به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، روز سه‌شنبه هفته پیش رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی گوش‌به‌زنگ بودند تا شاید خبر خوشی از نشست سه کشور مصر، سودان و اتیوپی بر سر مناقشه آبگیری سد النهضه بیرون بیاید اما این امر محقق نشد و در اولین قدم زنگ خطر برای نهادهای حقوق بشری ازجمله کمساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به صدا درآمد که بحرانی شاید فراتر از بحران یمن در راه باشد.

نیاز به مداخله نهادهای میانجی‌گر بین‌المللی در بحران سد النهضه

هر سه کشور درگیر در این مناقشه، برجسته‌ترین سیاستمداران خود را به این نشست اعزام کرده بودند تا بر بن‌بست حدوداً ۱۰ ساله مذاکرات پایان دهند. هرکدام از هیئت‌های اعزامی بدون در نظر گرفتن منافع طرف دیگر از بحرانی که در صورت آبگیری یا عدم آبگیری این سد با آن روبرو خواهد شد سخن گفت.

نمایندگان اتیوپی از نیاز کشورشان به ۶ هزار و ۵۰۰ مگاوات برق تولیدی این سد سخن گفتند، سودانی‌ها در خصوص ازکارافتادن تأسیسات برق-آبی کشورشان صحبت کردند و مصری‌ها از بی‌آبی گسترده در سراسر کشورشان ابراز نگرانی کردند.

اتیوپی، کشورمحل احداث سد که از حمایت سرمایه‌داران سعودی و اماراتی که چند سالی است زمین‌های پایین‌دست این سد در اتیوپی و سودان را به‌منظور کشت و صنعت خریداری کرده‌اند برخوردار است، بی‌اعتنا به بلایی که قرار است بر سر میلیون‌ها انسان در پایین‌دست سد النهضه در سودان و مصر بیاید حتی پیشنهاد سودان برای دخالت میانجی‌گران بین‌المللی را رد کرد.

شاید یک نگاه مختصر به چگونگی شکل‌گیری نظامی-سیاسی در این کشور روشن کند افرادی که هم‌اکنون عنان اختیار یک ملت را در دست دارند چرا این‌گونه بر رویکرد غیرمنطقی خودشان اصرار دارند.

بیشتر بخوانید:

مصر اتیوپی را در مورد سد النهضه تهدید کرد

پیشرفت 78 درصدی ساخت سد النهضه

اتیوپی جنگ‌های داخلی و قومی بزرگی را پشت سر گذاشته است. این جنگ‌ها که گاهاً به نقطه قتل‌عام کامل یک قوم می‌رسید بالاخره پس از بجا گذاشتن کشته‌های فراوان و خسارات بسیار به شکل‌گیری یک سیستم فدرال انجامید که بر اساس آن هر قومی اجازه می‌یافت در مناطق تحت نفوذ خود تشکیل حکومت دهد. ۹ منطقه قومی ایجاد شد، اما بااین‌وجود ناآرامی‌ها در اتیوپی متوقف نشدند. ایده ساخت سد النهضه در زمان حکومت قبیله اقلیتی تیگرای شکل گرفت. این قبیله کنترل تمامی مناطق قومی دیگر را به دست گرفت و سپس با قبایل امهره و اورامو وارد جنگ شد. پس از مدتی علیه قبیله تیگرای کودتا شد و قبیله اورامو که از آن ۲۱ گروه مختلف منشعب شده بود قدرت را به دست گرفت.

به عقیده تحلیلگران مسائل آفریقا، درگیری‌ها میان گروه‌های این قبیله ازجمله یک گروه تحت رهبری جوهر محمد و گروه دیگر به رهبری ابی احمد، بر سر حکومت شکل گرفت و به همین دلیل بود که گروه‌های تشکیل‌دهنده اورومو تصمیم گرفتند برای متحد کردن این گروه‌ها و پایان یافتن درگیری‌ها میان آن‌ها و متحد کردن تمامی اتیوپیایی‌ها پشت سر احداث سد النهضه، ساخت این سد را ادامه دهند.

نحوه شکل‌گیری ساختار سیاسی فعلی در آدیس‌آبابا را دیدیم وبه خوبی متوجه شدیم این نظام برآمده از درگیری و خشونت است و طبیعی است که قراردادهای سال‌های دور در خصوص احداث سد بر روی نیل آبی و قوانین حال حاضر بین‌المللی در زمینه حل مناقشات را حتی در حد اجازه به حضور میانجی‌گران بین‌المللی را نپذیرد.

اتیوپی با پافشاری بر احداث سد النهضه قصد سرازیر کردن سرمایه‌های دیگر کشورها ازجمله عربستان سعودی قصد دارد اقتصاد خود را با کشورهای ثروتمند گره بزند و نظام سیاسی خود را به بهای از دست رفتن اقتصاد دو کشور همسایه حفظ کند.

نقش نهادهای مدنی در مجاب کردن سران سه کشور درگیر در پرهیز از درگیری

اوضاع در مصر نیز بهتر از اتیوپی نیست. در تابستان ۲۰۱۳ و در سالگرد تحلیف محمد مرسی، نخستین رئیس‌جمهور انقلاب ۲۰۱۱ مصر، موج جدیدی از اعتراضات در این کشور علیه دولت جدید شکل گرفت. مخالفان به رهبری محمد البرادعی خواهان کناره‌گیری محمد مرسی از قدرت و برگزاری انتخابات زودهنگام بودند اما این امر محقق نشد و با شدت گرفتن اعتراضات اعضای کابینه دولت مرسی یکی پس از دیگری استعفا کردند. درگیری‌های مخالفان و موافقان محمد مرسی به میدان تحریر قاهره کشیده شد و اعتراضات همچنان گسترش یافت. ارتش مصر نیز برای طرفین ضرب‌الاجل تعیین کرد که اگر به اختلافات پایان ندهند وارد عمل خواهد شد. نهایتاً در سوم ژوئیه ۲۰۱۳ ارتش مصر با کودتایی محمد مرسی را از قدرت برکنار کرد. ژنرال عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع وقت مصر به قدرت رسید و تابه‌حال هم در قدرت باقی‌مانده است.

ضرورت فشار نهادهای مدنی، اندیشمندان و علما بر دولت‌های قاهره، آدیس‌آبابا و خارطوم برای یافتن راهکار مسالمت‌آمیز حل بحران سد النهضه

سودان هم گذشته و حال متفاوتی با دو کشور دیگر درگیر در این مناقشه ندارد چراکه بازهم این نظامیان بودند که در آوریل ۲۰۱۹ به بهانه حمایت از مخالفان عمر البشیر کودتا کردند و درهرصورت باز یک دیدگاه خشن نظامی بود که نظامی حکومتی در کشور را شکل داد.

حال اگر اختلافات مرزی دوره‌های پیشین و دخالت‌های استعمارگران غربی را هم به معضلات برآمده از نظام‌های حاکم غیر مردمی حال حاضر در این سه کشور بیفزاییم درمی‌یابیم هنگامی‌که هیچ‌کدام از این کشورهای درگیر در این مناقشه نتوانسته‌اند نظامی مردمی در کشور خود بنا کنند، چگونه خواهند توانست از قوانین انسانی و بین‌المللی تبعیت کامل داشته باشند، از سماجت بی‌دلیل بپرهیزند و با به جنگ و درگیری نکشاندن یک منطقه حساس بر اساس شرع و عرف بین‌الملل رفتار کنند.

و اما اتیوپی بی‌تفاوت به تبعاتی که آینده منطقه را تهدید می‌کند طی ماه‌های گذشته اولین مرحله آب‌گیری این سد عظیم را به پایان رسانید و هم‌اکنون خود را برای پر کردن مرحله دوم آماده می‌کند. به‌موازات پر شدن سد، کار تکمیل آن را نیز پیش‌ می‌برد.

به نظر می‌رسد علاوه بر دخالت به‌موقع نهادهای بین‌المللی برای از بین بردن اختلافات بین مصر و سودان با اتیوپی فشار نهادها مدنی، اندیشمندان و علما بر دولت‌ها در قاهره، آدیس‌آبابا و خارطوم برای یافتن راهکار مسالمت‌آمیز حل بحران نیز نیازی ضروری است که بی‌توجهی به آن به‌هیچ‌وجه توجیه‌پذیر نیست.

انتهای پیام/۴۱۵۵/