آنا گزارش می‌دهد؛
۷روز نخست ضیافت کتاب در مصلی چگونه گذشت؟/ نمایشگاه کتاب تهران، تداوم امید در کنار معضلات همیشگی
یک هفته از برگزاری سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌گذرد، به همین بهانه به بررسی نکات مثبت و منفی و حواشی آن پرداخته‌ایم.
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، نمایشگاه کتاب به‌عنوان یک آوردگاه فرهنگی، محل عرضه تولیدات کلان صنعت نشر کشور است. این رویداد فرهنگی می‌تواند آخرین دستاوردهای فکری جامعه ایرانی و تولیدات فرهنگی سایر کشورها را برای همگان به نمایش بگذارد و علاقه‌مندان و دوست‌داران کتاب در آن حضور پیدا کنند. ناشران نیز در طول دوره برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب مخاطب‌شناسی و مسئله‌یابی و برنامه‌های سال آینده خود را به سرانجام می‌رسانند.
نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یک رویداد بزرگ فرهنگی برای همه اهالی فرهنگ و هنر است و به‌عنوان تفرجگاه فرهنگی و مجموعه‌ای سالم در خدمت همه خانواده‌ها و تمام اقشار جامعه قرار می‌گیرد. با همه‌گیری ویروس منحوس کرونا برپایی نمایشگاه کتاب ممکن نبود، در این میان فضای مجازی به کمک صنعت نشر شتافت و با همه کم و کاستی‌هایی که داشت اما چراغ این رویداد فرهنگی را به خاموشی نسپرد. این رویداد فرهنگی بعد دوسال، از ۲۱ اردیبهشت‌ماه در مصلی تهران آغاز به کار کرده و تا ۳۱ اردیبهشت‌ماه به صورت فیزیکی ادامه دارد. ضمن اینکه فروش مجازی کتاب نیز همزمان با این نمایشگاه فعال است. این نمایشگاه با حضور ۲ هزار و ۸۰۰ ناشر برگزار شد که از این تعداد ۲هزار و ۷۰۰ ناشر به‌صورت حضوری در نمایشگاه حضور داشته و آثار تولیدی خود را ارائه می‌کنند، هزار و ۱۰۰ ناشر هم در فضای مجازی کتاب‌های خود را در معرض دید عموم مردم قرار داده‌اند. در بخش بین‌الملل بیش از ۳۲ کشور حضور دارند؛ حدود ۱۷۰ ناشر خارجی نیز کتاب‌هایشان در این رویداد فرهنگی بین‌المللی ارائه کردند.
هشت روز از برگزاری سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌گذرد، به همین بهانه به بررسی نکات مثبت و منفی و حواشی آن پرداخته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
اظهارت ضد و نقیض محل برگزاری نمایشگاه کتاب
اختلافات تکراری جهت تعیین محل برگزاری نمایشگاه کتاب بین شورای شهر تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی در این دوره از نمایشگاه هم برقرار بود. برخی نهادها چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای بازدید بیشتر مردم از نمایشگاه کتاب و همچنین عدم تکمیل امکانات نمایشگاه شهر آفتاب، طرفدار برگزاری این نمایشگاه در مصلی امام خمینی(ره) هستند، با این حال مدیریت شهری و پلیس راهنمایی و رانندگی به دلیل ازدحام شدید در هنگام برپایی نمایشگاه کتاب حوالی مصلی امام خمینی(ره) خواهان برگزاری این نمایشگاه پرطرفدار در شهر آفتاب واقع در جنوب تهران هستند. در نهایت قرعه به نام مصلی تهران افتاد و محل برگزاری سی‌وسومین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در این مکان برپا شد.
سالی که نکوست از بهارش پیداست...
آین افتتاحیه سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۲۰ اردیبهشت در مصلای تهران برگزار شد. محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس این دوره از نمایشگاه، علی رمضانی، قائم مقام سی‌وسومین دوره نمایشگاه کتاب تهران و برخی مقامات داخلی و خارجی در این برنامه حضور داشتند. این مراسم در حالی آغاز شد که در ابتدا قرار بود آیت‌الله رئیسی مهمان و سخنران ویژه آن باشد اما از صبح امروز چند بار خبر حضور و یا عدم حضور وی در این مراسم به رسانه ها اعلام شد. در نهایت نیز مشخص شد رئیس جمهور در این مراسم حاضر نخواهد شد. این بی‌نظمی باعث شد خبرنگارهایی که از رسانه‌های مختلف برای پوشش رویداد آمده بودند بعد از دقایق زیادی معطلی و مسجل شدن عدم حضور رئیس‌جمهور، اجازه حضور در این رویداد را پیدا کنند. این عدم هماهنگی‌ها باعث تاخیر در آغاز مراسم شد و افتتاحیه رسماً یک ساعت دیرتر از موعد مقرر شروع شد.
آن‌طور که پیش‌بینی می‌کردیم شلوغ نشد!
در چند سال گذشته به علت همه‌گیری ویروس منحوس کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن به ناچار نمایشگاه کتاب تهران هم به تعطیلی رسید، اما به فضای مجازی کوچ کرد. رویکردی که موافقان و مخالفان بسیاری را داشت. نمایشگاه کتاب سی‌وسوم پس از این وقفه در مصلی تهران برگزار شد. تصور می‌شد از این دوره از نمایشگاه استقبال بی‌نظیری صورت گیرد اما آن‌طور که بسیاری از اهالی رسانه و کتاب پیش بین میکردند نشد و شلوغی را فقط در روزهای آخر هفته به سبب تعطیلی شاهد بودیم؛ برخی علت آن را همزمانی برگزاری به دو شیوه فیزیکی و مجازی می‌دانند و برخی گرانی کتاب را علت این امر تلقی می‌کنند. هرچند که استفاده از بن کتاب هم فقط در بخش مجازی امکان‌پذیر بوده است.
مواردی که می‌توانست بهتر هم باشد
اصلی‌ترین نقطه ضعف سی‌وسومین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفظ فاصله‌گذاری در میان مراجعه‌کنندگان و حتی غرفه‌داران بوده و درصد زیادی از افراد حاضر در شبستان اصلی حتی از ماسک هم استفاده نمی‌کنند. در نشست‌هایی که پیش از برگزاری این رویداد فرهنگی توسط عاملان این نمایشگاه برگزار می‌شد، قرار بر این بود که این نمایشگاه با رعایت کامل شیوه‌نامه‌های بهداشتی ستاد مقابله با کرونا برگزار شود اما متاسفانه خلاف آن رخ داد.
در روزهای اول این دوره از نمایشگاه غرفه‌های خالی خیلی توی ذوق می‌زد. به‌طوری‌که تمام راهروهای شبستان اصلی حداقل بیش از یک غرفه خالی داشتند. این در حالی است که بسیاری از غرفه‌داران از هفته گذشته در حال آماده سازی غرفه خود بودند. در سومین روز از برگزاری نمایشگاه کتاب، برخلاف روزهای اول و دوم، اکثر غرفه‌داران در غرفه خود ساکن شده و غرفه خالی به‌صورت انگشت‌شمار به چشم می‌آمد.
ناگفته نماند که همچنان کمبود برخی از امکانات رفاهی بعد از دو سال دوری از نمایشگاه کتاب، بسیار به چشم می‌آید. در بدو ورود به محوطه مصلی تهران کمبود نیمکت و نشستن مراجعه‌کنندگان برروی سکوها و پله‌ها نظر شما را به خود جلب می‌کند و این وضعیت در شبستان به اوج خودش رسید. نبود کافی نیمکت یکی از بزرگترین نقص‌هایی است که می‌توان به این دوره از نمایشگاه کتاب گرفت.
از سوی دیگر در دسترس نبودن آب آشامیدنی از دیگر مشکلاتی است که می‌توان از آن یاد کرد، چنان‌چه برای خریداری آب، باید به محوطه بیرونی شبستان مراجعه کرد. در آن جا هم شیوه فروش آب آشامیدنی بیشتر شبیه اماکن تفریحی بیرون شهر و کافه‌های بین راهی است!
همچنین با گذشت چهار روز از برگزاری سی‌وسومین دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کارت‌های خبرنگاران آماده نشد و اهالی رسانه برای تردد در محوطه مصلی، از کارت‌های موقت استفاده میکردند. این در حالی است که اسامی خبرنگاران چند روز پیش از آغاز نمایشگاه به برگزارکنندگان اعلام شده و چندین مرتبه تاریخ‌های مختلفی برای تحویل کارت‌ها تعیین شد، اما در نهایت ۲۵ اردیبهشت‌ماه کارت‌ها آماده تحویل شد.
حضور چهره‌های مطرح در نمایشگاه کتاب
محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یک‌شنبه ۲۵ اردیبهشت‌ماه مصادف با پنجمین روز از برگزاری سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از این رویداد فرهنگی و غرفه‌های آن بازدید کرد. همچنین حجت‌الاسلام رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، سید حمید سجادی وزیر ورزش و جوانان، حجت‌الاسلام محمد قمی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، سید عباس صالحی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی، زینب سلیمانی فرزند سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و بسیار از اهالی فرهنگ و هنر از سی‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بازدید کردند.
رویکرد خلاقانه در برخی غرفه‌های کودک و نوجوان
در نمایشگاه کتاب تهران، غرفه‌های مختلفی ایجاد شده و ناشران از سراسر کشور، کتاب‌ها و محصولات فرهنگی خود را عرضه کرده‌اند. یکی از بخش‌های سی‌وسومین دوره این رویداد فرهنگی، غرفه کودک و نوجوان است که در بخشی از صحن اصلی مصلی تهران ایجاد شده است. با گشت و گذار بین غرفه‌های این بخش از نمایشگاه نوعی تقلید و تکرار در محصولات حوزه کودک و نوجوان به چشم می‌خورد، اما برخی انتشاراتی‌ها هم تلاش خود را کرده بودند تا رویکرد خلاقانه‌تری به‌کار ببرند. به طور مثال ساخت عروسک از شخصیت‌های داستانی، کتاب‌های مصور، کتاب‌هایی با سرگرمی و پازل و...
در مجموع سهم قابل توجهی از نمایشگاه سی‌وسوم به کودکان و نوجوانان اختصاص یافته است؛ اما فعالان حوزه نشر کودک و نوجوان هم باید تلاش کنند محصولاتی روزآمدتر و با هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی منسجم‌تر عرضه کنند، زیرا این گروه از فعالان بازار نشر، نقش زیادی در ترویج فرهنگ مطالعه در بین نسل آینده کشور دارند.
چرا کانون پرورش فکری در نمایشگاه امسال نبود؟
روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، با انتشار متنی در سایت رسمی کانون، از دلایل عدم حضور این مجموعه در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت. به گفته وی «حفظ دستاوردهای کانون پرورش فکری و عبور از حواشی حوزه‌های نشر و موانع موجود در انتشار کتاب در تمامی دوران‌ها بر عهده متولیان این خانه بوده است و هر کس به نوبه خود چراغ این خانه را روشن نگه داشته است. متاسفانه علیرغم پیگیری‌های فراوان و انجام مکاتبات متعدد، حضور کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ به دلیل رای صادره در سال ۹۸ طبق قوانین موجود حاکم در نمایشگاه کتاب میسر نشد و کانونی‌ها به تصمیم گردانندگان نمایشگاه با دیده احترام نگاه کردند و به قوانین جاری نمایشگاه گردن نهادند. لذا اینکه کانون و متولیان آن از این شرایط که در سال ۱۴۰۱ بر آن‌ها تحمیل شد متاسف‌اند، اما تابع قوانین و شرایط موجود هستند. قطعا عدم حضور کودکان و نوجوانان در غرفه پر نشاط کانون برای متولیان دلسوز آن بسیار ناخوشایند است. حضور مجازی کانون در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرصت مغتنمی است تا علاقه‌مندان بتوانند محصولات کانونی را به‌صورت مجازی تهیه کنند. امید است در برنامه‌ریزی‌های آتی کتاب‌ها و محصولات کانون به صورت حضوری در اختیار علاقه‌مندان قرار بگیرد.»
چه خبر از آمار فروش؟
علی رمضانی درباره آخرین آمار فروش کتاب در دو بخش مجازی و حضوری نمایشگاه اعلام می‌کند که سی‌و سومین دوره از نمایشگاه کتاب در هر دو بخش آن تا این ساعت یعنی ساعت ۱۴ روز ۲۷ اردیبهشت ماه مجموعا ۹۰ میلیارد تومان فروش داشته است. این آمار به تفکیک، در بخش مجازی ۴۰ میلیارد تومان و بخش حضوری ۵۰ میلیارد تومان است. به گفته رمضانی «این مبلغ معادل مجموع آمار ثبت شده در سی‌و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب است و این درحالی است که ما هنوز در اواسط سی‌و سومین دوره از نمایشگاهیم.»
تعطیلی نمایشگاه و احتمال تمدید آن
ستاد اطلاع‌رسانی نمایشگاه کتاب تهران در نیمه شب ۲۷ اردیبهشت‌ماه اعلام کرد که با توجه به آلودگی هوا، بخش فیزیکی نمایشگاه کتاب (سه‌شنبه ۲۷ اردیبهشت) تعطیل خواهد بود و تنها شاهد فعالیت بخش مجازی این رویداد فرهنگی هستیم. علی رمضانی، سخنگوی سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب در واکنش به این تعطیلی گفت: هرچند آلودگی وسیع هوا در اکثر استان‌های کشور و تعطیلی نمایشگاه بین‌المللی کتاب به دلیل آلودگی هوا غیرمنتظره و هیچکس آن را پیش‌بینی نکرده بود اما به هر روی این تعطیلی پیش‌بینی نشده، طبعا خسارت‌های مادی پیش‌بینی نشده هم برای ناشران و خصوصا ناشران استانی در بخش حضوری نمایشگاه به همراه دارد. اگر قرار بر تمدید یک روزه نمایشگاه باشد، با یک حساب سرانگشتی هم می‌توان به هزینه و خرج‌های جدید و اضافه ناشران در بخش حضوری نمایشگاه، حتی با حضور یک روزه هم رسید. پس می‌توان گفت هم تعطیلی یک روزه و هم تمدید یک روزه آن‌گونه که باید به نفع ناشران نیست.
به گفته وی «برگزاری نمایشگاه یک کار بزرگ ملی است که ۷۰ دستگاه مختلف اعم از دستگاه‌های استانی و شهری برای برگزاری آن با همدیگر همکاری می‌کنند. تمدید نمایشگاه مستلزم گفت‌وگو با تمام این دستگاه‌ها برای فراهم آوردن یک شرایط ایده‌آل برای هموطنان درصورت تمدید است. ما از ابتدای خرداد ماه، امتحانات مدارس را داریم. برای همین باید تمام ابعاد تمدید یک روزه درنظر گرفته شود و من اکنون هیچ مطلبی له یا علیه تمدید سی‌و سومین نمایشگاه کتاب اعلام نمیکنم.»
واکنش معاون وزیر ارشاد به ابهامات نمایشگاه
امروز یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتشار یادداشتی در رسانه‌ها به اخبار منتشر شده درباره سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران واکنش نشان داد. به گفته وی «گزارش‌های غیرواقعی از نمایشگاه تولید کردند و عیب‌جویی کردند تا حضور مردم کمرنگ باشد اما این کار هم موفق نبود. تا روز پنجم مبلغ فروش نمایشگاه به میزان فروش دوره آخر رسید و پیش‌بینی می‌شود به بیش از دوبرابر دوره قبل برسد. یعنی حداقل دویست میلیارد تومان. وزارت فرهنگ علاوه بر برپایی نمایشگاه کار تحولی در این رویداد بزرگ را هم آغاز کرد. با همکاری ناشران و تدارک پشتیبانی گسترده همزمان فروش مجازی را هم برای دسترسی همه مردم کشور فراهم کرد. کار بزرگی که در مسیر تحقق عدالت فرهنگی صورت گرفت. با اختصاص یارانه، ارسال برای خریداران رایگان شد. ناشران هم از شرایط بسیار مناسبی برای ارسال بهره‌مند شدند. کار نظارت بر کتاب‌های خارجی با دقت بیشتری انجام شد تا کتاب‌های مغایر با فرهنگ جامعه در نمایشگاه عرضه نشود.»
یک تجربه جدید که نمره قبولی گرفته است
برای ارزیابی کامل نمایشگاه کتاب تهران باید تا پایان برگزاری آن صبر کرد.با این حال پس از گذشت یک هفته می‌توان تابلویی کلی از رخدادها و کیفیت برگزاری نمایشگاه سی‌وسوم را به تماشا نشست. سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اولین تجربه برگزاری این رخداد فرهنگی به صورت مجازی و حضوری بود. خرید و ارسال آثار در قالب نمایشگاه مجازی کتاب تهران در زمستان سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ هم رقم خورد اما در نمایشگاه سی و سوم اولین بار بود که این دو شیوه به صورت همزمان اتفاق افتاد. امروز و در هشتمین روز برگزاری نمایشگاه این شیوه جدید دوگانه را می‌توان تجربه‌ای موفق معرفی کرد. چراکه مشاهدات میدانی در فضای مجازی و گفتگوی میدانی خبرنگار آنا با حاضران در نمایشگاه نشان می‌دهد کیفیت ارائه و ارسال کتاب‌ها در شیوه مجازی قابل قبول بوده است. هرچند برخی معتقد بودند که برگزاری نمایشگاه مجازی باعث شده تعداد کمتری از مخاطبان در مصلی حاضر شوند.
انتهای پیام/۱۱۰/
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
