تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه: ایران به حزب‌الله لبنان دیکته نمی‌گوید
در روزهای گذشته، شورای همکاری خلیج فارس در اقدامی عجیب و البته خصمانه همه ارکان حزب‌الله لبنان را «سازمانی تروریستی» خواند و اعلام کرد که در این زمینه تصمیماتی اتخاذ کرده است. متعاقب این اقدام، وزرای کشورهای عضو اتحادیه عرب هفته گذشته در بیانیه پایانی سی و سومین نشست خود در کشور تونس، حزب‌الله لبنان را گروه تروریستی معرفی کرده و آن را عامل بی‌ثباتی دانست.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا به نقل از اعتماد، آن اقدام اعضای شورای همکاری خلیج فارس و نشست وزرای کشور اتحادیه عرب موجب واکنش بسیاری از کشورها و از جمله مقامات عالی وزارت امور خارجه ایران شد.
علاوه بر واکنش حسین امیر عبداللهیان. معاون امور عربی و افریقای وزارت امور خارجه و حسین جابری انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه، محمدجواد ظریف نیز در نشست خبری مشترک با وزیر امور خارجه مالت گفت: حزب‌الله تنها سازمانی است که در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی توانسته است از تمامیت ارضی لبنان حمایت کند و اشغالگران را از لبنان بیرون راند. وی اظهار داشت: احساس می‌کنم بعضی از کشورهای حوزه ما به ویژه دولت سعودی با توجه به سیاست‌های غلطی که دنبال کردند در پی ایجاد تنش و نا امنی در کل منطقه هستند و این سیاست‌ها به قیمت استفاده از برخی عناوین است که فقط برای رژیم صهیونیستی خوشایند است و تمام آزادی خواهان جهان عرب را از این حرکت متنفر می‌کند.
وی اضافه کرد: حزب‌الله تنها سازمانی است که در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی توانسته است از تمامیت ارضی لبنان حمایت کند و اشغالگران را از لبنان خارج کند و این اقدام نه تنها محکوم و بی‌اعتبار است بلکه باعث می‌شود کسانی که این اقدامات را دنبال می‌کنند نقش منفی این کشورها در منطقه و جامعه جهانی آشکار شود. وی خاطرنشان کرد: ما بارها همسایگان را به روی آوردن به گفت‌وگو، تعامل مثبت و حسن همجواری و دوری از اقداماتی که تنها می‌تواند به خشونت و تنش و تشنج در منطقه دامن بزند فرا‌خواندیم و آثار سیاست‌های غلط قبلی را امروز در سوریه و یمن مشاهده می‌کنند و بهتر است قبل از اینکه این اقدامات قابل کنترل و برخورد نباشد و دامن خودشان را بگیرد متوقف کنند و به ندای گفت‌وگو، همکاری و حسن همجواری پاسخ مثبت دهند. با این حال، واکنش به تروریستی نامیدن حزب‌الله محدود به ایران نماند.
اشد الغنوشی، رییس جنبش النهضه تونس گفت که نمی‌توان حزب‌الله را یک گروه تروریستی دانست. سلیم الحص، نخست‌وزیر اسبق لبنان در بیانیه‌ای اعلام کرد که حزب‌الله یک حزب لبنانی است و صرف نظر از کسانی که با این حزب اختلاف دارند یا موافق آن هستند، حزب‌الله از تایید و حمایت قشر وسیعی از لبنانی‌ها با گرایش‌های مختلف برخوردار است. نمایندگان مجلس کویت هم گفته‌اند که تروریستی اعلام کردن حزب‌الله نیازمند تصویب این مساله در مجلس است و این‌گونه مخالفت‌شان را نشان دادند. وزیر کشور عراق نیز نشست وزرای کشورهای عربی را در اعتراض به بخش‌هایی از بیانیه پایانی ترک کرد. وزارت کشور سوریه نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که ما به‌شدت تروریست خواندن حزب‌الله لبنان را توسط شورای همکاری خلیج فارس محکوم می‌کنیم.
با وجود این، بسیاری معتقدند که اقدام اخیر اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس، به رهبری عربستان سعودی و در راستای ادامه سیاست‌های خصمانه ریاض نسبت به تهران و اعمال فشار بر دوستان ایران است. عربستان در روزهای گذشته نیز اعلام کرد که کمک سه میلیارد دلاری خود به ارتش لبنان را متوقف کرده است. اقدامی که رسانه‌های لبنانی علت آن را عدم رای مثبت به بیانیه عربستان علیه ایران در نشست وزرای امور خارجه اتحادیه عرب و نشست فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی در خصوص تعرض به سفارت عربستان در تهران می‌دانند. در رابطه با تروریستی اعلام کردن حزب‌الله لبنان و رابطه این اقدام در اعمال فشار به ایران، گفت‌وگویی با محمدعلی مهتدی، تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه داشته‌ایم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
چرا شورای همکاری خلیج فارس در مقطع کنونی حزب‌الله لبنان را سازمانی تروریستی اعلام کرد؟
حزب‌الله لبنان یک جنبش مقاومت است و همه جهان عرب و سران کشورهای اسلامی می‌دانند که حزب‌الله، نیرویی مردمی است که توانسته است در دو مقطع در برابر ارتش رژیم صهیونیستی ایستادگی و در برابر آنها پیروز شود؛ نخستین پیروزی آنها در ماه می‌سال ٢٠٠٠ میلادی صورت گرفت که حزب‌الله توانست اسراییل را پس از سال‌ها اشغالگری از جنوب لبنان اخراج کند و رژیم صهیونیستی مجبور به عقب‌نشینی و فرار شد. دومین مقطع نیز در جنگ ٣٣ روزه در سال ٢٠٠٦ صورت گرفت که حزب‌الله با دستانی خالی شجاعانه در برابر اسراییل ایستاد و صهیونیست‌ها را ناکام گذاشت. این ایستادگی‌ها موجب شده تا حزب‌الله تنها جنبش و گروهی باشد که توانسته است در برابر رژیم صهیونیستی مقاومت کرده و بر آنها پیروز شود. همین مساله موجب ایجاد محبوبیتی گسترده برای آنها در جهان اسلام شده و بنابراین هر دولتی که حزب‌الله را تروریستی بنامد، قبل از آنکه به حزب‌الله آسیب بزند، به خود آسیب زده و خود را رسوا کرده است. عربستان یا چند کشور کوچک حزب‌الله را تروریستی خطاب کنند، مگر این واقعیت‌ها تغییر می‌یابد؟ مضحک بودن این حکم و اطلاعیه آنقدر خنده‌دار است که حتی اتحادیه اروپایی هم حزب‌الله لبنان را گروهی تروریستی نمی‌داند و فقط امریکا و رژیم صهیونیستی هستند که حزب‌الله را گروهی تروریستی می‌دانند و این مساله صریحا نشان می‌دهد که شورای همکاری خلیج فارس به رهبری آنها همزبان و هم‌راستا با سیاست‌های اسراییل شده‌اند.
در واقع می‌توان گفت که عربستان یک اقدام غیرقابل پذیرش غیرعاقلانه انجام داده که بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و ناشی از خشم آنها از موفقیت‌های حزب‌الله است. از سوی دیگر، اخیرا مقامات عالی رژیم صهیونیستی و ارتش و دستگاه‌های اطلاعاتی لبنان از افزایش قدرت و محبوبیت حزب‌الله نگران هستند و می‌ترسند که آنها به قدرتی بازدارنده تبدیل شوند. رییس ستاد ارتش اسراییل هم گفته است که حزب‌الله و ایران خطرناک‌ترین تهدیدات ما هستند. در همین راستا آنها دور جدیدی از سیاست‌های‌شان را علیه ایران و حزب‌الله آغاز کرده‌اند. آنها معتقدند که در صورت درگیری احتمالی، ممکن است حزب‌الله شمال فلسطین اشغالی را تحت کنترل خود درآورد یا آنکه می‌گویند حزب‌الله صد هزار موشک دارد و حزب‌الله می‌تواند روزانه بیش از ١٢٠٠ موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی بفرستد. به همین خاطر، آنها به این نتیجه رسیده‌اند که به تنهایی یارای مقابله با حزب‌الله را ندارند و می‌خواهند از داخل لبنان و منطقه، نیروهایی را وارد گود کنند و انتخاب آنها هم عربستان است. نیروهای امنیتی و نظامی اسراییل هم‌اکنون به صورت گسترده در عربستان حضور دارند و ارتباطاتی که میان ریاض و تل‌آویو شکل گرفته، مانند نوک کوه‌یخی است که از آب بیرون زده و اصل ماجرا در زیر آب است. تروریستی اعلام کردن حزب‌الله تصمیم صهیونیست‌ها است و سعودی‌ها فقط مجری این امر و تصمیم هستند.
عدم همراهی لبنان در همراهی با عربستان علیه ایران موجب قطع کمک‌های نظامی ریاض به ارتش این کشور شده است. فکر می‌کنید اقدام اخیر هم تا چه اندازه برای همراه ساختن لبنان با عربستان علیه ایران است؟
موضع منفی عربستان علیه دولت و ملت لبنان، چیز جدیدی نیست بلکه ناشی از مقاومت ملت این کشور در برابر رژیم صهیونیستی است. پس از عدم همراهی لبنان با عربستان علیه ایران در سال‌های اخیر و به ویژه پس از دور جدید تنش‌ها میان تهران و ریاض، عربستان به موازات دشمنی با ایران در حال فشار به دولت لبنان هستند. آنها در نخستین گام به دنبال این بودند که لبنان در نشست اتحادیه عرب علیه ایران رای مثبت بدهد ولی جبران باسیل، علیه ایران رای نداد. اصول سیاست خارجی لبنان عدم ورود به درگیری‌های منطقه‌ای است. عربستان متوجه این نشد که امضای بیانیه عربستان علیه ایران و حزب‌الله توسط دولت لبنان، به معنای دور جدیدی از درگیری‌ها و ایجاد جنگ داخلی است و لبنانی‌ها هم نمی‌خواهند جنگ داخلی دیگری را تجربه کنند. این بی‌طرفی آنها موجب خشمگینی عربستان شده و به همین دلیل، کمک سه میلیارد دلاری به ارتش لبنان را متوقف کرده است. ظاهرا عربستانی‌ها معتقدند که چون به ارتش لبنان کمک می‌کنند پس دولت و ارتش لبنان هم باید تحت امر آنها باشند و به جنگ حزب‌الله بروند.
آیا فشارهای عربستان به تغییر رفتار دولت لبنان درباره ایران منجر خواهد شد؟
من فکر نمی‌کنم لبنان سیاست‌هایش را در خصوص ایران تغییر دهد. باید یادآور شوم که ایران از نفوذ بسیاری در لبنان برخوردار است و بسیاری از جریان‌های لبنانی از ایران حمایت می‌کنند و آنها حاضر نیستند گوش به فرمان ریاض دهند. همان طور که گفتم عربستان فکر می‌کند با پول می‌تواند همه‌چیز را بخرد ولی برای لبنان در شرایط کنونی ثبات و عدم تکرار جنگ داخلی از همه‌چیز مهم‌تر است. با این حال آنها سعی می‌کنند بی‌طرفی‌شان را حفظ کنند ولی در این شرایط، ما شاهد هستیم که در محافل این کشور صحبت از قبول و پذیرش هدیه نظامی ایران به ارتش لبنان مطرح شده و ممکن است دولت این کشور به سمت ایران بیاید و این ضربه‌ای اساسی به عربستان خواهد بود.
آیا شورای همکاری خلیج فارس با اقدام خود در تروریستی خواندن حزب‌الله درصدد است تا دور جدیدی از فشارها را علیه ایران متوجه کند؟
شورای همکاری خلیج فارس درک نکرده است که حزب‌الله هم‌پیمان ما در محور مقاومت است و مستقلانه عمل می‌کند. آنها فکر می‌کنند که فشار به حزب‌الله یعنی فشار بر ایران یا فشار به ایران یعنی فشار بر حزب‌الله. با این حال، عربستان می‌کوشد تا از تمامی ابزارها و اهرم‌های فشارش علیه ایران استفاده کرده تا تهران را در مخمصه و فشار قرار دهد ولی این حرکات نیز تاثیری بر ایران یا حزب‌الله و همچنین محور مقاومت نخواهد داشت.
سیاست‌های ایران در برابر حزب‌الله بر چه اساسی است؟ آیا در سال‌های اخیر، سیاست ما در برابر این جنبش تغییری کرده است؟
از نظر ما، حزب‌الله مزدور ایران نیست که در اختیار ما باشند بلکه آنها را دوست و هم‌پیمان استراتژیک خود می‌دانیم ولی این دوستی و هم‌پیمانی هم به معنای دیکته کردن امور به آنها نیست. عربستان فکر می‌کند چون پول می‌دهد پس همه بنده او هستند و باید مزدور او و تحت امرش باشند. مساله حمایت و کمک ایران هم این گونه نیست که تهران به صورت ماهانه یا هفتگی به حزب‌الله کمک کند که بگویند فلان موقع آنقدر کمک می‌شد و حالا اینقدر. ایران به محور مقاومت چه در لبنان، چه در سوریه، چه در نواره غزه و چه در عراق در همه ابعاد و در همه حیطه در حد توان کمک کرده و می‌کند. حزب‌الله نیز یک جنبش مردمی است که تقریبا در تمامی زمینه خودکفا شده است و نیازمند کمک روزمره ایران نیست. ما در امور داخلی آنها دخالتی نداریم ولی جنبش مقاومت در ایران، عراق، سوریه، لبنان و فلسطین مانند حلقه‌ای متصل به هم هستند. سیاست ما نیز نسبت به محور مقاومت قابل تغییر نیست.
تصمیم اخیر شورای همکاری خلیج فارس با چه واکنش‌هایی از سوی جهان عرب روبه‌رو شده است؟
همزمان با اقدام شورای همکاری خلیج فارس، عربستان اعلامیه تروریستی بودن حزب‌الله را در نشست وزیران کشور اتحادیه عرب که در تونس برگزار می‌شد، پخش کرد و در همان موقع با واکنش منفی اعضا روبه‌رو شد. کویتی‌ها گفته‌اند که این مساله نیازمند رای‌گیری در مجلس است و به آن معترض هستند. عمانی‌ها این مساله را قبول ندارند. تونس گفته است که حزب‌الله را تروریستی نمی‌داند. الجزایر هم عدم موافقت خود را با این اقدام اعلام کرده است. عراق این اعلامیه را امضا نکرده است. در این رابطه حتی ما شاهد هستیم که وزیر کشور لبنان که خود عضو و وابسته به جریان سعد حریری است، این بیانیه را امضا نکرد. جریان المستقبل به رهبری سعد حریری که نمایندگان عربستان در لبنان هستند نیز این ادعا را رد کرده و آن را نپذیرفته است. حتی آنها از مدتی پیش گفت‌وگوهای‌شان را با حزب‌الله برای پایان بحران ریاست‌جمهوری لبنان آغاز کرده‌اند. تنها بحرین است که همسو با عربستان عمل می‌کند.
انتهای پیام/
دایرة المعارف دانشبنیانها ۱۱۱؛
