اما و اگرهای تاسیس 7 منطقه آزاد جدید

به گزارش خبرنگار حوزه کشاورزی، صنعت و تعاون گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، روز چهارشنبه 15 اردیبهشت 1400 مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاسیس 7 منطقه آزاد جدید در استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه ـ مریوان)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین) موافقت کرد.

مجمع تشخیص مصلحت نظام در حالی تاسیس 7 منطقه آزاد تجاری-صنعتی جدید را به تصویب رسانده است که تجربه 20 ساله کشور در این زمینه حاکی از نتایج ناخوشایندی است بنابراین کارشناسان اقتصادی تصمیم جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام را به سان افزایش قارچ گونه مناطقی می دانند که در مسیری خلاف جهت اهداف تعیین شده حرکت کرده و ضربات سختی بر اقتصاد کشور وارد خواهد کرد.

اهداف فراموش شده در مناطق آزاد

آمار مربوط به عملکرد مناطق آزاد از سالهای 1392 تا 1398 نشان می دهد که میزان صادرات کالا از مناطق آزاد حدود 717 میلیون دلار و میزان واردات کالا یک هزار و 450 میلیون دلار بوده است، همچنین تراز تجاری طی این سالها منفی بوده و مناطق آزاد در کارنامه فعالیتی خود کسری 733 میلیون دلاری را به ثبت رسانده اند.

مناطق آزاد در جذب سرمایه خارجی که به عنوان یکی از اهداف راه اندازی این مناطق مطرح شده نیز چنان موفق نبوده اند چرا که به استناد آمار در حالی در سالهای 92 تا 98،  حجم سرمایه‌گذاری خارجی در مناطق آزاد حدود 243 میلیون دلار بوده است که این شاخص در اقتصاد داخلی کشور رقمی به میزان 2 هزار و 314 میلیون دلار را به ثبت رسانده است.

بیشتر بخوانید: موافقت دولت با واردات کالا از بازارچه‌های مرزی در استان سیستان و بلوچستان

یکی دیگر از مولفه های نشان دهنده ناکارآمدی مناطق آزاد میزان اشتغالزایی آنها به نسبت وسعتشان است، بررسی کارشناسان در این زمینه و با قیاس مناطق آزاد و شهرک های صنعتی نشان می دهد که با اینکه وسعت مناطق آزاد 3 برابر شهرک ها و نواحی صنعتی است اما میزان اشتغالزایی شهرک های صنعتی 3 برابر مناطق آزاد است بنابراین یکی دیگر از اهداف شکل گیری مناطق آزاد یعنی گسترش و تسهیل تولید محقق نشده است.

جذابیت فعالیت‌های غیرتولیدی در مناطق آزاد در سایه اعطای امتیازات

معافیت مالیاتی 20 ساله مناطق آزاد، نبود ضابطه و قانونی در زمینه نظارت و کنترل بر فعالیت های اقتصادی مناطق آزاد،اعطای امتیازات یکسان در حوزه‌های صنعتی و غیرصنعتی، ریسک پایین تجارت، مشکلات پیرامون تولید و صادرات چرخ فعالیت های غیرتولیدی را در مناطق آزاد به حرکت واداشته است.

سیاست گذار در حالی معافیت مالیاتی 20 ساله را مشوقی برای رسیدن مناطق آزاد به اهداف تعیین شده در نظر گرفته است که تجارب سایر کشورهای موفق به گونه دیگری طرح ریزی و اجرا شده است.

به عنوان نمونه کشور چین برای مناطق آزاد معافیت مالیاتی 2ساله و تخفیف 50 درصدی 3 ساله در نظر گرفته است، البته اگر شرکتی با فناوری بالا در منطقه آزاد چین فعالیت کند علاوه بر مشوق کلی فوق، مشمول تخفیف 50 درصدی دیگر در پرداخت مالیات می شود.

همچنین اگر صادرات شرکتی از 70 درصد تجاوز کند نرخ مالیات پرداختی اش 5 درصد کمتر از نرخ مالیات مقرر شده در کشور خواهد بود.

وقتی مناطق آزاد از امکانات اولیه محرومند

یکی از مقدمات لازم و ضروری برای راه اندازی مناطق آزاد، مجهز بودن منطقه انتخابی به امکاناتی نظیر احداث و تکمیل زیربنا،تأمین انرژی، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، راه‌های مواصلاتی، استقرار نهادها و دستگاه‌های دخیل نظیر سازمان منطقه، گمرک، بانک، بیمه و... است تا شرایط لازم برای تحقق اهداف مناطق آزاد مهیا شود.

با این حال در کشور ما طبق آنچه تجارب نشان می دهد ابتدا مناطق آزاد راه اندازی سپس امکانات آن فراهم می شود به عنوان نمونه منطقه آزاد چابهار تنها دارای یک فرودگاه نظامی خارج از محدوده منطقه آزاد است.

منطقه آزاد قشم همچنان با مشکل آب آشامیدنی دست و پنجه نرم می کند و منطقه آزاد اروند، معضل فاضلاب دارد.

این در حالیست که کشور امارات بیش از 2 میلیارد دلار سرمایه را به مدت 7 سال صرف آماده سازی زیرساخت یک منطقه آزاد کرد چرا که بر همگان آشکار است که منطقه آزادی می تواند کارآمد باشد که در ابتدا زیرساخت و بستر مناسب اهدافش مهیا باشد.

اکنون این سوال مطرح می شود که چرا وقتی طی 20 سال گذشته مناطق آزاد در رسیدن به اهدافشان موفق نبوده و به بستری برای پدیده قاچاق کالا، تردد خودروهای لوکس وارداتی، واردات کالاهای مصرفی و ورود کالای همراه مسافر مبدل شده اند سیاست گذار مجدد دستور تاسیس مناطق آزاد جدیدی را صادر کرده است؟

آیا اکنون زمان آن نرسیده است که قانون مناطق آزاد که آخرین تغییراتش مربوط به سال 1372 است مورد بازبینی قرار بگیرد تا با آسیب شناسی و اصلاح مسیر حرکت در راستای تجارت منطقه‌ای و جهانی موجبات رشد و توسعه کشور را فراهم کند؟

انتهای پیام/