تجربه متفاوت برگزاری آنلاین جشنواره سینما حقیقت/ وقتی سینمای مستند روایتگر کرونا شد

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، چهاردهمین جشنواره سینمای مستند ایران (سینما حقیقت) از بیست و پنجم آذر تا دوم دی ماه سال 1399 برگزار شد. این جشنواره که  به خاطر شرایط مربوط به شیوع کرونا در مقایسه با ادوار گذشته با دو هفته تأخیر آغاز شد، اولین تجربه برگزاری یک جشنواره سینمایی به صورت کاملاً برخط و مبتنی بر نمایش آثار در فضای مجازی بود.

 برگزاری امن یک جشنواره سینمایی در فضای مجازی

دبیر جشنواره سینما حقیقت در یک گفت‌وگوی تلویزیونی  پس از پایان این رویداد هنری درباره این شیوه برگزاری  گفته بود: کپی‌شدن یک فیلم، زمانی مسئله به وجود می‌آورد که آن فیلم در سایتی منتشر بشود و آینده فیلم به خطر بیفتد. خوشبختانه در چهار سامانه‌ای که همراه جشنواره بودند، امنیت کامل برقرار بود. ممکن است در حداقل‌ شکل ممکن اتفاقی رخ داده، اما کلیت فضا امن بوده است. ما تمهیدی اندیشیده بودیم که اگر اتفاقی افتاد در ۲۴ ساعت، فیلم از هر سایتی برداشته شود.

محمد حمیدی‌مقدم همچنین عنوان کرد: روز اول از خانه جشنواره ۴هزار بازدید داشتیم، هر روز در هر سامانه ۱۵ فیلم بارگذاری می‌شد. در کمال شگفتی هر روز که از جشنواره گذشت، آمار بینندگان بیشتر شد. روز آخر این رقم از مرز ۵۰ هزار بازدید گذشت. روز اختتامیه و در مراسم پایانی ما با درخواست‌های بی‌شماری مواجه بودیم که فیلم‌ها را دوباره نمایش بدهید. گویی تازه مسیر ورود به جشنواره کشف شده بود.

دبیر جشنواره سینما حقیقت با اشاره به این که  سال گذشته در برگزاری فیزیکی شاهد جهش بودیم، در بلیت‌فروشی ۷۵ میلیون تا ۸۰ میلیون تومان درآمد داشتیم، عنوان کرد که این  رقم در این دوره به مرز ۹۰ میلیون تومان رسید.

به این ترتیب، آن‌گونه که از گفته‌های دبیر جشنواره و شیوه برگزاری جشنواره در این دوره بر می‌آید، تجربه برگزاری آنلاین این رویداد هنری نمره قابل‌قبول گرفته و می‌تواند در رویدادهای آینده نیز مورد استفاده قرار بگیرد.رویدادهایی که همه‌ساله در در رشته های مختلف هنری و فرهنگی برگزار می‌شد و امسال به خاطر شیوع ویروس کرونا تعطیل شده و یا عموماً به صورت آنلاین و برخی نیز به صورت ترکیبی برگزار شدند.

برگزیدگان جشنواره چهاردهم سینما حقیقت  در مراسمی که دوم دی ماه بدون حضور مدعوین و تماشاگران با اجرای منصور ضابطیان برگزار شد. معرفی شدند.  فیلم‌های مستند برگزیده این دوره از جشنواره سینما حقیقت عبارت بودند از:

جایزه کارآفرینی:

- شایسته تقدیر: «خالقین کوچک» به کارگردانی سهراب نوربخش

- جایزه سوم: «زیر این چتر باران می‌بارد» به کارگردانی کتایون جهانگیری

- جایزه دوم: «ف – الف» به کارگردانی فرشاد اکتسابی

- جایزه اول: «راه ناتمام» (اصغر قندچی) به کارگردانی مصطفی رزاق‌کریمی

جایزه شبکه مستند سیما به مستند «18 هزارپا» به کارگردانی مهدی شامحمدی تعلق گرفت.

جایزه بخش ویژه کرونا:

- جایزه سوم: «تنگ نای» به کارگردانی جواد یقموری و مهدی امینی

- جایزه دوم: «قطعه 19» به کارگردانی مسعود دهنوی

- جایزه هیئت داوران: «آنجا سپیده‌دم» به کارگردانی محسن جهانی و هاشم مسعودی

- جایزه اول: «پسقله» به کارگردانی مجید شیدا

جایزه بخش شهید آوینی:

- تندیس برنزی: «گزارش رمادی» به کارگردانی علی‌محمد ذوالفقاری

- تندیس نقره‌ای: «چلچلای سفری» به کارگردانی حسن جعفری

- جایزه ویژه: به‌طور مشترک برای «جزیره ماهی» به کارگردانی رضا اعظمیان و «محسن ژاپنی» به کارگردانی وحید فرجی

- تندیس طلایی: «18 هزارپا» به کارگردانی مهدی شامحمدی

جایزه سرباز وطن (یادبود شهید سردار حاج قاسم سلیمانی)  به مستند  «چشم ایرانی» به کارگردانی ساسان فلاح‌فر و حسن قائدی اهدا شد.

 برگزیدگان بخش مسابقه ملی

- بهترین نویسنده و گوینده متن: نویسنده: امیرمسعود حسینی و گوینده متن: سیامک صفری برای فیلم «طاهر«

- بهترین صدا: آرش قاسمی برای فیلم «سنجاقک‌های برکه خشک»

- بهترین پژوهش: مهرداد شیخان برای فیلم «انیمیشن ایرانی»

- بهترین موسیقی: کیاوش صاحب‌نسق برای فیلم «آخرین نفس‌ها»

- بهترین تدوین: مصطفی گندم‌کار و سوگل مرادی برای فیلم «هوبره»

- بهترین تصویربردار: داوود رحمانی برای فیلم «کل فاطمه»

جایزه ویژه هیئت داوران:

محسن خان‌جهانی برای فیلم «بر سر خاک»

محسن خان‌جهانی کارگردان مستند «بر سر خاک» در این مراسم گفت: فیلم من در مورد فرسایش خاک است .

* بهترین کارگردانی فیلم مستند کوتاه:

- علی اسدی و رسول داوری برای فیلم «برانازا» (برادر خشکی‌ها)

* بهترین کارگردانی فیلم مستند نیمه‌بلند:

- مهدی زمان‌پور کیاسری برای فیلم «کل فاطمه»

* بهترین کارگردانی فیلم مستند بلند:

- عطیه زارع‌آرندی برای فیلم «جاهای خالی پر شود»

جایزه ویژه دبیر جشنواره شامل تندیس و لوح افتخار:

- علیرضا دهقان برای فیلم «ایساتیس»

بهترین فیلم جشنواره:

«جاهای خالی پر شود» به کارگردانی عطیه زارع‌آرندی

جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران:

 فیلم «کودتای 53» به کارگردانی تقی امیرانی شرکت امریانی مدیا

نمره  قابل‌قبول برای یک تجربه جدید

اکران آنلاین آثار جشنواره چهاردهم با وجود اولین تجربه برگزاری و اشکالات در نحوه اجرا نمره قابل قبولی را در بخش اکران فیلم‌ها برای مخاطبان، به خود اختصاص داد. چراکه پخش فیلم‌هایی که نوبت اکرانشان، در روز بخصوصی قرار داشت، محدود به ساعت مخصوصی نبود و این امتیاز شرایط مناسبی را برای علاقمندان فیلم‌های مستند بدنبال داشت تا مستندهای مورد علاقه‌شان را در شرایط بهتری نسبت به سال گذشته تماشا کنند.

با این حال  محدودیت اکران فیلم‌ها برای خبرنگاران و اهالی رسانه بود که به اذعان مسئولین بخش اجرایی جشنواره، با محدودیت عرضه مواجه بود و بسته کامل فیلم‌ها در اختیار خبرنگاران و اهالی رسانه قرار نگرفته بود.

برای خبرنگاران و اهالی رسانه امکان تماشای فیلم‌ها در بستری ویژه و تحت عنوان «خانه جشنواره»؛ از ساعت ۷ صبح تا ساعت ۲۴ شب در نظر گرفته شده بود. در این مورد پیشنهاد می‌شود در صورت تکرار برگزاری جشنواره آنلاین بسته کامل فیلم‌ها به صورت نامحدود و حتی بدون در نظر گرفتن محدودیت اکران روزانه‌ فیلم‌ها در اختیار اهالی رسانه قرار گیرد تا بدین وسیله کارشناسان مربوطه به نحو مناسبتری و بدون محدودیت، به نقد و بررسی فیلم‌ها بپردازند. از طرفی اکران نامحدود فیلم‌ها، ضعف حاصل از اختلالات بستر نشر را نیز پوشش خواهد داد.

 مواردی همچون شفاف‌سازی کامل هزینه‌کرد مالی در بخش‌های مختلف جشنواره اعم از نیروهای اجرایی، بسترهای نشر و زیرساخت اکران، بخش تبلیغات و ...، آمار دقیق بازدید فیلم‌ها، رای و نظر مخاطبان، نحوه برگزاری و میزان رضایتمندی از کارگاه‌ها، جلسات نقد و برسی فیلم‌ها و کم و کیف آن‌ها، نحوه ارتباط گیری اهالی جشنواره با یکدیگر؛ اعم از اساتید و دانشجوها و کارشناسان و هنرمندان و سایرین با یکدیگر و هر عامل دیگری که در نوع برگزاری فیزیکی و مجازی این رویداد تمایز ایجاد می‌کند.

بررسی کارشناسانه و دقیق تفاوت‌ها می‌تواند در نحوه مواجهه مسئولان جشنواره در سال‌های آتی تعیین کننده باشد. بنابراین لازم است مسئولان وزارت ارشاد و جشنواره نسبت به شفاف سازی کامل و دقیق اقدام نمایند و از طرف دیگر رسانه‌ها با نقد و نظر کارشناسانه نقاط ضعف و قوت در نحوه برگزاری جشنواره را مورد کنکاش قرار دهند تا در صورت ادامه شرایط فعلی و مجازی‌سازی مناسبت‌ها و حتی عدم استمرار شرایط فعلی، چشم‌انداز مناسبی برای جشنواره‌های دیگر و سال‌های آینده ترسیم شود.

نحوه برگزاری آنلاین با توجه به آماده بودن بخش زیادی از بستر اکران در پلتفرم‌های موجود، همچنین کاهش چشمگیر نیروی اجرایی و هزینه‌های جنبی جشنواره، صرفه اقتصادی قابل قبولی را در پی داشته است. بنابراین یکی از پیشنهادهای معقول برای جبران ضرر و زیان مالی هنرمندان و حل بخشی از مشکلات افراد این حرفه از محل صرفه‌جویی این بخش است.

نگاهی به برگزیدگان جشنواره چهاردهم

فیلم‌های برگزیده‌ در بخش‌های مختلف جشنواره تعیین‌کننده رویکرد مسئولان امر است، از طرفی در حکم مسیر پیشنهادی برای هنرمندان این عرصه نیز محسوب می‌شود. لذا بررسی بخش جوایز از اهمیت بالایی برخوردار است.

توزیع جوایز در مراسم اختتامیه چهاردهمین دوره از جشنواره حقیقت نیز متفاوت از سال‌های گذشته و بصورت آنلاین انجام گرفت.

«جاهای خالی پر شود»؛تلخی‌های یک جدایی برای دختربچه‌ای تنها 

فیلم «جاهای خالی پر شود» به عنوان فیلم برگزیده دو بخش کارگردانی و بهترین فیلم، داستان زندگی دختری است که پدر و مادرش از یکدیگر جدا شده و هر یک مجددا ازدواج کردند. حال این دختربچه که در کنار پدربزرگ و مادربزرگش زندگی می‌کند با مشکلاتی فراتر از سن خود در حال دست و پنجه نرم کردن است. او به یک کودک بزرگسال تبدیل شده که ناچار است مشکلات زندگی‌اش را تحمل کند. دلایل پدر و مادر برای جدایی از یکدیگر نیز برای این دختر قابل پذیرش نیست و زمینه‌ی اعتراض و دلخوری‌اش را فراهم ساخته است. از طرفی زندگی جدید مادر نیز تحت‌الشعاع وضعیت دختر قرار گرفته است.

روایت و به تصویر کشیدن بخش‌هایی از زندگی شخصی و حریم خصوصی خانواده این کودک، همچون تعدادی از فیلم‌های مستند سال گذشته محل آسیب و انتقاد است. به تصویر کشیدن مشکلات تلخ زندگی این دختر بچه احساسات هر مخاطبی را تحریک می‌کند تا با خود بیندیشد که اگر ازدواج سابق پدر و مادرش اتفاق نیفتاده بود، یا حتی این بچه به دنیا نیامده بود، اکنون گرفتار این مشکلات نیز نبود!

محتواهای مشابه این نوع فیلم‌های مستند با موضوع مشکلات، رنج‌ها و آرزوهای دست نیافتنی قشر کودک و نوجوان این سرزمین و نیز معضلات زنان از جمله ویترین جوایز در جشنواره‌های مختلف است! بدیهی‌ است که بیان مشکلات و به تصویر کشیدن معضلات جامعه و قشرهای مختلف نه تنها مانعی ندارد بلکه لازم و ضروری نیز هست؛ اما نوع بیان آسیب‌ها و پیام القایی فیلم است که نقش تعیین‌کننده‌ای را ایفا می‌کند. طبیعی‌ است که در وضعیت بحران جمعیتی فعلی که تعدادی از مسئولان نیز در این باب رویکرد انفعالی پیشه کرده‌اند، تائید و تشویق چنین فیلم‌هایی القای مناسبی را برای مخاطبش به ارمغان ندارد و عاقلانه به نظر نمی‌رسد!

رنجنامه زنی سختکوش اما ناتوان از تکلم

از طرفی فیلم «کل فاطمه» نیز زنی را تصویر می‌کند که روزگارش دل هر انسانی را درد می‌آورد که این همه سیاهی و بدبختی چرا؟ زنی که از نعمت تکلم بی‌بهره‌ است، همسر معتادش فوت کرده، از صبح تا شب باید کار کند و از همه تلخ‌تر دختر نوجوانش اسیر دست مردی معتاد شده که رفیق پای منقل همسر مرحومش بوده!

حال این دختر نه در نزد شوهر است و نه اجازه برگشت نزد مادر را دارد چرا که برادرانش مخالفند. شوهر معتادش نوزادش را فروخته و دختر در پی اوست. حال این «کل فاطمه» است که این رنج را نیز باید تحمل کند.

نکته قابل تأمل در این دو مستند برگزیده جشنواره، پرداختن به موضوع خانواده و زن است. موضوعات مهم و راهبردی که نیازمند دقت نظر بیشتری در نحوه مواجهه را می‌طلبد. می‌توان گفت ایران از جمله معدود کشورها و یا حتی تنها کشوری‌ است که بخش فرهنگ و هنرش رویکردی متفاوت و همسو در دامن زدن به برخی مشکلاتش را عامدانه یا جاهلانه اتخاذ نموده است. در این باب گفتنی‌ها بسیار است اما در حکم ضرب‌المثل «در خانه کس است یک حرف بس است» تنها به طرح یک گزاره اکتفا می‌شود که آیا تمام زنان و کودکان و خانواده‌های این سرزمین بدبخت و فلاکت زده‌اند؟ آیا یک نمونه خوب وجود ندارد که هنرمندانه تصویر شود و تشویق!؟ تا برای دیگران نیز راه نشان دهد و مسیر بگشاید؟

«برانازا»؛ گوشه‌نشینی یک عارف عجیب و غریب

از پدیده‌های دیگر بخش اختتامیه و اهدای جوایز، فیلم «برانازا» است که مورد تقدیر داوران جشنواره قرار گرفته است.

برانازا وصف و حال پیرمردی درویش مسلک است که تقدیس شده. او گوشه عزلتی بر خود برگزیده، تنها و ژنده‌پوش است و دور از مردم. خانواده‌اش او را طرد کرده‌اند و برخی مردم او را باور دارند. خواب تأییدش توسط ائمه را دیده و پس از آن مهربانی با حیوانات را پیشه کرده! خود را امام می‌داند اما حوصله تبلیغ ندارد. درختی را از دامن آتش نجات داده که به این واسطه آن درخت برای او و چند تن دیگر مقدس است!

از آنجایی که این فیلم به لحاظ ساخت و ویژگی‌های تکنیکی نیز دارای ویژگی قابل قبولی نبود، توجه به محتوای آن و معرفی این پیرمرد و تائید او جای تعجب است! به‌ویژه که در سکانس پایانی درخت مورد اشاره در این مستند توسط یکی از دست‌اندرکاران مستند مورد تقدیس و تعظیم قرار می‌گیرد.

این سه فیلم به عنوان مهمترین فیلم‌های برگزیده جشنواره چهاردهم نقش تعیین کننده‌ای را بر این رویداد ایفا می‌کند. می‌توان اذعان نمود که دلیل اینکه چنین فیلم‌هایی ساخته می‌شوند قطعا با سیاست‌های مسئولان فرهنگی و بالاخص جشنواره‌ها ارتباط ویژه‌ای دارد، چرا که سبب جهت دهی و سوق دادن اهالی فن و حرکت در مسیر تعیین شده است و به هنرمند جوان جویای نام راه و مسیر دریافت جایزه جشنواره را نشان می‌دهد.

بنابراین بررسی کارشناسانه و نقد و نظر رویکرد کلی حاکم بر جشنواره از ضروریات امر است. لازم است آسیب‌ها و فرصت‌ها سنجش شده و اهداف و چشم انداز داخلی و بومی، مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی به عنوان الگو برای جوانان هنرمند تبیین و ترسیم شود.

انتهای پیام /4104/پ