چگونه دانشجویان با ورود به دانشگاه، کارآفرین شوند؟

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - لاله قلی پور؛ تغییر الگو و ارتقای سطح کیفی دانشگاه‌ها و نیاز جامعه به دانش‌آموختگانی با ظرفیت فکری و خلاقیت بالا، بیش از پیش احساس می‌شود و هدف از اجرای طرح کارآفرینی در دانشگاه‌ها تربیت دانشجویانی است که قادر باشند پس از دانش‌آموختگی شغل جدیدی همراه با نوآوری و خلاقیت ایجاد کنند و دانشگاه به‌عنوان یک نهاد اجتماعی باید آماده باشد که به ارزیابی و تحلیل منطقی وضع موجود جامعه بپردازد و هدف‌هایی را برای حرکت منسجم آینده کشور ترسیم نماید و در واقع، جامعه دانشگاهی به‌عنوان آگاه‌ترین قشر جامعه باید قادر باشد نقشه‌ای برای توسعه جامعه طراحی کند، لذا کارآفرینانه نمودن دروس و شیوه‌های تدریس، برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی کارآفرینی، انجام تحقیقات در خصوص کارآفرینی و کارآفرینان، حمایت‌های علمی، مشاوره‌ای و مالی برای انجام فعالیت‌های کارآفرینانه توسط دانشجویان، گسترش مهارت‌های فردی و برگزاری دوره‌های کارآموزی از جمله اقداماتی است که برای دانشگاه کارآفرین شدن، مدنظر است.

واژه کارآفرینی بیش از دو قرن نیست که در ادبیات مدیریت و اقتصاد وارد شده و مانند سایر واژه‌ها تغییرات زیادی را به خود گرفته و از رشد تکاملی برخوردار بوده است. کارآفرینی ابتدا در نظریه‌های اقتصادی تبلور یافته و به‌عنوان عامل اصلی ایجاد ثروت و یا ارزش اقتصادی شناخته شده و از قرن پانزدهم تاکنون، در کانون مکاتب مختلف اقتصادی قرار داشته است. مطالعه کارآفرینی حیطه گسترده ای از رشته‌های مدیریت، اقتصاد، جامعه‌شناسی و روان‌شناسی را دربرمی گیرد و دارای ماهیت میان‌رشته‌ای است، آموزش کارآفرینی جنبه‌های کاربردی را بر اساس توانایی‌ها و استعدادهای فراگیران، با دانش نظری تلفیق می‌کند و علاوه بر آن برانگیزش فراگیران در زمینه خلاقیت و نوآوری تأکید دارد.

آینده دانشگاه‌ها در کشور بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب مقام معظم رهبری، از آنِ دانشگاه‌های جامعه‌محور و کارآفرین است، در این سند، تلاش شده تا با بیان دلایل و روند تحولات، بر لزوم بازنگری در نظام‌های اجرایی و ارتباط سیاست‌ها با نیازهای امروز تأکید شود و از آنجا که کارآمد سازی نظام آموزش عالی منوط به اتخاذ سیاست‌های منطبق بر واقعیت‌های جامعه با هدف سوق دانش‌آموختگان به سمت کارآفرینی است؛ در این رابطه برای بررسی کارآفرین شدن دانشگاه‌ها و اینکه چگونه دانشجویان با ورود به دانشگاه، کارآفرین شوند، نشست «ویژگی دانشگاه کارآفرین» به‌صورت مجازی با حضور عبدالحمید نقره‌کار عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت، سید محمدحسین کریمیان معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و وحید ضرغامی معاونت مرکز تحقیقات، فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی، برگزار شد.

لزوم مهارت افزایی، علم برای کارآفرینی و تغییر در قوانین و مقررات حوزه نظام آموزشی ضروری است

آنا: ویژگی‌ها و مختصات دانشگاه کارآفرین چیست؟

کریمیان: ویژگی این دانشگاه، مهارت افزایی دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی در مقطع کارشناسی و برگزاری کارگاه‌های آموزش و مهارتی در دانشگاه‌ها است و لازمه تحقق این امر، ارتباط مستمر دانشجویان با شرکت‌های دانش‌بنیانی است که با استفاده از امکانات دانشگاه‌ها، رشد کرده‌اند.

نقره‌کار: مختصات اصلی آن این است که رویکرد علم برای کارآفرینی در آن به‌جای علم برای علم جایگزین شود، علوم در حال حاضر بدون رویکرد تحلیلی و کشف اصول و معیارهای حق و باطل، صرفاً به مباحث نظری، حفظ کردنی، توصیفی و تقلیدی، تقلیل پیدا کرده است و مانند ماشین جمع‌آوری اطلاعات (کامپیوتر) و به عاملی برای خودباخته شدن و «ترجمه‌ای و تقلیدی» بارآمدن دانشجویان، منجر شده است که این رویکرد باید برای علم برای کارآفرینی تغییر یابد.

ضرغامی: دانشگاه کارآفرین به‌مثابه یک پازل است و قطعات این پازل باید در جای خود قرار گیرد و این در حالی است که یک قطعه این پازل تغییر در قوانین و مقررات حوزه نظام آموزشی، قطعه دوم تغییر در نظام ارتقای مرتبه اعضای هیئت‌علمی و قطعه دیگر هم تغییر در نظام دفاع از رساله دانشجوی دکتری است.

بیشتر بخوانید:

جهش بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی در حمایت از دانشجویان فناور

نقش تأثیرگذار دانشگاه آزاد اسلامی مشگین‌شهر در گردشگری سلامت و صنایع خلاق

طرح پویش دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر کارآفرینی دانشجویان

استمرار رویکرد کارآفرینی، تدوین برنامه آمایش سرزمین و آموزش کاربردی اصول فنی و مهندسی باید در دستور کار قرار گیرد

آنا: فاصله دانشگاه‌ها سطح یک کشور از دانشگاه کارآفرین چقدر است؟

کریمیان: این فاصله بسیار زیاد و نگاه به داخل، ضعیف است. نظام آموزشی و دانشجو در کشور ما، به لحاظ علمی و تئوریک قوی است، ولی به لحاظ آموزش کاربردی اصول فنی و مهندسی، ضعیف است و دانشجو عملاً توانایی پیاده‌سازی مباحثی که آموخته است را ندارد و لازمه تحقق این امر و پرورش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، ارتباط مستمر دانشجویان با شرکت‌های دانش‌بنیانی است که با استفاده از امکانات دانشگاه‌ها رشد کرده‌اند.

نقره‌کار: وجود ۸۰۰ دانشکده و گروه علمی، که کاملاً فاقد توجیه علمی است، باید توسط وزارت علوم مبتنی بر نیازهای ملی (برنامه آمایش سرزمینی) و تعیین ضوابط مشخص برای وجود اساتید متخصص و امکانات لازم، به‌صورت فوری بررسی و تعداد آن‌ها برحسب ضرورت کاهش یابد و در عین حال با نگاه بر الزامات آینده رشته گرایش‌های جدید ایجاد شود.

ضرغامی: دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان، به لحاظ بلوغ فکری پیشروتر از دانشگاه‌های سراسری است، زیرا دانشگاه‌های ملی به دلیل وابستگی به بودجه نفت، عملاً دچار بحران هویت می‌شوند، به دلیل وابسته نبودن دانشگاه آزاد اسلامی به منابع دولتی، و بروز مسائل مالی عدیده، ذهنیت این است که در صورت استمرار رویکرد کارآفرینی و فناوری، دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر نظام آموزشی خصوصی کشور پیشروتر از دانشگاه‌های سراسری خواهد بود.

فاکتورهای تحول در دانشگاه‌ها؛ تعامل سازنده صنعت و دانشگاه، اصلاح سرفصل‌ها مبتنی بر هویت «اسلامی-ایرانی» و سیاست‌گذاری نظام آموزشی در راستای کارآفرینی، است

آنا: چگونه تحول از دانشگاه پژوهش محور به دانشگاه کارآفرین در ایران باید رخ دهد؟

کریمیان: این تحول، مستلزم باز شدن درهای صنایع بر روی دانشگاه‌ها است و تا زمانی که صنایع کشور بخشی از آموزش دانشجویان را بر عهده نگیرند، حرکتی در این راستا ایجاد نمی‌شود و در حالی که کمتر از پنج درصد صنایع، برای گذراندن این درس عملی در واحدهای خود، با دانشجویان همکاری می‌کنند، اما ۹۵ درصد هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال انتقال مهارت به دانشجویان نمی‌پذیرند و بنابراین سطح اشتغال در صنعت کم است.

نقره‌کار: اقدامات جدی در جهت اصلاح سرفصل و محتوای دروس معماری و شهرسازی مبتنی بر هویت «اسلامی-ایرانی» باید انجام شود، امروز متأسفانه دانشجویان ما تمام مقاطع تحصیلی را در پشت میز و به‌صورت نظری می‌گذرانند و در هنگام فارغ‌التحصیلی فرق ماسه مناسب و نامناسب بتن‌ریزی یا جوشکاری مناسب و نامناسب را تشخیص نمی‌دهند و از بُعد محتوایی نیز متأسفانه تفاوت خلاقیت اصیل و بدعت نامناسب و نامطلوب را نمی‌شناسند و فرق کاربرد هندسه در طراحی معماری و آرایه‌های مثبت و منفی و معناگرایی در هنر معماری را اغلب آموزش ندیده‌اند.

ضرغامی: در صورتی که سیاست‌گذاری نظام آموزشی در راستای کارآفرینی سوق داده شود و رشته‌های موضوعی مبتنی بر نیازهای جامعه تدوین شود، دانشجو با تولید محصول دانش‌بنیان و بدون نیاز به داشتن مقاله در مجلات فارغ‌التحصیل خواهد شد، برای مثال دانشجوی مقطع دکتری با تولید محصول دانش‌بنیان و بدون نیاز به داشتن مقاله در مجلات Q ۱ و Q ۲ فارغ‌التحصیل می‌شود.

وجود نهاد واسط نظامات اجتماعی، که میان دانشگاه، صنعت یا جامعه، ارتباط ایجاد کند ضروری است

آنا: در دانشگاه تحت مدیریت و یا با تدریس جنابعالی چه اقداماتی صورت گرفته است تا این تحول رخ دهد؟

کریمیان: دوره آموزشی کارورزانه یا کوآپ (CO-OP) ترکیبی از آموزش دانشگاهی و تجربه کار صنعتی است که، دانشگاه صنعتی امیرکبیر در قالب تفاهم‌نامه‌ای که با تعداد محدودی از صنایع منتخب کشور امضا کرده است، ۱۴ ماه مرخصی بدون واحد درسی به دانشجویان این دانشگاه می‌دهد و دانشجو در طول این مدت‌زمان، صرفاً مشغول به مهارت‌آموزی می‌شود.

نقره‌کار: در گذشته، کارگاه‌های آموزشی، اجرایی و فنی و مهندسی در این دانشگاه، به‌صورت مداوم برگزار می‌شد، اما به‌تدریج به‌جای افزایش، کاهش پیدا کرد، از سوی دیگر به لحاظ محتوایی نیز دو واحد درس حکمت هنر اسلامی که منبع ارزشمند برای تحقق هویت «اسلامی – ایرانی» در سرفصل‌ها و محتوای دروس بود، متأسفانه توسط وزارت علوم به اختیاری تبدیل و عملاً حذف شد. امّا دانشگاه علم و صنعت ایران تا امروز این درس بنیانی را حفظ کرده و از نتایج آن بسیار بهره‌برداری شد.

ضرغامی: وجود نهاد واسط نظامات اجتماعی، که میان دانشگاه، صنعت یا جامعه، ارتباط ایجاد کند ضروری است و این دانشگاه با ایجاد سرای نوآوری به‌عنوان یک نهاد واسط بین دانشگاه و صنعت، تحقق این امر را امکان‌پذیر کرده است، به طور مثال در تبریز، که به‌واسطه صنعت چرم بسیاری از کارخانه‌ها و شرکت‌ها در این منطقه مستقر است، سرای نوآوری کفش و چرم را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز ایجاد شد و فعالان چرم و کفش تبریز دغدغه زیره کفش طبی را داشتند، تا مشکل پرانتزی پا رفع شود و یک تیم فناوری این زیره را ساخته و همان صنعت، مشتری است.

راه برون‌رفت از مشکلات اقتصادی کشور، کارآفرین شدن دانشگاه‌ها است

آنا: آیا شرایط اقتصادی ایران، امکان تحول دانشگاه پژوهش محور به کارآفرین را میسر می‌سازد؟

کریمیان: در حال حاضر تخصیص بودجه از سوی دولت برای انجام طرح‌های کاربردی و آموزشی اعم از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها برای این بخش‌ها صفر است و بدون هیچ هزینه کردی برای دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی انتظار ساخت فضاپیما، موشک قاره‌پیما و ... امکان‌پذیر نیست.

نقره‌کار: راه برون‌رفت از مشکلات اقتصادی کشور، کارآفرین شدن دانشگاه‌ها است و همان‌طور که پیش از این اشاره شد، لزوم تغییر رویکرد علم برای علم، به علم برای کارآفرینی ضروری است، آن‌چنان‌که در سنت دوران اسلامی ایران، روش «استاد شاگردی» در عمل روش کارآفرینی بوده است.

ضرغامی: شرایط اقتصادی کشور بی‌ارتباط با امکان تحول دانشگاه پژوهش‌محور به کارآفرین نیست و بدیهی است که شاخص کلان اقتصادی، بر تحولات در دانشگاه‌ها نیز تأثیرگذار است، اما با وجود تحریم‌های ظالمانه، افراد توانمند با راه‌حل‌های فناورانه و افزایش تولید، تهدید را به فرصتی برای دانشگاه‌ها تبدیل کرده‌اند.

انتهای پیام/