سه نشتی همیشگی ارز ترجیحی/ هدف دولت بهره مندی دهک های پایین از یارانه است

مهدی دارابی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه اقتصاد کلان و بودجه گروه اقتصاد خبرگزاری آنا با اشاره به طرح حذف ارز ترجیحی اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانیم سال ۹۷ دولت با هدف کنترل هزینه‌های دهک‌های ضعیف جامعه سعی کرد از طریق دادن ارز با قیمت کمتر به کالاهای اساسی، جبران هزینه دهک‌های پایین جامعه را انجام دهد، یعنی به شکلی یارانه پرداخت کند.

بیشتر بخوانید:

حذف ارز ترجیحی لازم‌الاجرا بود/ توزیع یارانه با کالابرگ الکترونیکی مناسب‌تر است

وی افزود: به‌صورت کلی یارانه هرچه‌قدر در ابتدای زنجیره تأمین، توزیع و مصرف توزیع شود، احتمال خروج یارانه از آن کانال بیشتر است و هر چه‌قدر یارانه به انتهای زنجیره یعنی مصرف‌کننده مستقیم تزریق شود، احتمال نشت یارانه کمتر است.

سه نشتی همیشگی در مورد دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی

کارشناس اقتصادی توضیح داد: چند نوع نشتی در موضوع دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی داریم. نخستین نشتی که معمولاً بیشتر هم به این نشتی اشاره می‌کنند، حاصل از فساد است. فساد هم صرفاً برای واردکننده نیست، از تاجر خارجی شروع می‌شود تا تاجر داخلی، توزیع‌کننده‌ها و مصرف‌کننده‌های داخلی در این قضیه فساد دخیل هستند و این دلار در زنجیره به انحای مختلف با تخلفات گوناگون خارج می‌شود.

دارابی ادامه داد: بخشی قابل توجهی هم از نشتی دوم حاصل می‌شود که کمتر به آن اشاره شده است و بنده نام آن را رانت قانونی می‌گذارم. یعنی بدون هیچ مشکل قانونی این کار انجام می‌شود. چه‌طور؟ شما کارخانه کیک و شکلات را در نظر بگیرید. این کارخانه از اقلامی استفاده می‌کرد که یارانه دریافت می‌کردند. در واقع بخشی از این یارانه‌ها از طریق کیک و شکلات ارزان به مردم می‌رسید؛ اما بخشی از آن صادر می‌شد.

وی اضافه کرد: صددرصد همه یارانه در قیمت نهایی آن کیک و شکلات خودش را درست نشان نمی‌داد؛ چراکه قابلیت نظارت هم وجود ندارد، روی این اقلام کوچک، معلوم نیست قیمت کیک و شکلات متناسب با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی بوده یا خیر. حال آیا این کارخانه کیک و شکلات تخلف کرده است؟ خیر! مانند همه، روغن و آرد و شکر و اقلام مصرفی‌اش را از بازار تهیه کرده است. منتهای مراتب بخشی‌ از آن به خانوار می‌رسید، بخشی‌ از آن صادرات شده و بخشی‌ از آن هم به خود تولیدکننده کیک و شکلات رسیده است.

کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: این مثال کیک و شکلات در صنایع دیگر و در بخش خدمات هم وجود دارد. یک مثال خیلی کلان آن، این است که در واقع یک یارانه برای نیروی کار ارزان داده می‌شد، یا مثلاً برای رستوران‌ها، آیا همه رستوران‌های کشور به‌ویژه رستوران‌هایی که در مناطق معمولاً بیشتر برخوردار فعالیت می‌کنند، آیا واقعاً قیمت‌های غذاهای‌شان را متناسب با ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی می‌دادند؟ قطعاً خیر! چراکه رقم‌های نجومی در آن رستوران‌ها گرفته می‌شد.

دارابی افزود: بنابراین می‌بینیم یک نشتی هم به‌صورت رانت قانونی داریم که اصلاً قابلیت نظارت نداشت و راه فراری هم از آن نداشته‌ایم. یک نشتی دیگری که داشتیم، می‌توانیم نام آن را نشتی ناشی از توزیع بگذاریم. دهک‌های بالا قاعدتاً مصرف بالاتری دارند و هم از کالاهای اساسی به‌صورت مستقیم، هم در مصرف اقلام غیراساسی مانند کیک، شکلات، رستوران و ... بسیار بیشتر از دهک‌های دیگر استفاده می‌کنند و قطعاً دهک‌های بالاتر مصرف خیلی بیشتری از این اقلام داشتند. بنابراین می‌بینیم باز هم یک نشتی دیگر از این منظر داشته‌ایم.

وی متذکر شد: حال شاید خیلی‌ها بگویند دولت هم دنبال همین بود که به خانوار برسد، ‌حالا یک نفر بیشتر یک نفر کمتر. خیر! دولت به‌ صورت ضمنی به‌ دنبال این بود که دهک‌های کمتر برخوردار را هدف قرار دهد؛ چراکه این توزیع نابرابر خودش یک نشتی محسوب می‌شود. بنابراین در موضوع یارانه کالاهای اساسی این سه نشتی همیشه وجود دارد.

کارشناس اقتصادی بیان کرد: اما کالایی مانند نان، نشتی نوع سوم را ندارد. به همین خاطر باید در تصمیم‌گیری در خصوص نان متفاوت از تصمیم‌گیری‌های دیگر باشد. یعنی در مورد نان، توزیع یارانه نان به نفع دهک‌های پایین است؛ چراکه آنها بیشتر مصرف می‌کنند. به همین دلیل نباید این دو دسته کالا را یکی در نظر گرفت و با آنها برخورد یکسان داشت.

انتهای پیام/۴۱۰۳/