خاطرات گیشه/ ۱۲
ادامه روند نزولی تعداد مخاطبان سینما در میانه دهه هفتاد/ سالی که «عمو خسرو» پولسازترین بازیگر ایران بود
در سال ۷۵ سینمای ایران بار دیگر رکود شدیدی را تجربه کرد و ۷ میلیون بلیت کمتر از سال قبل از آن به فروش رساند.
به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، از همان روزهای ابتدایی ورود «سینماتوگراف» به کشورمان، ایرانی‌ها ارادت خاصی به هنر هفتم پیدا کردند. مردم ایران پیش از این با هنر بیگانه نبودند، اما تصاویر متحرک سینماتوگراف، جادویی داشت که در هیچ‌یک از هنرهای پیش از آن ندیده بودند. از زمانی که سینما از انحصار دربار خارج شد، تا زمانی که رنگ و روی مردمی گرفت، چند دهه زمان برد و به‌مرور هنرمندان مختلف با آثار نمایشی خاص یکی‌یکی ظهور کردند.
از همان وقتی که فیلم «دختر لر» به‌عنوان اولین فیلم ناطق سینمای ایران سر از اکران درآورد و مردم برای تماشای قصه عاشقانه «جعفر و گلنار» در صف تهیه بلیت سالن‌های سینما ایستادند، می‌شد فهمید که سینما قرار است به یکی از اصلی‌ترین تفریحات عامه مردم ایران تبدیل شود.
این پیش‌بینی درنهایت به حقیقت پیوست اگرچه در این میان با فراز و نشیب‌های فراوانی مواجه بود. اگر یک سال و نیم گذشته را اصطلاحاً «فاکتور بگیریم»، تا پیش از آن سینما جزء محبوب‌ترین تفریحات مردم در سراسر کشور بود. با وجود اینکه بسیاری از شهرهای ایران، سالن‌های استاندارد سینما ندارند، اما همان سالن‌های قدیمی و زهوار دررفته، هنوز هم پاتوق اصلی دوستداران هنر هفتم هستند.
ما در گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سعی داریم که در سلسله گزارش‌های «خاطرات گیشه» مروری آماری داشته باشیم بر آنچه در چهار دهه گذشته در سینمای ایران رخ داده است. در هر سری از گزارش‌های این مطلب که به صورت هفتگی خواهد بود، اتفاقات مربوط به یک سال سینمای ایران را در زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم، از میزان فروش تک‌تک فیلم‌ها گرفته، تا پررفت‌وآمدترین سالن‌های سینما در کشور، محبوب‌ترین ژانر سینمایی و گران‌ترین و ارزان‌ترین فیلم‌های سال.
سینمای سال ۷۵ در یک نگاه
رکودی که سینما از اوایل دهه هفتاد گرفتار آن بود، تا پایان سال ۷۵ نیز ادامه داشت. شاید در این میان یکی دو سال، فروش برخی از فیلم‌ها جانی به گیشه بخشید، اما در کل سینمای ایران با کاهش شدید مخاطب مواجه شده بود. در سینمایی که سال ۶۹ بیش از ۸۱ میلیون بلیت فروخته شده بود، در سال ۷۵ کمتر از ۴۵ میلیون بلیت به فروش رفت. این کاهش ۳۶ میلیونی مخاطب در عرض ۵ تا ۶ سال، زنگ خطر را برای گیشه هنر هفتم به صدا درآورده بود. با وجود اینکه سینما هنوز برای درصد زیادی از مردم، تفریحی ارزان‌قیمت و جذاب بود، اما بسیاری از خانواده‌ها این تفریح را از سبد فرهنگی سالانه خود حذف کردند و خیلی‌ها به سینما نرفتن عادت کردند.
در این سال اگرچه از نظر کمیت به تعداد سینماهای کشور اضافه شد، اما از نظر ظرفیت از تعداد صندلی‌های سینما کاسته شد. همانطور که در گزارش‌های قبلی نیز به این مسئله اشاره شد، دلیل این ماجرا مستهلک شدن سالن‌های بزرگ و پرصندلی و به‌روز کردن آنها در فضاهای کوچکتر، با تعداد صندلی‌های کمتر و استانداردتر بوده است. سال ۷۵ سینمای ایران در تمام استانها سالن فعال داشت، در این سال ۲۹۱ سینمای ایران با ۲۹۷ سالن و ۱۷۶ هزار صندلی میزبان مخاطبان سینما بودند. سینماهای «عصر جدید» در تهران و اراک، «هویزه» در مشهد و «تهران» در پایتخت چهار سینمایی بودند که با بیش از یک سالن از تماشاگران فیلم‌ها میزبانی می‌کردند.
در این سال بیش از ۴۴ میلیون و ۷۶۰ هزار نفر از فیلم‌های سینمایی دیدن کردند و میزان فروش سینمای ایران را به چهار میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان رساندند. اگرچه میزان فروش سینمای ایران به نسبت سال قبل یک میلیارد تومان افزایش داشت، اما دلیل این افزایش سود (با وجود افت ۷ میلیونی تعداد مخاطب) فقط و فقط افزایش قیمت بلیت در سینماها بود. در این سال متوسط قیمت بلیت سینما ۹۹ تومان بود، رقمی که البته در بسیاری از سینماها، مخصوصا سینماهای فعال در پایتخت یا دیگر شهرهای بزرگ، قیمت بلیت از این متوسط بالاتر بود. سینما «شهر قصه» تهران با بلیت ۱۷۷ تومانی، گران‌ترین سینمای کشور بود و سینما «رسالت» در بندر ترکمن با ۲۷ تومان ارزان‌ترین سینما. با وجود گرانی سینما در تهران اما سالن‌های پایتخت پرفروش‌ترین سالن‌های سینما در سراسر کشور بودند. جدا از تهرانی‌های سینمارو، بسیاری از مسافران که از شهرهای دیگر به پایتخت سفر می‌کردند، حداقل یک برنامه سینما در تفریحاتشان در نظر می‌گرفتند، چون هم سینماهای تهران از سینماهای دیگر شهرها به‌روزتر و باکیفیت‌تر بود و هم فیلم‌هایی که در آنجا به نمایش درمی‌آمد، جدیدترین فیلم‌های سال بود.
اصفهان و گران‌ترین سینماهای ایران
در سال ۷۵ هر سالن سینما ۱۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان فروش داشت و متوسط تماشاگر هر سالن، اندکی بیش از ۱۵۰ هزار نفر بود. در این سال به طور متوسط روی هر صندلی سینما ۲۵۴ نفر نشستند و هر صندلی فروشی بیش از ۲۵ هزار تومان را تجربه کرد. با همین فرمول مشخص شد که در اواسط دهه هفتاد، هر ایرانی ۰/۷۵ بار در سال به سینما رفته است، یعنی حتی کمتر از یک بار در سال. در حالی که اواخر دهه شصت، این آمار تا نزدیک به ۱.۵ بار در سال هم رفته بود. این افت فاحش تعداد مخاطب در میزان تماشاگران فیلم‌ها نیز به طور مستقیم اثر گذاشته بود و بسیاری از فیلم‌های در حال اکران که در فهرست ۱۰ اثر پرتماشاگر سال قرار داشتند، اگر در سال‌های پیش از این اکران می‌شدند، قطعا در بین ۱۰ فیلم اول سال قرار نمی‌گرفتند.
اگرچه شرایط اکران در این سال اصلا به نفع سینما و سینماداران نبود، اما برخی از سالن‌ها در این شرایط رکود نیز با فروش خوبی که داشتند، در دسته پرتماشاگرترین و پرفروش‌ترین سینماهای کشور قرار گرفتند. در بین استان‌های ایران، تهران با بیش از ۱۳ میلیون مخاطب پرتماشاگرترین استان کشور بود و بوشهر با ۱۲۶ هزار تماشاگر، کم‌تماشاگرترین استان. البته این مسئله که بوشهر با یک سالن سینما و تهران با ۷۴ سالن، از مخاطبان میزبانی می‌کردند، در این میان بی‌تاثیر نبوده است. در این میان استان اصفهان هم با متوسط بلیت ۱۱ تومانی، گران‌ترین استان در کشور بود.
در میان سالن‌های پرفروش و پرتماشاگر کشور، هر ساله رقابت اصلی بین سینماهای اصلی مشهد یعنی «هویزه» و «آفریقا» با سینماهای پایتخت به پرچمداری سینما «آزادی» بوده است. اتفاقی که در این سال نیز رخ داده و باز هم شاهد حضور این سالن‌ها در صدر فهرست هر دو جدول هستیم. در لیست سینماهای پرتماشاگر، سینما «هویزه» مشهد با اختلاف زیاد نسبت به سایر رقبا در صدر قرار گرفته است. با وجود اینکه در آن سال کل سینمای ایران در رکود بود، اما این سالن رکورد خوبی از خود به نمایش گذاشت و توانست بیش از ۱ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر را به سمت خود جذب کند. این آمار زمانی جالب توجه خواهد شد که بدانید سالن‌های دوم و سوم لیست پرتماشاگرترین سینماها، حتی به ۸۰۰ هزار تماشاگر هم نرسیدند. در این فهرست سینما «آزادی» تهران، «آفریقا» مشهد، «عصر جدید» تهران و «هجرت» کرج در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفتند.
بیشتر بخوانید:
سینمای ایران در سال ۶۴؛ محبوبیت عجیب فیلم‌های اکشن و پرواز «عقابها» به قله فروش
سینمای ایران در سال ۶۵؛ پوست‌اندازی سینما و تغییر ژانر محبوب از جنگی به اجتماعی
ظهور ستارگان جدید، اتفاق مهم سینمای ایران در سال ۶۶
صدرنشینی مقتدرانه «کانی‌مانگا» در گیشه سال ۶۷
سال ۶۸، سالی که فروش سینما بار دیگر صعودی شد
رکوردشکنی ویژه «خواستگاری» در جدول اکران سال ۶۹
کاهش ۱۵ میلیون نفری تماشاگران سینما در سال ۷۰
ریزش شدید مخاطبان مهم‌ترین اتفاق سینمایی سال ۷۱
۱۳۷۲؛ وقتی یک فیلم جریان‌ساز جلوی سقوط آزاد سینما را می‌گیرد
سال ۷۳؛ سالی که «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» ستاره‌های پول‌ساز را شکست دادند
سال ۷۴؛ رقابت جذاب هاشم‌پور و قریبیان برای صدرنشینی در گیشه
«خواهران غریب» صدرنشین بااقتدار سال
در سال ۷۵، تعداد ۳۳۳ فیلم در سینمای ایران به نمایش درآمد که از این میان ۲۸۵ فیلم ایرانی و ۴۸ فیلم خارجی بودند. نکته جالب در رابطه با آمار فیلم‌های به نمایش درآمده، میزان مخاطبان فیلم‌های پرفروش بود. در این سال فیلم سینمایی «خواهران غریب» به کارگردانی کیومرث پوراحمد پرتماشاگرترین و پرفروش‌ترین فیلم سال شناخته شد. این اثر با جذب بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار مخاطب و فروش ۳۷۰ میلیون تومانی، موفق‌ترین فیلم سال شد. فیلم پوراحمد بدون شک یکی از مهم‌ترین آثار اواسط دهه هفتاد است، فیلمی که دو جایزه در جشنواره فجر سال ۷۴ به دست آورد و با بازی خسرو شکیبایی و افسانه بایگان، بیشتر از چیزی که انتظار می‌رفت توجه مخاطبان را به سمت خود جلب کرد. آن هم در دورانی که هنوز فیلم‌های جنگی و اکشن مخاطبان پروپاقرصی در سینماها داشتند.
با نگاهی به جدول اکران و فروش فیلم‌ها در سال ۷۵ می‌توان گفت که «خواهران غریب» در گیشه آن سال اثری بی‌رقیب بوده است. در این سال فیلم «گروگان» به کارگردانی اصغر هاشمی و بازی جمشید هاشم‌پور دومین فیلم پرتماشاگر سال و فیلم «تجارت» ساخته مسعود کیمیایی با بازی فرامرز قریبیان سومین فیلم پرتماشاگر سال بودند، اما بد نیست بدانید تعداد تماشاگران این دو اثر روی هم رفته، به تعداد تماشاگران فیلم صدر جدولی «خواهران غریب» نمی‌رسید و این نشان می‌دهد که یک اثر خوش ساخت، حتی اگر خلاف جریان گیشه‌پسندی مخاطبان سینما باشد، باز هم می‌تواند جریان‌ساز شود و فیلم‌های مدعی فروش را شکست دهد.
در سال ۷۵ فیلم‌های اجتماعی و اکشن پرفروش‌ترین آثار سال بودند. مسعود کیمیایی با دو فیلم «تجارت» و «ضیافت» موفق‌ترین کارگردان سال بود و دو اثرش در دسته پرفروش‌ترین فیلم‌های سال قرار گرفتند. مرحوم خسرو شکیبایی نیز در این سال پولسازترین بازیگر سینما بود. او به جز حضور در پرفروش‌ترین فیلم سال، فیلم سینمایی «عاشقانه» به کارگردانی علیرضا داودنژاد را هم در این سال روی پرده سینماها داشت، فیلمی که بالاتر از کمدی خوش‌ساخت «لیلی با من است»، چهارمین اثر پرفروش سال نام گرفت.
انتهای پیام/۴۱۷۳/پ
انتهای پیام/
