یادداشت| دانشجویان دانش‌بنیان بازیگر اصلی بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، شرکت‌های دانش‌بنیان با تحول در عرصه علم و دانش و کشف یافته‌ها و نتایج جدید اقتصادی در رشد و توسعه مناطق مختلف تأثیر زیادی دارند، به‌طوری‌که می‌توان بر اهمیت نقش این شرکت‌ها در رونق اقتصادی تأکید و آن‌ها را مؤثرترین مؤلفه‌های تحقق پایدار اقتصاد توصیف کرد.

از طرفی می‌توان گفت سیاست وزارت علوم، توسعه کارآفرینی، تجاری‌سازی و تولید ثروت ملی در دانشگاه‌هاست. دانشجویان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های دانشگاه در این مسیر هستند. داشتن اهداف درازمدت و استراتژی مناسب، مدیریت حرفه‌ای و خلاقیت در عمل، جذب اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان در صنعت و رفع پیچیدگی‌های روابط تجاری در کشور، در تبدیل ایده به محصول بسیار مهم است.

هدف کلان دانشگاه‌های نسل اول: آموزش، نسل دوم: آموزش و پژوهش و نسل سوم و چهارم: آموزش و پژوهش و کارآفرینی است که این موضوع نشان از نقش مهم دانشگاه‌های نسل چهارم در هدایت جامعه و تأثیرگذاری آن بر سطح کلان جامعه دارد.

مطمئناً این اتفاق مهم نشان از حضور درخشان جوانان بااستعداد و بخصوص دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در مراکز نوآوری و دانش‌بنیان است که بیش از بیش بر نقش دانشگاه‌ها در توسعه حمایت از ایده‌های فناورانه و خلاقانه دانشجویان و شرکت‌های دانش‌بنیان تأکید دارد.

یکی از مباحث مهم در موضوع کارآفرینی، بین‌المللی سازی است. بین‌المللی سازی دانشگاه فرایند ادغام ابعاد بین‌المللی، بین فرهنگی و جهانی به‌سوی اهداف، کارکردها و خدمات دانشگاه‌ها. بین‌المللی سازی برنامه درسی فارغ‌التحصیلان با مهارت‌های جهانی و یک هدف استراتژیک مشترک در آموزش عالی مدرن است. روند تحول دانشگاه‌ها نیز از بالا به پائین بیشتر است؛ جایی که ابتکار عمل از دولت آغاز می‌شود.

اغلب دانشگاه‌ها دارای زیرساخت‌های کارآفرینی هستند؛ موضوعی که با فعالیت‌های کارآفرینی مرتبط است و توسط دانشگاه‌ها انجام می‌شود. فعالیت‌های کارآفرینی به شکل‌گیری و استفاده از ایده‌های جدیدی که توسط نهادها اتخاذ می‌شود، توجه دارد.

کشورهای درحال‌توسعه برای رسیدن به رشد پایدار و رونق اقتصادی، چاره‌ای جز حمایت و برنامه‌ریزی برای توسعه مؤسسات موجود ندارند. دانشگاه و صنعت از مهم‌ترین و اثرگذارترین نهادها در توسعه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و پیشرفت‌های اقتصادی و فناورانه جامعه هستند. اهمیت در ارتباط میان علم و فناوری، ادغام علم و صنعت، ظهور صنایع بر مبنای علم، استفاده از علم به‌عنوان روش‌هایی برای به وجود آوردن مزیت‌های رقابتی و نیز جهانی‌سازی اقتصاد و بین‌المللی سازی فناوری، برخی از دلایلی هستند که ارتباطات مشترک میان شرکت‌ها و دانشگاه‌ها و سازمان‌های تحقیقاتی را توجیه می‌کند.

بین‌المللی سازی امروزه به‌عنوان یک راهبرد کارآمد برای مواجهه با نیازهای متنوع جامعه جهانی مطرح‌شده است و شامل ارائه برنامه‌ها و گزینش دانشجویان در دانشگاه‌هاست. همچنین مدل جدیدی از کارآفرینی است که باعث می‌شود به سمت مفاهیم جدیدی از دانش و دانشجو گرایش پیدا کنیم. امروزه گسترش سریع دانشگاه‌ها، ماهیت آموزش عالی را به‌طور اساسی تغییر داده است. دولت‌ها و مؤسسات نیز منابع قابل‌توجهی برای بین‌المللی سازی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

دانشگاه‌هایی که در حوزه بین‌المللی سازی فعالیت می‌کنند، بیشتر به نیازهای نوآوری در جامعه، آموزش و پژوهش درزمینهٔ کسب‌وکار و همچنین مراکز تحقیقاتی و صنعتی پاسخ می‌دهند. دانشگاه‌های دولتی و خصوصی، روند کارآفرینی را با ایجاد محیط‌های پیشرفته و پارک‌های علم و فناوری تسهیل می‌کنند. دانشگاه‌ها باید رقابت بین‌المللی فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی خود را تقویت کرده و سیستم‌های آموزشی‌ای که بتواند منابع انسانی را تولید و یا جذب کند، توسعه دهند.

اگر دانشگاه‌ها مانند دانشگاه کارآفرین به عامل نوآوری تبدیل نشوند، توسعه ملی و نیز رقابت بین‌المللی را مختل می‌کنند. شرکت‌های دانش‌بنیان، کسب‌وکارهای دانش‌محوری هستند که باهدف تبدیل پایدار دانش به ثروت شکل‌گرفته و فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها مبتنی و همراه با فعالیت‌های تحقیق و توسعه درزمینهٔ فناوری‌های نو و پیشرفته است و از این طریق منجر به توسعه اقتصاد دانش‌محور در یک جامعه می‌شوند.

مزیت رقابتی شرکت‌های دانش‌بنیان، نوآوری در فناوری است. این شرکت‌ها توانمندی ویژه‌ای در استفاده از فناوری برای رشد سریع دارند. فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان موتور توسعه اقتصادی کشورهای درحال‌توسعه مطرح بوده و به‌عنوان منشأ اصلی اشتغال‌زایی و تسهیل محیط کارآفرینی برشمرده شده است و دارای پتانسیل تسریع در خلاقیت، نوآوری و گشایش فرصت‌های تجاری‌سازی نوین به شمار می‌روند.

توجه به مزیت شبکه شرکت‌های دانش‌بنیان برای کاهش وابستگی‌ها علاوه بر خودباوری به خودکفایی در کشور نیز کمک می‌کند و در محیط نوآور و ریسک‌پذیر، می‌تواند برای اهداف اقتصاد مقاومتی نیز مؤثر باشد. با توجه به تحلیل پدیده اصلی بین‌المللی سازی دانشگاه با رویکرد کارآفرینی شرایط زمینه‌ای شامل تجاری‌سازی دانش و فرهنگ دانشگاهی، جزو مؤلفه‌های کلیدی در این حوزه است که باعث پیشرفت در حوزه بین‌المللی سازی و کارآفرینی در دانشگاه‌های برتر ایران می‌شود.

مقوله‌های قابلیت‌های پویا، توانایی یک دانشگاه در یکپارچه‌سازی، ساخت و صورت‌بندی مجدد قابلیت‌های درونی و بیرونی برای مواجهه با تدبیر سریع محیط است. فرصت‌های دانشگاهی نیز باید مدیران را قادر به شناسایی و درک قابلیت‌های دانشگاه خودشان سازد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که بین قابلیت‌های پویا و فرصت‌های دانشگاهی ارتباطی وجود دارد که به بین‌المللی سازی و کارآفرینی دانشگاهی در دانشگاه‌های ایران منجر می‌شود.

از سوی دیگر، فرهنگ‌های کارآفرینانه دانشگاهی در توانمندسازی افراد دانشگاه نیز اهمیت دارند و به آن‌ها امکان می‌دهند خلاقانه عمل کنند و از مهارت‌های خود بهره ببرند. فرهنگ کارآفرینی در برنامه درسی باعث می‌شود، تدبیر استراتژیک در ساختار دانشگاه و فرهنگ کارآفرینی به‌صورت انفرادی انجام شود. بین‌المللی سازی به یک محیط دانشگاهی نیاز دارد که باعث ایجاد ذهن حامی در میان افراد مختل شده که به مشارکت فعال منجر می‌شود. دانشگاه‌ها باید کارآفرینی را درزمینهٔ ارائه، چشم‌انداز و فرهنگ خود بیشتر مدنظر داشته باشند.

در این راستا پیشنهاد می‌شود، دانشگاه خود را از بوروکراسی نجات داده و به تیم چند رشته‌ای و کارآفرینی تبدیل کند، چراکه این سازمان‌ها تمایلی به ساختار کارآفرینی ندارند. حمایت مدیریتی، تمایل مدیران را به تسهیل و ارتقای فعالیت‌های کارآفرینانه در دانشگاه نشان می‌دهد. این حمایت‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلف ایجاد شوند، ازجمله: حمایت از ایده‌های نوآورانه، فراهم کردن منابع یا تخصص‌های ضروری و نهادینه کردن فعالیت‌های کارآفرینانه در دستگاه‌ها و فرآیندهای سازمان. بنابراین باید در سرتاسر دانشگاه‌های برتر عامل انگیزشی وجود داشته باشد تا فرهنگ و ذهنیت افراد به سمت تجاری‌سازی دانش تغییر کند.

*مازیار محمدی، عضو هیئت‌علمی گروه مدیریت کسب‌وکار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

انتهای پیام/۴۱۶۷/