تخلف و تقلب در اسناد علمی تحریف داده‌ها و اطلاعات کاربردی است/ لزوم جرم‌ انگاری برای متخلفان تهیه آثار علمی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، پژوهش‌های علمی همواره یکی از کارکردهای خطیر بشر بوده و بسیاری از دولت‌ها بر این باورند که غنای زندگی اقتصادی مردم در گرو انجام پژوهش‌های علمی و کاربست نتایج و دستاوردهای آنها است و شاید توده مردم از پژوهش‌های علوم پزشکی انتظارات بیشتری داشته باشند که آن‌ها را می‌توان در داشتن عمر طولانی و زندگی عاری از بیماری خلاصه کرد. ولی جوامع روی فهم طبیعت نه برای کنترل و تسخیر آن، بلکه برای سازگاری هر چه بیشتر با طبیعت روی انجام تحقیقات علمی سرمایه‌گذاری می‌کنند. علاوه براین موارد، پژوهش‌های علمی در ایجاد و توسعه ذخایر فکری بشری نقش حیاتی داشته و به پرسش‌های عمیق حیات و حیات انسانی پاسخ می‌دهند.

طراحی اقتصاد پویا، پایا و مولد نیز به‌منظور غنی‌سازی زندگی اقتصای مردم با کاربست نتایج و دستاوردهای پژوهش‎های علمی نیز ازجمله اقدامات اساسی نظام حاکمیت و دولت‌ها بوده تا کار علمی هدفمند در یک محیط مناسب، همراه با رفتارهای عالمانه مبتنی بر ارزش ها و هنجار های متعالی شکل گیرد و در چنین محیط زندگی علمی هدفنمد به ندرت با بد اخلاقی حرفه ای مواجه می‌شویم.

بنابراین باید بتوان با بررسی علل و شرایط زمینه‌ای و محیطی بروز بداخلاقی حرفه‌ای از جمله تقلب علمی و تدوین راهبردهای اصولی پیشگیری و مقابله با آن از وقوع تقلب علمی و پیامدهای منفی آن در نظام اموزش عالی و زندگی اجتماعی، جلوگیری کرد. در این راستا گفت‌وگویی با یعقوب فتح‌الهی ننه‌کران، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس با هدف ریشه یابی، چرایی و شناسایی پیامدهای بروز تقلب و تخلف علمی در تهیه آثار علمی از جمله پایان‌نامه‌/ رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی انجام شده که مشروح ان در ادامه می‌آید.

میزان تقلب و تخلف در پایان‌نامه و رساله‌ در دانشگاه‌های کشور، درصد ناچیزی است

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت‌ مدرس در رابطه با اینکه در مقابله با وقوع تقلب و تخلف در تهیه آثار علمی به خصوص پایان‌نامه و رساله‌ها چه اقدامات بازدارنده‌ای باید انجام گیرد، افزود: در این خصوص، ضرورت جرم‌انگاری مورد نیاز است و فضای کار علمی باید چنان ساخته و پرداخته شود که جرم‌خیز نباشد.

فتح‌الهی تخلف و تقلب در تهیه پایان‌نامه و رساله را تحریف داده‌ها و اطلاعات علمی، کاربردی دانست و گفت: در دوران دانشجویی نیز کمیته انضباطی وظیفه رسیدگی به تخلفات دانشجویی را به گونه‌ای که این آیین‌نامه تعیین می‌کند، به عهده گرفته و تنبیهات، شامل احضار و اخطار شفاهی تذکر و توبیخ کتبی و حذف درس مربوط به تخلف، منع موقت از تحصیل تا ۳ نیمسال با احتساب سنوات و در نهایت اخراج دانشجو از دانشگاه و محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی دولتی از ۱ تا ۵ سال را در بر دارد ولی تعدادی از دانشجویان با علم به این موارد در فعالیت علمی مرتکب بداخلاقی می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه میزان تقلب و تخلف در پایان‌نامه و رساله‌ در دانشگاه‌های ایران درصد ناچیزی است، خاطر نشان کرد: دلالان و موسسات پایان‌نامه و رساله‌نویسی، مطالب بی‌پایه واساسی را به صورت تکراری برای تمامی رشته‌ها که از سوی بعضی به آن‌ها سفارش داده شده را می‌نویسند که استناد علمی نداشته و این امر با بی‌تدبیری به یک مقوله اجتماعی بدل شده و باید آسیب‌شناسی شود و با اقداماتی که در بالا بدان‌ها اشاره شد، این‌مقدار ناچیز نیز رخ ندهد.

بداخلاقی‌های اکتسابی نباید به حوزه پژوهش و تهیه آثار علمی، تسری پیدا کند

فتح‌الهی گفت: انسان به مالکیت ارزش‌ها علاقه‌مند است و اگر نیاموزد که باید با تلاش و کوشش، آن‌ها را تصاحب کند با انتخاب راه‌های دیگری به آن ارزش دست پیدا می‌کند. در این راستا دانشجویی که توانایی‌ و استعدادهای خود را درک نکرده و به راه‌حل یک مسئله علمی با ابتکار و خلاقیت دست نیابد یا برای یادگیری و فراگیری علم، دانش و تخصص در مقاطع تحصیلی مختلف تلاش نکرده، بداخلاقی‌های دیگر را که در حوزه‌های دیگر زندگی کسب کرده در آموزش و پژوهش نیز مرتکب می‌شود.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس با تشریح اینکه انجام فعالیت‌های پژوهشی از جمله نوشتن پروپوزال، پایان‌نامه و رساله بخش مهمی از فعالیت‌های علمی آن مقطع محسوب می شود، بیان کرد: این فعالیت‌های تحقیقاتی نشان‌دهنده توان و قابلیت‌ دانشجویان بوده و شخصی که نتواند ارزشی را با استفاده از استعدادها و آموزش صحیح، کسب کند و تصورش این باشد که اگر مدرک تحصیلی ارشد و دکتری به دست آورد، می‌تواند موقعیت‌ها و سمت‌های مهمی را اشغال کند، برای به دست آوردن این ارزش، دست به تقلب و تخلف می‌زند.

لزوم بازنگری در نظام پذیرش و گزینش دانشجویان تحصیلات تکمیلی

فتح‌الهی در ادامه افزود: دانشجوی دوره دکتری موظف به انجام پژوهش‌های تخصصی است، اما بعضی از این دانشجویان، فاقد توان لازم برای انجام کار تحقیقاتی بوده و در صورت پذیرش توسط دانشگاه‌ها به تخلف و تقلب پژوهشی دست می‌زنند که علت آن فقدان یک نظام ارزیابی کامل بر اساس شاخص های کارامد و شفاف بوده و داوطلبی که از استعداد و توانایی‌های لازم برخوردار نیست، بی‌ضابطه به دوره تحصیلات تکمیلی راه می‌یابد.

این مقام مسئول با اشاره به چرایی وارد نشدن داوطلبان با پایه تحصیلی ضعیف به دانشگاه سطح یک کشور، خاطر نشان کرد: در آن واحدها به دلیل وجود سیستم کنترلی بسیار قوی، شانسی برای انجام تخلف و تقلب آموزشی، پژوهشی از سوی دانشجو مقاطع تحصیلات تکمیلی باقی نمی‌ماند، زیرا برای تعیین عنوان و تدوین پروپوزال دانشجویی از سوی گروه تخصصی و معاونت پژوهشی دانشکده‌ها، چهارچوب مشخصی مطرح بوده و نظارت علمی قوی اعمال شده و در انجام پایان‌نامه و رساله نیز به‌طور منظم باید گزارش‌های دوره‌ای ۳ ماهه و ۶ ماهه به تیم هدایت پایان‌نامه و رساله ارائه کند.

بیشتر بخوانید:

• نوشتن مقاله در صدر تخلفات علمی




• ۲ دلیل تقلب علمی در دانشگاه‌ها/ به دانشگاه‌هایی که هیأت علمی کافی ندارند دانشجو نمی‌دهیم




• دسترسی‬ به محتوای پایان‌نامه‌ها نباید مسدود شود/ چرا در کشور تقلب علمی می‌شود؟

وی وجود ۴ نکته را در موفقیت موسسات آموزش عالی مهم ارزیابی کرد و افزود: این نکات شامل؛ دانشجوی مستعد و باانگیزه، استاد شاگرد پرور، امکانات استاندارد برای تحصیل و سیستم نظارت و ارزیابی بوده و اگردانشگاهی صلاحیت سازمانی برای برگزاری مقاطع تحصیلات تکمیلی از جمله کادر علمی لازم و امکانات تجهیزات را نداشته باشد، باید از فعالیت آن موسسه جلوگیری به‌عمل آید.

در نظام علمی کشور، پیوند سیستماتیک میان دانشگاه و اقتصاد بوجود نیامده است

فتح‌الهی فلسفه وجودی هر دانشگاه را تحقق یک رسالت و ماموریت خاص دانست و گفت: دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی باید به‌صورت تمام‌وقت در خدمت دانشگاه مربوطه بوده و برای رفع نیازپژوهشی هر دستگاه، سازمان صنعتی یا خدماتی در جریان پژوهش‌های دوره تحصیلی باید مقرری دریافت کنند. دراکثر دانشگاه‌های موفق و سرآمد، تحصیلات تکمیلی موقعیت شغلی محسوب می‌شود و ماهانه مقرری در برابر فعالیت علمی پژوهشی به دانشجویان می‌پردازند تا دانشجو تمام وقت، خودش را وقف آن کار کند ولی در کشور ما این‌گونه نبوده و باید رویکرد موجود تغییر یابد.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس اظهار کرد : در تمام کشورهای پیشرفته بین دانشگاه و اقتصاد پیوندی مستحکم وجود و موسسات علمی و پژوهشی برای پیشرفت اقتصادی کار می کنند و موسسات اقتصادی، محصولات و خدمات خود را با نتایج تحقیقاتی دانشگاه‌ها نوسازی می‌کنند و نتایج و دستاوردهای کار علمی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، محور این نوسازی مستمر، خط تولید محصول و خدمات است.

این مقام مسئول در پایان با اشاره به اینکه چه راه‌حلی در این مورد وجود دارد ، خاطرنشان کرد: ضرورت دارد دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تحول در فضای کسب و کار را سرلوحه کار علمی خود قرار دهند.

انتهای پیام/۴۱۶۷