چرا سومین کشور بزرگ آفریقا دستخوش التهاب شد؟
کودتاچیان سودان، بازیچه نظامیان در رأس قدرت/ قطار کودتا و انقلاب‌های مردمی متوقف نمی‌شود
دولت انتقالی سودان مخالفان را به نظام سابق منسوب می‌کند تا بتواند توجیه لازم برای مجازات شدید آنها داشته باشد اما مردم با دیده تردید به کودتاچیان و اهدافشان نگریستند و همراهی نکردند.
گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، «کودتای نافرجام سودان» تحولی بود که روز گذشته (سه‌شنبه) محافل سیاسی و رسانه‌ای منطقه را به خود جلب کرد. پس از آنکه تعدادی از افسران نظامی سودان تحرکاتی برای سرنگونی شورای نظامی انتقالی انجام دادند، منابع نظامی ارتش خبر دستگیری آنها را منتشر کردند، اما اعلام نشد این افراد چه کسانی هستند و به چه جریانی تعلق دارند. سرتیپ الطاهر ابو هاجه، مشاور رسانه‌ای فرمانده کل نیروهای نظامی سودان این کودتای مبهم را که اطلاعات رسمی دقیقی درباره آن وجود ندارد، خنثی‌شده خواند و از آرام بودن اوضاع خبر داد؛ البته این موضوع به‌وسیله محمد الفکی سلیمان، عضو شورای حاکمیت انتقالی سودان نیز تکرار شد. در ادامه، وضعیت ملتهب سودان به روال عادی بازگشت و ارتش این کشور پلی که خارطوم را به شهر ام‌دُرمان (محل استقرار رادیو و تلویزیون رسمی سودان) وصل می‌کرد، بست و دو تانک در ورودی آن پل مستقر کرد.
چه کسانی پشت‌پرده کودتا هستند؟
تشکیلات نظامی سودان چندان قابل اتکا نیست و چنددستگی و اعوجاج در آن مشهود است؛ موضوعی که عبدالله حمدوک، نخست‌وزیر سودان پیش‌تر به آن اعتراف کرده و درباره این موضوع هشدار داده بود. آمریکا نیز خواستار ادغام نیروهای پشتیبانی سریع و گروه‌های مسلح مخالف سابق در ارتش شده بود و این یعنی باید فرماندهی نظامی سودان بازچینش شود. این مسئله کافی است تا گروهی از فرماندهان بخواهند برای حفظ نفوذ و قدرت خود دست به کودتا بزنند.
فارغ از این موضوع در بُعد جناحی و اجتماعی، پس از آنکه ائتلاف مناطق مرکزی سودان با هماهنگی مسئولان مناطق شرق این کشور تصمیم گرفتند تا راه‌های مواصلاتی خارطوم، پایتخت را با استان‌های شرقی قطع کند، بیانیه‌ای صادر و علاوه بر اعلام مخالفت خود با روند مذاکرات در شرق سودان (مخالفت با توافقنامه چوبا)، از شورای رهبری این کشور خواستند که به مطالبات ائتلاف مناطق مرکزی توجه کنند. این ائتلاف از روز سه‌شنبه مبارزات خود را برای ساقط کردن دولت انتقالی با بستن مسیرهای مواصلاتی خارطوم -مدنی، سنار- مدنی و مسیر خارطوم به استان نیل الابیض آغاز و ۲۷ سپتامبر را نیز تعطیل عمومی در سراسر کشور اعلام کرد. برخی از تحلیلگران چپگرای سودان این اقدام را کودتایی خزنده علیه دولت غیرنظامی انتقالی عبدالله حمدوک ارزیابی کردند.
مردمی که سال گذشته قیام کرده بودند، بعد از پیروزی انقلاب مشاهده کردند انقلابشان به‌وسیله عده‌ای که خارج از گود بودند و بیشترشان از خارج از کشور بازگشتند، مصادره شد
روزنامه اینترنتی التغییر، ارگان حزب کمونیست سودان که یکی از احزاب فعال در ائتلاف حاکم آزادی و تغییر است، گزارش کرد: کودتاچیان فکر می‌کنند مردم نادان هستند، ولی نادان واقعی کسی است که باور کند این افراد بدون دریافت چراغ سبز از سرلشکر عبدالفتاح برهان، رئیس شورای نظامی سودان راه‌ها را بستند. سؤالی که مطرح می‌شود، این است، سید محمد الأمین تِرک، رهبر قبیله «الهندونده» در شرق سودان و رئیس شورای قبایل شرق این کشور که اکنون رهبری این کودتا را برعهده گرفته و خود از باقی‌مانده‌های نظام سابق است، چگونه درخواست بزرگی همچون انحلال دولت غیرنظامی و سپردن همه امور به شورای نظامی در ولایت‌ها را مطرح می‌کند؟
طبق این گزارش، امثال ترک قبایل شرق سودان را ۳۰ سال رها کرده بودند تا در فقر و بیماری دست و پا بزنند و هیچ کاری برای تغییر وضعیت زندگی آنها انجام ندادند و برای اعتراض هیچ راهی را نیز نبستند. چگونه این فرد درخواست بزرگ انحلال دولت غیرنظامی و سپردن همه امور به شورای نظامی در ولایت‌ها را مطرح می‌کند، درحالی‌که این شوراها زیر نظر گروه سه نفره برهان، حمیدتی و کباشی، سه عضو نظامی قدرتمند شورای رهبری سودان اداره می‌شود؟ به همین دلیل است که تعدادی از نظامیان بازنشسته در حساب کاربری رسمی نیروهای مسلح سودان می‌نویسند که «امنیت بدون داشتن مصونیت به وجود نمی‌آید» و منظورشان این است که با گرفتن مصونیت، آزادی‌ها سلب می‌شود و ممکن است گردن‌ها زده و دارایی‌های کشور دزدیده شود. همان‌گونه که ۳۰ سال قبل این کار انجام شد.
بیشتر بخوانید:
دولت سودان مدعی کنترل بر اوضاع کشور شد
به گزارش آنا، بی‌تردید امن‌ترین کشورهای دنیا کشورهایی هستند که نیروهای امنیتی خود را در چارچوب حقوق بشر مقید می‌کنند؛ مانند کشورهای حوزه اسکاندیناوی. نظامیان بازنشسته سودانی با نگاشته‌های خود به خوانندگان القا می‌کنند که ناامنی، نتیجه مشکلات اقتصادی و این در حالی است که بیشتر بودجه سودان را نظامیان در اختیار دارند و همچنان طلای این کشور با هواپیما و بدون مراقبت و به‌وسیله دو فرودگاه پورت‌سودان و لاذقیه سوریه و با هواپیماهای روسی به خارج از کشور منتقل می‌شود. با این اوضاع اصلاح وضعیت اقتصادی به‌وسیله دولت غیرنظامی انتقالی امکان ندارد و زمینه‌های وقوع کودتا در این کشور فراهم می‌شود. روز گذشته این کودتا در سودان رخ داد و ارتش از مردم درخواست کرد تا در برابر کودتاچیان ایستادگی کنند، ولی به نظر نمی‌آید با وجود مشکلات امنیتی، اقتصادی، دینی و فرهنگی که انقلابیون سودان در یک سال و نیم اخیر به وجود آورده‌اند، مردم نقش مهمی ایفا کنند.
کودتاچیانِ وارث نظام ساقط‌شده
محمد هادی تسخیری، کارشناس ارشد امور بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه آفریقای گروه جهان خبرگزاری آنا، درباره کودتای نافرجامی که در سودان به وقوع پیوست گفت: تحلیلگران چپگرای سودان که خود بخشی از نیروهای انقلابی هستند، اقدامات دولت انتقالی را قابل سرزنش می‌دانند، زیرا ناتوان هستند و با تردید عمل می‌کنند، اما کودتاچیان بحران‌ها را ریشه‌دارتر می‌کنند و در تلاش هستند تا ملت را گرسنگی بدهند تا مردم در برابر خواسته‌هایشان سر تسلیم فرود آورند. کودتاچیان اصلاحات امنیتی و نظامی را قبول ندارند، زیرا نمی‌خواهند ریشه نظام قبلی را بخشکانند، بلکه می‌خواهند وارث آن شوند. کودتاچیان بنا بر ضرب‌المثل محلی که می‌گوید «عایرة وادوها سوط» (خودش ناتوان است و شلاقی هم به او زدند)، تلاش می‌کنند تا فشار بر دولت انتقالی ناتوان بیاورند تا آن را ساقط کنند و قدرت را به دست بگیرند.
وی افزود: گرچه ارتش سودان اعلام کرد کودتای این کشور نافرجام بود، اما در سال ۱۹۸۹ میلادی قبل از کودتای عمر البشیر نیز الزبیر احمد حسن، دبیرکل جنبش اسلامی کودتا کرد و شکست خورد و چند روز بعد البشیر که فرمانده نیروهای سودانی در جنوب بود به خارطوم آمد، کودتا کرد و موفق شد دولت صادق المهدی را ساقط کند. وی همچنین همه رهبران احزاب ازجمله صادق المهدی و حسن الترابی، رهبر اسلامگرایان سودان را (البته برای ظاهرسازی) دستگیر و زندانی کرد. معتقدم مهم‌ترین نتیجه کودتای روز گذشته (سه‌شنبه) این بود، مردمی که با همه وجود در یک سال و نیم اخیر به خیابان آمدند و تظاهرات کردند، چهره واقعی برخی از حاکمان کنونی سودان مانند محمد بن‌حمدان دلقو (حمیدتی)، فرمانده نیروهای واکنش سریع این کشور و معاون شورای رهبری کنونی که دستشان به خون مردم آلوده شد، ولی پس از سقوط البشیر رنگ عوض کردند را شناختند. این افراد مدعی بودند برخی از نیروهای تحت امرشان کار خودسرانه انجام دادند و تظاهرکنندگان را به خاک و خون کشیدند و تلاش کردند چهره زشت و کریه خود را با این توجیهات بزک کنند.
یکی از ابعاد کودتا را می‌توان ارتباط سودان با عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر صهیونیستی دانست
تسخیری با بیان اینکه کودتای نافرجام سودان را عده‌ای از نظامیان و غیرنظامیان سودانی با هماهنگی افراد مذکور به راه انداختند، تصریح کرد: مردمی که سال گذشته قیام کرده بودند، بعد از پیروزی انقلاب مشاهده کردند انقلابشان به‌وسیله عده‌ای که خارج از گود بودند و بیشترشان از خارج از کشور بازگشتند، مصادره شد، اما کار از کار گذشته بود و طبیعت مردم سودان در چنین وضعیتی صبر کردن است تا جایی که «کارد به استخوانشان برسد». همین مردم اکنون از دولت و شورای رهبری ناامید شده‌اند و به‌دنبال راه‌حل می‌گردند، ولی متأسفانه این‌بار نیز کودتاچیان بازیچه افرادی نظامی شدند که در رأس قدرت هستند. بنابراین مردم با تردید به کودتا نگریستند و از آن حمایت چندانی نشد. دولت انتقالی سودان هر مخالفی را منسوب نظام سابق می‌کند تا بتواند توجیه لازم برای مجازات‌های شدید آنها داشته باشد. معتقدم تا وقتی که مردم سودان زیرفشار اقتصادی برای تأمین نیازهای معیشتی خود باشند، باید منتظر کودتاهای دیگر و در سال‌های آینده انقلاب مردمی دیگری بود.
به گزارش آنا، ممکن است بازداشت‌های انجام‌شده اقدامی پیش‌دستانه برای اطمینان از این باشد که فرماندهان بانفوذ یا فرماندهان مخالف سازش در ماه اکتبر آتی (سالروز اعلام سازش با رژیم صهیونیستی) دیگر قادر به بهره‌برداری از تظاهرات مردمی نخواهند بود؛ به‌ویژه اگر شرایط اقتصادی سودان به همین شکل باقی بماند. بی‌تردید یکی از ابعاد کودتا را می‌توان ارتباط سودان با عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر صهیونیستی دانست؛ زیرا ملت سودان با عادی‌سازی مخالف‌اند و آن را لکه ننگی می‌دانند که احساسات میلیون‌ها نفر از مسلمانان را جریحه‌دار کرد؛ از این رو سازشکاران همواره نگرانند که از سوی مردم یا نظامیان یا به شیوه‌های مختلف از قدرت برکنار شوند.
انتهای پیام/۴۰۳۳/پ
انتهای پیام/
