کمبود دارو و تهدید نظام سلامت / چه عواملی باعث کاهش دارو در کشور شده است؟

گروه جامعه خبرگزاری آنا، میثم نامنی؛ همه ما انسان‌ها از بدو تولد تا آخرین روز زندگی در دنیا نیاز به اقلامی نظیر دارو و... داریم و در این میان برخی از داروها وجود دارند که برای جان افراد حیاتی یا ضروری‌تر هستند. داروهای حیاتی یا ضروری داروهایی هستند که براساس معیارهایی نظیر شیوع یک بیماری خاص و نیازهای جمعیت به خدمات سلامت مشخص می‌شوند.

هدف از تأمین داروهای ضروری این است که این داروها با مدیریتی صحیح در سیستم ارائه‌کننده خدمات سلامت به مقادیر کافی در دُزاژ مناسب و کیفیتی تضمین‌شده با قیمتی مناسب و به صورت همیشگی موجود باشد. بر همین اساس، عبارتی تحت عنوان Model List، راهنمایی برای تدوین و تهیه لیست‌های داروهای ضروری در سطح ملی و سازمانی وجود دارد که هر چند استاندارد جهانی نیست ولی مورد پذیرش جامعه جهانی واقع شده است.

این روزها خبرهایی مبنی بر کمبود دارو در داروخانه‌ها به‌خصوص داروهای ضروری شنیده می‌شود و در همین راستا به سراغ علیرضا سالم، دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران رفتیم تا درباره این موضوع توضیحاتی دهد.

دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران به خبرنگار آنا می‌گوید: براساس توصیه‌های مقام‌معظم رهبری مبنی بر گسترش صنعت تولید دارو در داخل کشور، بیشتر توجهات به سمت تولید دارو متمرکز شد، ولی متأسفانه می‌بایست اقرار کرد به دلیل سوء‌مدیریت در پاره‌ای موارد، تحقق این هدف دچار وقفه و منجر به صدمات جبران‌ناپذیری در تولید مواد مؤثر دارویی شد و تأمین نیاز مردم به داروهای ضروری به بن‌بست رسید.

چند درصد از داروها در داخل کشور تولید می‌شود؟

وی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد داروی مورد نیاز کشور در کارخانجات داخل کشور تولید و مابقی از بازارهای بین‌المللی تأمین می‌شود، ادامه می‌دهد: از این میان بالغ بر ٧٠ درصد مواد اولیه دارویی کشور وارداتی است و کارخانجات فقط ماده دارویی را به اشکال دارویی تبدیل می‌کنند.

سالم می‌گوید: براساس گزارش دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس از مجموع ١٤٣١ مولکول موجود در فهرست دارویی ایران، تنها ٨/١٣ درصد تعداد مولکول‌های مؤثر شیمیایی توسط صنعت تولید مواد اولیه دارویی در کشور تولید می‌شود و این نکته نشان می‌دهد تولید مواد اولیه در کشور به حد مطلوب نرسیده و کمبودهای دارویی در اقلامی که مواد اولیه آن در داخل کشور تولید می‌شود، میزان قابل‌توجهی را در برمی‌گیرد.

بیشتر بخوانید:

واکسن سوبرانا ۲ به افراد ۲ تا ۱۸ سال تزریق می‌شود/ عدم تداخل تزریق واکسن کرونا و آنفولانزا

قارچ سیاه واگیردار نیست/ «واکسن میکس» جایگزین دُز دوم واکسن کرونا

تزریق همزمان واکسن کرونا و آنفلوانزا موجب ایمنی بیشتر بدن می‌شود/ اثرات تغییر واکسن در دز دوم

دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران مدعی است علی‌رغم ادعای سندیکای تولید مواد اولیه دارو مبنی بر تأمین بیش از ٧١ درصد نیاز بازار داخلی، میزان تأمین ریالی صنعت تولید داخل از کل بازار مواد اولیه دارو در سال ١٣٩٩ به لحاظ حجمی معادل ١/٢٥ درصد و به لحاظ ریالی معادل ١/٢٣ درصد بود و این امر نشان می‌دهد تا تحقق هدف خودکفایی در حوزه تولید دارو راهی طولانی در پیش است.

به گفته او، متأسفانه مشاهده شده صنعت تولید مواد مؤثر دارویی به جای تمرکز بر تأمین داروهای حیاتی و ضروری براساس شاخص‌های اقتصادی به سمت تأمین مواد مؤثر پرفروش و پرسود گرایش داشته، تا جایی که ٥٥ درصد مولکول‌های تولیدشده در دسته مولکول‌های غیر ضروری قرار گرفته‌اند و این وابستگی به واردات را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.

چه عواملی باعث افزایش قیمت دارویی شده است؟

دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران ادامه می‌دهد: متأسفانه با توجه به نکات فوق و تأخیر در قیمت‌گذاری کالاهای مشمول ارز دولتی به سبب سیاست‌های نادرست در تخصیص ارز دولتی، ما شاهد شیب تند افزایش قیمت مواد اولیه دارویی بودیم که در نهایت به گران شدن دارو و افزایش پرداخت از جیب مردم منجر شده است. افزایش قیمت مواد اولیه تولید داخل در حد فاصل سال‌های ١٣٩٧ تا ١٣٩٩ در برخی اقلام حتی به ٣٠٠ تا ٨٠٠ درصد هم رسیده که فاصله قابل ملاحظه‌ای با میانگین نرخ تورم در سایر بخش‌های صنعتی دارد.

سالم می‌گوید: در این بازار پرآشوب تولید مواد اولیه، متأسفانه برخی از شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده مواد اولیه با بهره‌مندی از امتیاز ممنوعیت واردات مواد اولیه توسط سایر شرکت‌ها یا بدون اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو اقدام به واردات مواد اولیه کرده و با تخلف تولیدنمایی و ریپکینگ به سودهای سرشاری دست پیدا کرده‌اند که از نگاه جامعه دور نمانده است.

دلایل عمده کمبود دارو در کشور

وی مدعی است عمده‌ترین دلایل کمبود دارویی به طور خلاصه به شرح ذیل است:

١. فقدان برنامه‌ریزی متناسب با نیاز کشور و توان تولیدی و موجودی شرکت‌های تولیدی؛

٢. نبود اراده مدیریتی در سطوح بالای حوزه دارویی کشور در جهت تأمین به موقع منابع پیش‌بینی‌شده ارزی زنجیره تأمین دارو؛

٣. فقدان پیوستگی زمانی و تأخیر در تخصیص ارز مورد نیاز شرکت‌های تولیدی؛

٤. قیمت‌گذاری غیر واقعی و دستوری اقلام تولید داخل که می‌تواند منجر به بی‌انگیزه شدن تولیدکنندگان داخلی شده و زمینه را برای واردکنندگان یا تولید قراردادی ژنریک‌ها آسانتر کند؛

٥. سوء‌مدیریت در برنامه‌ریزی و تأمین ارز مورد نیاز منجر به کمبودهای مقطعی و رفتن به سوی واردات به صورت فوریتی خواهد شد و در این بین بعضا شرکت‌های وارداتی که دارای منابع ارزی در خارج از کشور هستند می‌توانند از این مسیر نهایت بهره‌برداری را برده و ارزهای مانده خود در خارج از کشور را به صورت نرخ نیما مصرف کنند.

به گفته دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران ثمره تمامی اشکالات گفته شده در حوزه تصمیم‌سازی سازمان غذاودارو و بی‌توجهی به سلامت مردم، کمبود چشمگیر اقلام دارویی ضروری در سبد دارویی بیماران و سرگردانی بیماران در حوزه‌های مختلف بیماری نظیر سرطان، MS، نازایی، مغز و اعصاب، گوارش، استخوان و مفاصل، پوست و سایر بیماری‌ها بوده و گسترش روزافزون مجاری غیرقانونی تأمین داروهای ضروری و ایجاد شبکه موازی قاچاق دارو به داخل به‌شدت سلامت مردم را مورد مخاطره قرار داده است.

سالم می‌گوید: اشکالات عدیده در نظام توزیع دارو و بسط و توسعه پدیده مذموم انحصار فروش بعضی اقلام دارویی خاص در داروخانه‌های دولتی و بخش حداقلی خصوصی تحت عناوین منتخب و منتخب ویژه منجر به ایجاد پایگاه‌های ثابت جهت تأمین دارو توسط شبکه‌های سودجوی دارویی به اشکال مختلف شده و معضل کمبود دارو را در نگاه جامعه به طرز اسف‌باری نمایان کرده است.

دبیر انجمن کارفرمایی داروسازان مؤسس داروخانه‌های استان تهران ادامه می‌دهد: بهره‌برداری از معضل کمبود اقلام دارویی حیاتی توسط برخی شرکت‌های تأمین‌کننده و توزیعی در جهت فروش سبدگونه و شرطی محصولات کم‌فروش به داروخانه‌ها یکی دیگر از ترفندهای نازیبایی است که در بازار دارویی پرآشوب داخلی کشورمان به‌وضوح دیده می‌شود و آنکه در این بین بازنده اصلی است کسی جز بیمار دردمند نسخه به دست نیست.

وی می‌گوید: عدم حساسیت بیماران نیازمند به افزایش قیمت‌های نجومی داروهای حیاتی و ضروری و عدم تمایل به حضور در مراکز دولتی پر ازدحام و تمایل به دریافت دارو از نزدیکترین داروخانه در کنار موضوع فقدان این قبیل داروها در داروخانه‌های خصوصی فضا را برای جولان شبکه‌های سودجو در سطح جامعه مهیا کرده و متأسفانه این درهم‌ریختگی در مجموعه مدیریتی دارویی کشور نظام سلامت بیمار را دستخوش فاجعه‌ای بزرگ خواهد کرد.

انتهای پیام/۴۱۷۲/پ