برق‌آبی، ایجاد مناطق گردشگری، کشتیرانی و در نهایت جلوگیری از خسارت سیل و یا ترکیبی از آنها بهره برد.
کارشناس گروه مهندسی رودخانه شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس
انتهای پیام/
