پای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان و مشکلات ناشی از آن

پای پرانتزی که تحت عنوان ژنوواروم نیز شناخته می‌شود مشکلی است که با فاصله‌ای آشکار بین ساق پا و زانو مشخص می‌شود. با خم شدن یک یا هر دو پا به سمت بیرون فاصله‌ای ایجاد می‌شود که به نوبه خود در هنگام راه رفتن موجب پرانتزی شدن پاها می‌گردد. این بیماری می‌تواند در دوران کودکی تا بزرگسالی ظاهر شود و معمولاً در کودکان خردسال کاملاً طبیعی تلقی می‌شود.

یکی از درمان‌های محافظه‌کارانه برای ژنوواروم یا پای پرانتزی شامل استفاده از بریس های ارتوپدی، کفش‌های منعطف، لژهای پاشنه یا فیزیوتراپی به عنوان یک درمان کوتاه مدت و راحت است. وسایل مخصوص اصلاح ناهنجاری قادر به کاهش فشار، درد و ناراحتی ناشی از این شرایط هستند.

در موارد شدید پای پرانتزی ممکن است مداخله جراحی جهت افزایش طول اندام توصیه شود.

علل ایجاد پای پرانتزی

عوامل متعدد در پرانتزی شدن پاها دخیل هستند. یکی از علل ساده بروز پای پرانتزی رشد غیر طبیعی ناشی از مداخله در دوران کودکی است که باعث ایجاد انحنا در پا می‌شود. گاهی اوقات والدین فرزندان خود را قبل از اینکه کودک آمادگی لازم را داشته باشد داخل واکر قرار می‌دهند. پاهای کودک در این سن هنوز قادر به تحمل وزن نیستند و در نتیجه انحناء ایجاد می‌شود. بیماری بلانت یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند باعث ایجاد پای پرانتزی شود. مسمومیت با سرب یکی دیگر از علل بالقوه بروز پای پرانتزی است. اما یکی از شایع‌ترین علل کمبود ویتامین دی است. کمبود ویتامین دی به راحتی قابل پیشگیری می‌باشد.

لازم به ذکر است که اختلال کلاب فوت نیز می‌تواند عامل پرانتزی شدن پاها در کودکان شود.

علائم

علامت اصلی پای پرانتزی ظاهر متمایز پا است. در هنگام ایستادن و زمانی که پاها کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند، زانوها باز می‌شوند. سن نیز نکته‌ای مهم است. پاهای بسیاری از کودکان خردسال به طور طبیعی ظاهری خمیده دارند. بنابراین مگر در موارد عدم صاف شدن پاها تا زمان سه یا چهار سالگی، این خمیدگی از لحاظ پزشکی مشکلی محسوب نمی‌شود. در صورت تداوم این وضعیت فرد به احتمال زیاد دچار درد زانو و لگن، راه رفتن به گونه‌ای ناهنجار و احتمال چرخش انگشتان پا به سمت داخل حین راه رفتن می‌شود. چرخش انگشتان پا به سمت داخل ممکن است منجر به گیر کردن پا حین راه رفتن شود.

عوارض

به طور کلی احتمال بروز آرتروز در سنین پایین در افراد مبتلا به پای پرانتزی بیشتر است به ویژه اگر سابقه خانوادگی ابتلا به آرتروز در آن‌ها وجود داشته باشد. در این حالت وضعیت غیر طبیعی بدن فشار ناهنجاری روی مفاصل زانو و مچ پا وارد می‌کند که باعث التهاب مفصل می‌شود. التهاب مفصل غضروف و بافت‌های اطراف را تخریب کرده و منجر به بروز مشکلاتی در راه رفتن می‌شود. علاوه بر آرتروز، افراد مبتلا به پای پرانتزی دچار مشکلاتی از قبیل درد مزمن و التهاب مچ پا، زانو و ران می‌شوند. چنین مواردی می‌توانند منجر به بروز مشکلات دیگری در وضعیت قرارگیری بدن و راه رفتن شوند. علاوه بر این، بیماران مبتلا به پای پرانتزی ممکن است به دلیل تمسخر سایر افراد دچار مشکلات و ناراحتی روانی شوند.

پیشگیری و درمان پای پرانتزی

بدترین نکته در مورد پای پرانتزی این است که به هیچ وجه نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد زیرا این مشکل به صورت طبیعی یا در اثر بیماری دیگری شکل می‌گیرد. بنابراین، بهترین راه پیشگیری از مواردی است که منجر به پرانتزی شدن پاها می‌شوند. همچنین توصیه می‌شود که مقادیر کافی ویتامین دی را در رژیم غذایی خود بگنجانید و به اندازه کافی آفتاب بگیرید.

• جلوگیری از راشیتیسم. فردی که به صورت مادرزادی دچار رشد غیرطبیعی استخوان‌ها نیست فقط می‌تواند به دلیل ابتلا به برخی بیماری‌های خاص از جمله راشیتیسم دچار پای پرانتزی شود. از آنجا که هیچ راه درمان شناخته شده‌ای برای بهبود پای پرانتزی وجود ندارد، پیشگیری از بیماری‌های زمینه‌ای بهترین راه است. با پیشگیری از راشیتیسم از وقوع پای پرانتزی جلوگیری نمایید.


• قرار گرفتن در معرض نور خورشید. نور خورشید در حفظ سلامت بدن و همچنین جلوگیری از برخی بیماری‌های زمینه‌ای ایجادکننده‌ی پای پرانتزی بسیار مفید است. بنابراین، آفتاب گرفتن پیش از گرم شدن شدید هوا در پیشگیری از پرانتزی شدن پاها راهی مناسب محسوب می‌گردد.


• ویتامین دی. مصرف کافی ویتامین دی برای حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری است. بنابراین، توصیه می‌شود که از مواد غذایی غنی از این ویتامین و همچنین مکمل‌ها استفاده کنید.


• پیلاتس: پیلاتس در بهبود عضلات حیاتی، اصلاح تراز و وضعیت قرارگیری بدن و پای پرانتزی مفید است. برخی از تمرینات مانند بازوهای بالرین و چرخش روی پا موجب تقویت پاها و عضلات شکم می‌شوند. می‌توانید پاها را بالا بیاورید و سپس به پشت دراز بکشید. سپس می‌توانید پاها را نزدیک به یکدیگر نگه دارید در حالی که آن‌ها را به سرعت به سمت بالا و پایین حرکت می‌دهید. همچنین می‌توانید بالاتنه خود را از سطح زمین بلند کرده و عضلات شکم خود را سفت کنید. انجام تمرینات پیلاتس یکی از روش‌های عالی برای رفع مشکل پای پرانتزی است.


• تمرینات پا: این نوع تمرینات عمدتاً با هدف تقویت عضلات اطراف زانو انجام می‌شوند. تمرینات پا فشار بر مفاصل و تاندون‌ها را کاهش می‌دهند و موجب بهبود پای پرانتزی می‌شوند. با این حال، تمرینات پا تنها در صورتی می‌توانند مؤثر واقع شوند که میزان خمیدگی پا کم باشد. می‌توانید در این مورد از یک متخصص فیزیوتراپی و یا متخصص پا در تهران کمک بگیرید.


• کشش: کشش یکی دیگر از راه‌های مهم بهبود پای پرانتزی و وضعیت قرارگیری سایر قسمت‌های بدن است. برخی از تمرینات مانند یوگا به کشش عضلات بدن و تقویت مرکز و هسته این عضلات کمک می‌کنند. همچنین حرکات کششی به تراز مجدد سیستم‌های عضلانی و اسکلتی و بهبود ایستایی بدن کمک می‌کنند.


• بریس: در افراد مبتلا به بیماری بلانت معمولاً ابتدا بریس یا اسپلینت برای بهبود تراز استخوان‌های ساق پا تجویز می‌شوند، اما ممکن است برای اصلاح کامل تراز پا انجام عمل جراحی ضروری باشد. به طور کلی برای درمان راشیتیسم از بریس و سایر تجهیزات استفاده می‌شود تا استخوان‌ها دوباره سفت شوند. معمولاً از بریس برای کودکان خردسال استفاده نمی‌شود زیرا ممکن است این وسیله باعث رشد غیرطبیعی استخوان‌ها شود.

سؤالات متداول

آیا ایستادن زودهنگام در نوزادان می‌تواند منجر به پرانتزی شدن پاها گردد؟

خیر. ایستادن یا راه رفتن باعث پرانتزی شدن پاها نمی‌شود. با این حال، وقتی کودک شروع به انجام چنین فعالیت‌هایی می‌کند، احتمال پرانتزی شدن پاها به دلیل فشار وارد شده افزایش می‌یابد. اما نگران نباشید؛ اگرچه ممکن است پای پرانتزی در کودکانی که زودتر به راه می افتند نمود بیشتری داشته باشد، اما این وضعیت معمولاً با راه رفتن بیشتر نوزاد و تحمل وزن بهتر می‌شود.

آیا صندلی‌های بچه باعث ایجاد پای پرانتزی می‌شوند؟

به هیچ عنوان! صندلی‌های بچه هیچ نقشی در پرانتزی شدن پاها ندارند. با این حال، در صورت عدم استفاده صحیح، این صندلی‌ها ممکن است موجب دیسپلازی ران شوند.

پای پرانتزی تا چه مدت در نوزادان مشاهده می‌شود؟

پای پرانتزی نرمال یا فیزیولوژیک معمولاً تا سنین دو سالگی به طور چشمگیری بهبود می‌یابد. انحنای بیرونی اغلب تا سنین سه یا چهار سالگی کودک به خودی خود اصلاح می‌شود (حتی ممکن است زانوی کودک شما کمی کج به نظر برسد!). نگران نباشید زیرا در بیش از 95 درصد از کودکانی که دارای پای پرانتزی فیزیولوژیک هستند، این عارضه در سنین نوجوانی بدون نیاز به درمان یا مداخله جراحی از بین می‌رود.

انتهای پیام/ ر