نوش‌دارو پس از مرگ سهراب؛
ظریف و تعلیق تحریم‌ها؛ اعتراف یا عذر بدتر از گناه؟/ قهرمان دیپلماسی: ترجمه تعلیق اشتباه است!
آنچه اخیراً ظریف در خصوص درج کلمه «تعلیق» در برجام اعتراف کرده، تنها نوش‌دارو پس از مرگ سهراب و نشانه شکستی جبران‌ناپذیر به شمار می‌رود؛ اما درعین‌حال می‌تواند به‌عنوان تجربه‌ای ارزشمند نصب‌العین تیم جدید مذاکره‌کننده کشور شود.
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، اظهارات محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین در چهارشنبه هفته گذشته در یک شبکه اجتماعی مبنی بر اینکه گفته‌هایش در جلسه بررسی و تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی در خصوص عدم وجود کلمه تعلیق در توافق هسته‌ای اشتباه بوده و اینکه این کلمه چهار بار در این توافق تکرار شده است، همانند تیر خلاصی بر پیکر کم‌رمق امید به احیای برجام به‌عنوان توافقی برای تأمین منافع ملی به شمار می‌آید.
در تابستان سال ۱۳۹۴ ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) به‌علاوه آلمان به توافقی دست یافتند که برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام نام گرفت و بر اساس آن قرار شد که ایران فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود را ذیل برجام و تحت نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و طرف دیگر توافق هم به لغو تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا علیه تهران اقدام کند.
این قرارداد توسط ایران کاملاً رعایت شد؛ اما طرف غربی با زیرکی و استفاده از تجربه فراوان در نگارش توافقات بین‌المللی از بی‌تجربگی، عجله و اعتماد بیش‌ازحد دولت وقت به‌طرف مقابل سوءاستفاده کرد و از کلماتی در توافق استفاده کرد که پایبندی غرب به توافق را موقت و مشروط می‌کرد. درنهایت هم یکی از طرف‌های مهم توافق یعنی آمریکا در سال ۱۳۹۷ از توافق خارج شد و همان رشته‌های ناموزون و ضعیف هم پنبه شدند.
وقتی وندی شرمن معلم زبان تیم مذاکره‌کننده دولت روحانی شد!
در حال حاضر صحبت این نیست که اگر آمریکا توافق را ترک نمی‌کرد این‌گونه یا آن‌گونه می‌شد بلکه ماجرا در خصوص سهل‌انگاری مذاکره‌کنندگان در تشکیل یک تیم از حقوقدانان خبره با اطلاعات بی‌نقص در زمینه انعقاد قراردادها و زبان قرارداد (انگلیسی) است. موضوع عدم تسلط کامل مذاکره‌کنندگان برجام به زبان انگلیسی و معانی دقیق کلمات در متون حقوقی را حدود ۲۱ ماه پس از انعقاد توافق وندی شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در گفت‌وگوهای هسته‌ای به تمسخر گرفت.
دست‌کم پس از نگارش، متن توافق برجام و ضمائم آن باید در اختیار کارشناسان زبان انگلیسی، حقوقی، اقتصادی، گمرکی، بانکی، بیمه‌ای، پارلمانی، امنیتی و هر لایه ضروری تأمین‌کننده منافع کشور قرار می‌گرفت
شرمن دوم فروردین سال ۱۳۹۶ در اندیشکده وودرو ویلسون در حضور کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپایی با تمسخر گفت: «زبان اهمیت دارد!» به گفته وی؛ «۱+۵ و اتحادیه اروپا نیز توافق کردند که (با پوزخند) تحریم‌های هسته‌ای را لغو موقت یا لیفت (lift) کنند -لغتی که در زبان انگلیسی معلق کردن یا ساسپند (suspend) معنی می‌دهد- اما طرف ایرانی لیفت را به معنی خاتمه دادن (end) ترجمه کرد... یکی از کارهایی که شخص در دیپلماسی انجام می‌دهد این است که توجه کند زبان اهمیت دارد.»!
بیشتر بخوانید:
ظریف: برجام حاصل کوششی عاشقانه بود
ضعف دستگاه دیپلماسی در اجرای کارآمد و کامل اسناد بالادستی قابل توجیه نیست
حال اینکه مذاکره‌کنندگان ما به‌ویژه شخص ظریف به این اظهارات شرمن توجه کردند یا نه جای دیگری باید صحبت شود اما بالاخره پس از حدود ۶ سال خود ظریف به حرف آمد و دقیقاً اعتراف کرد: «من در مجلس گفتم در برجام کلمه "تعلیق" وجود ندارد. اشتباه از من بود. چهار بار کلمه "تعلیق" در برجام وجود دارد ولی مذاکره‌کننده ما به من اطلاع نداده بود.»
این گفته ظریف را اگر عذر بدتر از گناه معنی نکنیم چه باید معنی کنیم؟ تیمی از حقوقدانان با آشنایی کامل به زبان انگلیسی و متون توافقات بین‌المللی، به کار گرفته نشدند یا اگر هم مشارکت داشتند، خیلی دیر شده بود. بدتر اینکه شخص وزیر خارجه سابق، به‌دقت متن توافق را بررسی نکرده بود و اکنون تقصیر را به گردن مذاکره‌کننده می‌اندازد!
در صورت اجماع بر سر ورود به مذاکرات جدید برای احیای برجام یا هر مذاکره دیگر بین‌المللی ایران باید با چشمان باز، بدون عجله و با رعایت خطوط قرمز قدم به میدان دفاع از منافع و عزت کشور بگذارد
به گفته ظریف؛ «من در مجلس گفتم کلمه "ساسپنشن" (تعلیق در برجام) نیست و این اشتباه از من بود. علتش هم این بود که ما دستورالعمل داده بودیم به همه دوستانی که داشتند ضمائم برجام را مذاکره می‌کردند که از برخی عبارات استفاده نشود. در لحظات آخر یک ضمیمه برجام داشت مذاکره می‌شد. نماینده اروپا گفته بود ما تحریم‌های ایران را برمی‌داریم، لغو می‌کنیم یا همان لیفت می‌کنیم اما تصمیمات اتحادیه اروپا که شامل موضوعات دیگری هم هست، نمی‌توانیم لیفت کنیم تا زمانی که کل تحریم‌ها برداشته بشود. یعنی مثلاً تحریم‌های نظامی تحریم‌های دیگری که بر اساس قطعنامه شورای امنیت که تا پنج سال یا هشت سال بعد هم بود لذا ما این موارد را ساسپند (تعلیق) می‌کنیم و بعداً لیفت می‌کنیم. اینجا بود که به آمریکا هم ربطی نداشت چهار بار یا سه بار کلمه ساسپند در ضمیمه آمده بود و مذاکره‌کننده ما به من اطلاع نداده بود.»
در حالی که منتقدان دلسوز همواره به این موضوع اشاره داشتند اما تیم مذاکره‌کننده به جای پاسخ دقیق به این انتقادات همواره به لطایف‌الحیل سعی بر پوشاندن ضعف‌های توافق داشته‌اند. ظریف در ۳۰ تیر ۱۳۹۴ با حضور در مجلس شورای اسلامی، انتقاد از درج کلمه تعلیق در متن برجام را نادرست دانست و مدعی شد: «اصلا تعلیق در هیچ جا نیامده است. در هیچ جای برجام واژه تعلیق نیامده و هرکس تعلیق ترجمه کرده اشتباه ترجمه کرده است. در برجام اصلا تعلیق وجود ندارد و تاریخ اجرای لغو هم زمانی است که آژانس گزارش دهد که ایران این اقدامات کمی را انجام داده است.»
سعید جلیلی، عضو و دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی در جلسه کمیسیون مشترک برجام که در ۲۲ شهریور ۱۳۹۴ برگزار شد، صراحتاً اعلام کرده بود که برجام، هدف اصلی ایران یعنی لغو تحریم‌ها را تضمین نمی‌کند و «تحریم‌های اولیه آمریکا و تحریم‌های ثانویه لغو نمی‌شود و فقط توقف موقت دارد.»
جلیلی که به همراه تیمی از اعضای سابق گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای در کمیسیون برجام حاضرشده بود، برگشت‌پذیری تحریم‌ها را «بسیار راحت و آسان» و پرهزینه برای کشورمان توصیف کرد و به نمایندگان یادآور شد که نظر رهبر معظم انقلاب درباره «خطوط قرمز» در مذاکرات هسته‌ای رعایت نشده و «هدف اصلی مذاکرات که لغو تحریم‌ها بود هم حاصل نشده است.»
ظریف اما در جلسه بعد از ظهر همان روز ادعا کرد که تحریم‌های مالی، پولی و اقتصادی اتحادیه اروپا از روز اجرای برجام به‌طور کامل لغو خواهد شد. به گفته وزیر خارجه دولت‌های دوازدهم و سیزدهم، اجرای تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا متوقف خواهد شد و «بعد از هشت سال رئیس‌جمهور آمریکا موظف است لغو تحریم‌ها را به کنگره ببرد و به تصویب برساند.»
نکته قابل توجه اینکه ظریف حتی حاضر نشد در جلسه کمیسیون برجام، پاسخگوی سوالات همه نمایندگان باشد و پس از قرائت چند سوال، نشست را به بهانه شرکت در جلسه هیئت دولت ترک کرد!
برخورداری از همه استانداردهای لازم قبل از ورود به صحنه مذاکرات بین‌المللی
نباید از یاد ببریم که آمریکا کشوری است که از ۹۰۰ مؤسسه مشاوره‌ای در زمینه عقد قراردادهای بین‌المللی برخوردار است و ورودش به هر مذاکره‌ای کاملاً از همه جنبه‌ها بررسی می‌شود؛ یعنی قبل از ورود. در جریان مذاکره هم مشاوران به تیم مذاکره‌کننده کمک می‌کنند تا اشتباهی صورت نگیرد و بعد از نگارش توافق یا قرارداد هم کلمه به کلمه و جمله به جمله متن قرارداد یا توافق و ضمائم و حتی پیوست‌ها بررسی می‌شوند تا منافع مذاکره‌کننده به بهترین صورت تأمین شود.
اما متأسفانه در تیم مذاکره‌کننده دولت گذشته، این اتفاق نیفتاد و کار به افراد واگذار شده بود. عملکرد تیم مذاکره‌کننده ایران به‌صورت لایه‌ای نبود. به این مفهوم که دست‌کم پس از نگارش، متن توافق و ضمائم باید در اختیار کارشناسان زبان انگلیسی، حقوقی، اقتصادی، گمرکی، بانکی، بیمه‌ای، پارلمانی، امنیتی و هر لایه ضروری تأمین‌کننده منافع کشور قرار می‌گرفت تا حداقل در دقیقه نود جلوی ضرر و زیان را می‌گرفتند.
بیشتر بخوانید:
مخالفت رهبر معظم انقلاب با «مکانیسم ماشه»/ ایران برای بازگشت آمریکا به برجام یک شرط مهم دارد
از طرفی، استفاده از کلمه تعلیق که اجازه لغو موقت تحریم‌ها به‌طرف غربی را می‌داد تنها اشتباه تیم مذاکره‌کننده دولت سابق نبود. ظریف در آذرماه سال ۱۳۹۵ به اعتماد بیش‌ازحد به جان کری همتای آمریکایی خود اعتراف کرد و در خصوص نادیده گرفتن نقش مهم کنگره آمریکا گفت: «بر اساس توافقی که با آقای کری کردیم و من الان دارم عرض می‌کنم، بیرون نمی‌گویم ولی خدمت شما می‌گویم، من اشتباه کردم، بر اساس یک توافقی که کردیم ما استراتژی خودمان را کنار گذاشتیم و بر مبنای آن توافق آمدیم آن را اعلام کردیم که تبدیل شد به موضع جمهوری اسلامی. من این را می‌پذیرم، من اشتباه کردم.»
ضرب‌المثل "کار از کار گذشته" تنها عبارتی است که در خصوص این ماجرا می‌توان ارائه داد و کشورمان برای جبران این اشتباهات راهی در پیش ندارد مگر اینکه این بار در صورت اجماع بر سر ورود به مذاکرات جدید برای احیای برجام یا هر مذاکره دیگر بین‌المللی با چشمان باز، بدون عجله و بسیار محتاطانه با رعایت خطوط قرمز قدم به میدان دفاع از منافع و عزت کشور بگذارد.
انتهای پیام/۴۱۵۵/پ
انتهای پیام/
