اجرای دختر شهید باقری در اختتامیه سوگواره خمسه روی صحنه رفت/ داریوش ارجمند: مکتب عاشورا کاملا هنری است + فهرست برگزیدگان و تصاویر

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، علی ‌اصغر خسروی، دبیر دومین دوره سوگواره خمسه، در ابتدای آیین پایانی این سوگواره گفت: «نمایش به عنوان هنری کهن، ریشه در آیین و مناسک مذهبی دارد که خرد و هویت انسان را با راز و رمز هستی پیوند داده تا اصالت دین و مذهب را جلوه‌گر سازد.»

وی ادامه داد: «چنانچه در تاریخ هنر نمایش، تراژدی عامل تطهیر و پالایش است سوگ و سوگواره نه به عنوان مجلس حزن و عزا بلکه آیین و مراسمی را در ستایش خرد و ایمان و ارزش عقل و تقوا می‌شناسیم. در مذهب اسلام و به برکت وجود امامان و ائمه اطهار(ع) آنچه در این جهان ظهور یافته به میراث تعالی معنوی تبدیل شده است و با پیروی از فرمان‌های آسمانی باید قدرشناس این موهبت و هدیه خداوند باشیم.»

دبیر دومین سوگواره خمسه اظهار کرد: «آنچه در این رویداد دینی اتفاق افتاد حاصل تلاش گروهی از هنرمندان و استادان و پیشکسوتان و بخصوص جوانان بی‌ریا و با انگیزه بود که با حضور پرشور مخاطبان نوید روزگار خوش پر از معنویت را می‌دهد. سوگواره خمسه به برکت نام نیک خود، محفل هنرمندانه‌ای را برپا کرد که شور و شوق بانیان و حاضران این مجلس یادآور تعزیت سالار بزرگ شهیدان بود.»

خسروی در ارائه گزارش از روند این سوگواره تشریح کرد: «دومین سوگواره خمسه با حضور 38 گروه نمایشی و 400 هنرمند و 215 اجرا در 14 سالن، میدان امام حسین (ع) و سطح شهر حاصل تلاش جمع زیادی است.»

وی ضمن تشکر از صلاحی و معاونان و مدیران سازمان فرهنگی هنری شهرداری و مدیران سالن‌های نمایشی، اعلام کرد: «سوگواره خمسه در دومین گام خود با هدف تجلیل از ارزش هنر دینی تلاش نمود برآیند تلفیق نیاز و معنویت امروز و دیروز باشد. در کنار بخش اجراهای صحنه‌ای و آیین‌های عاشورایی، تعزیه و پرده‌خوانی، نقالی و تئاتر خیابانی، بخش مدافعان حرم در بازتاب حضور پیروان با عزت حسینی نگاه دیگری در پیوند واقعه تاریخی با زندگی و آرمان مردمان روزگار ما بود.»

خسروی با اشاره به این‌که این دوره با تجلیل از خانواده شهدا آغاز و با ستایش و تکریم آنها ورق می‌خورد، عنوان کرد: «استقبال قابل توجه مخاطبان، اجرای نمایش‌های خلاق و هنرمندانه و حضور گرم و مشتاق جوانان و بهره‌گیری از انواع گونه‌های نمایش آیینی سنتی و توجه به اجرای گسترده در سطح شهر و مکان‌های پر استقبال نکات ارزشمند دومین سوگواره خمسه بود.»

در بخش دیگری از این مراسم نماهنگی از شهدای مدافع حرم و سردار همدانی پخش شد و سپس خانواده سردار حاج حسین همدانی با حضور محمود صلاحی، داریوش ارجمند، امیردژاکام بر روی صحنه مورد تقدیر قرار گرفت.

همچنین در ادامه با نمایش کلیپی از شهید میثم نجفی، خانواده این شهید پاسدار مورد تقدیر قرار گرفتند. در این بخش مدرس اعلام کرد که سفر زیارتی علی بن موسی‌الرضا به خانواده این شهید تقدیم خواهد شد.

با پخش نماهنگی از جانباز روح‌الله بختیاری از مشهد، این جانباز نیز مورد تقدیر و تجلیل قرار گرفت.

در ادامه بخش تجلیل از شهدای مدافع حرم امیرحسین مدرس به اشتباه اعلام کرد که امشب سالروز تولد 62 سالگی سردار همدانی است که بر اساس کلیپی که به همین منظور تهیه شده بود، مشخص شد که 24 آذرماه سالروز 65 سالگی سردار است. مدرس از فرزند سردار همدانی خواست که آخرین فانوس را که به عنوان شصت و پنجمین سالروز تولد سردار همدانی بود روشن کند و در کنار دیگر فانوس‌های موجود روی صحنه قرار دهد.

از هنر نمایش در کشور کم بهره می‌بریم

محمود صلاحی رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری نیز در سخنرانی خود با اعلام این‌که ما در کشورمان جلوه ‌های هنر زیاد داریم و سرآمد همه جلوه‌های هنر دنیا در کشور ما وجود دارد، عنوان کرد: «یکی از بهترین جلوه‌های هنر که هم تازه و هم الهام‌بخش است، هنر تئاتر است که به صورت زنده اجرا می‌شود. »

وی در ادامه با انتقاد از کم پرداختن به هنر نمایش گفت: «ما از هنر نمایش در کشور کم بهره می‌بریم در حالی که در خیلی از شهرها و کشورهای خارجی شاید هر شب بیش از 100 اجرا روی صحنه رود.»

رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری با اشاره به این‌که موضوعات قابل پرداخت زیادی در قالب نمایش وجود دارد بیان کرد: «موضوعاتی از هنر تا اخلاق شهروندی، از رفتار تا سبک زندگی و جوانمردی مواردی است که می‌تواند در قالب تئاتر جلوه‌گر باشد و برای مردم سرمشق شود.»

صلاحی همچنین با یادآوری حضور میلیونی مردم در مراسم تشییع شهدای غواص به تولید اثری با همین مضمون طی 45 روز اشاره داشت و بر لزوم توجه و پرداختن به موضوعات متعدد تاکید کرد.

وی در ادامه سخنانش به تعطیل شدن تئاتر در محرم و صفر به عنوان یکی از نشانه‌های کم بهرگی از تئاتر یاد کرد و افزود: «می‌توان شرایطی فراهم کرد که در ایام محرم و صفر آثاری با همین موضوع اجرا شوند.»

محدود بودن آثار اجرایی در شهر چند میلیونی تهران

رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری همچنین اعلام کرد: «شاید اکثر جلسات من با عبدالحسینی و شهرام کرمی و همچنین قالیباف بر سر هنر نمایش بوده است که اتفاقا شهردار نیز به آن تاکید داشته است، البته 750 اجرا طی یک هفته در جشنواره تئاتر شهر و تعداد قابل توجهی نمایش در سوگواره آل عبا و همچنین ارائه پردیس صبا و تئاتر خاوران برای اجرای نمایش نیز تأییدکننده این سخن است. با وجود این‌که در 7 ماه گذشته 1300 اجرا در شهر را شاهد بوده‌ایم اما معتقدیم که این میزان اجرا در شهر میلیونی زیاد نیست و این شهر اجرای بیشتری می‌طلبد‌ اگرچه شهرام کرمی هم کمربند خود را برای تحقق این امر محکم بسته است.»

بخش مدافعان حرم نشانگر به خدمت ارزش‌ها آمدن جلوه‌های هنر

صلاحی در بخشی از سخنانش به مدافعان حرم اشاره داشت و افزود: «پرداختن به این موضوع نشانگر این است که جلوه‌های هنر به خدمت ارزش‌ها آمده‌اند. واقعیت این است که خیلی از ما معنای جمله کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا را تا قضایای اخیر نمی‌دانستیم تا این‌که فهمیدیم با وجود این‌که بشریت اینقدر ادعای اجتماعی بودن می‌کند جنایت‌ها و اتفاقات تأسف‌برانگیزی را مرتکب می‌شود. خبیث‌ترین انسان نماهای تمام دوران تاریخ در این دوره زندگی می‌کنند مشخص نیست که این افراد تحت چه تربیت، تعالیم و آموزشی چنین جنایت‌هایی آن هم به نام اسلام انجام می‌دهند. اینها به هیچ دینی معتقد نیستند چراکه هیچ مسلمان و هیچ مسیحی در دنیا آرامش کسی را بر هم نمی‌زند.»

تکفیری‌ها از حیوان پست‌ترند

وی در محکوم کردن فعالیت‌های تکفیری‌ها عنوان کرد: «این چه مرامی است که سر بچه کوچک را می‌برند، به زنان تجاوز می‌کنند و هنرمند موسیقی‌دان80 ساله را می‌کشند. اینها از حیوان پست‌تر هستند زیرا هیچ حیوانی در طول تاریخ این‌قدر درنده‌خویی نکرده است. نکته مهم این است که اگر کسی در مقابل چنین افرادی نایستد منطقه و دنیا را به آشوب می‌کشند. اگر خبیث‌ترین آدم‌ها در گروه تکفیر قرار گرفته‌اند رحیم‌ترین افراد هم در قالب شهید همدانی‌ها می‌روند و در سن بازنشستگی می‌ایستند و از مردم دنیا دفاع می‌کنند.»

همه باید در مقابل جنایتکاران تکفیری بایستند

صلاحی با تاکید بر این‌که همه باید در مقابل جنایتکاران تکفیری بایستند بیان کرد: «شهدای مدافع حرم دین بزرگی تا قیامت بر سر ما دارند و هنرمندان با هنر خود در حال ادا کردن این دین هستند.»

تعزیه مکتبی کاملاً هنری است

داریوش ارجمند نیز در این مراسم گفت: «من درباره عاشورا و مکتب هنری‌اش خیلی کار کرده‌ام از نقالی که پایان نامه من در دانشگاه پاریس بود تا نمایش «ابوذر» که در زمان حیات استادم شریعتی اجرا شد و تا همین زمان که نمایش حیرت‌انگیز رحمت امینی را دیدم، مکتب عاشورا را به عنوان مکتب بسیار عظیمی دیده‌ام و باور دارم این مکتب، مکتب کاملاً هنری است یعنی در آن شعر، معماری، موسیقی، تئاتر و این اواخر سینما وجود دارد.»

وی با یادآوری این‌که فیلم‌های تقوایی عاشورا را به سینما هم گره زده است، تصریح کرد: «آنچه در این مکتب اهمیت دارد تجانس همه هنرها با یکدیگر است یعنی به سراغ تعزیه رفتن به مثابه به دنبال موسیقی، شعر و معماری رفتن هم است برای این‌که این مکتب برای خود تماشاخانه دارد. تکایایی که در آن تعزیه اجرا می‌شد محفلی برای خوش صداترین افراد افرادی بود البته امروز نیز تعزیه‌خوانان در ابتدا به سراغ آموختن موسیقی می‌روند تا کار به درستی پیش رود اگرچه من دوست داشتم تعزیه را همچون گذشته خوانندگان بزرگ اجرا کنند.»

ارجمند عنوان کرد: «صدای خوش ما و دستگاه‌های موسیقی با پرداختن به تعزیه حفظ شد. تمام این موارد بر فونداسیون غریبی استوار هستند که همان ظلم‌ستیزی است که انسان تا روزی که زنده است به آن نیاز دارد.»

وی خاطر نشان کرد: «شکسپیر در نمایشنامه‌نویسی روی خصلت‌هایی انگشت گذاشته که تا وقتی انسان وجود دارد آن خصلت‌ها هم وجود دارند زیرا تا وقتی ما هستیم جاه‌طلبی و مکبث است، تا وقتی ما هستیم حسد است.»

ارجمند تاکید کرد: «تعزیه با تکرار پرشگونش مثل تنفس می‌ماند و ظلم ستیزی یک تکرار است و باید هم تکرار شود زیرا باید در یادمان بماند و متوجه آن باشیم پس چه چیزی جز تعزیه کربلا آن را زنده نگاه می‌دارد.»

این هنرمند پیشکسوت اظهار کرد: «خوشحالم که بخش فرهنگی شهرداری تهران این همت را به خرج داد که این سوگواره را برپا کند تا استعدادها شکوفا شوند. همه هنرمندان در دنیا موسیقی را می‌شناسند و با حرکات ریتمیک و تسلط روی بدن آشنا هستند، در ایران نیز تعزیه‌خوان است که چنین توانایی‌هایی دارد. سه حرکت استیلیزه سپر به سپر شدن، حرکت شمشیر به شمشیر شدن و یک دایره و تغییر جا در تعزیه میدان جنگ را به ما نشان می‌دهد و اینها ارزش‌های نمایشی ما محسوب می‌شود.»

وی با بیان این‌که در کار رحمت امینی دیده است که چه کارهای تحلیلی زیبایی انجام شده و چگونه با مکاتب بزرگ امروز دنیا پیام‌های عاشورا را مطرح می‌کنند گفت: «ما تنها موجود انتخاب‌گر جهان هستیم ولی متأسفانه افسار ما همان سر ما است البته انبیا آمده‌اند به ما بگویند که چه چیز را انتخاب کنیم و چرا باید چنین انتخاب کنیم. ما اگر بفمیم که چرا به وجود آمده‌ایم می‌فهمیم که چکونه باید باشیم زیرا تا چرایی‌ها را نفمیم به چگونگی‌هایمان دست پیدا نخواهیم کرد.»

تعزیه بی هیچ حاشیه‌ای قوی‌ترین متن ظلم‌ستیزانه همه تاریخ

ارجمند گفت: «به نظر من تئاتر و نمایش تعزیه، بدون هیچ حاشیه‌ای قوی‌ترین متن ظلم‌ستیزانه همه تاریخ است. تعزیه ذات ظلم را روی سکو نمایش می‌دهد در حالی که مخاطب می‌داند که امام‌خوان اجراکننده نقش امام است و نه خود امام اما آن را باور می‌کند و این به اعتقاد برشت دشوارترین شیوه بازیگری در دنیا است. همچنین از لحظه لباس پوشیدن تعزیه‌خوان عروج او آغاز می‌شود و این امر در چهره تعزیه‌خوانان اصیل قابل مشاهده است و این تقدس نمایش است که در خفا صورت نمی‌گیرد.»

وی با یادآوری این‌که آیین لباس‌پوشی شمر و آیین لباس پوشی امام یکی از زیباترین نمود‌های نمایشی جهان است، بیان کرد: «آرزو می‌کنم معاونت فرهنگی شهرداری تهران که تاکنون پناهگاه هنرمندان بوده است همچنان به فعالیت خود ادامه دهد چراکه با وجود 350 اجرا و این همه هنرمند و سپرهایی که در قالب تندیس به عنوان نماد برای دفاع از حرم به شکلی بسیار زیبایی طراحی شده ما را از گفتن این‌که شهرداری از زیر بار حمایت شانه خالی کرده باز می‌دارد.»

ارجمند افزود: «من سپرهای تندیس این سوگواره را مظهر دفاع از هنر و هنرمند مظلوم این مملکت می‌دانم که البته اگر مسلح به بارقه‌ای از انوار الهی نباشد به جایی نخواهد رسید.»

وی در پایان اعلام کرد: «امیدوارم تعزیه بدون این‌که ریشه‌اش خشکانده شود و به سم روشنفکری آغشته شود پرورش و به‌روز شود.»

اجرای موسیقی با سازهای بادی به سرپرستی افشار حشمتیان از دیگر بخش‌های این مراسم بود. در این بخش موسیقی فیلم مختارنامه، ای ایران و فیلم محد رسول الله اجرا شد.

بخش دیگری از این مراسم به اجرای نمایش توسط رستا رضوی و محدثه باقری دختر شهید باقری اختصاص داشت. محدثه باقری اولین اجرای نمایش خود را به نرگس آبیار تقدیم کرد. در همین زمان آبیار با حضور بر روی صحنه به دختر شهید باقری که علاقه‌مند به فیلمنامه‌نویسی و فیلم «شیار 143» است گفت که با کمال میل هرچه در این حوزه می‌داند را در طبق اخلاص به دختر شهید باقری خواهد آموخت تا آرزوی وی محقق شود. نرگس آبیار تندیس دومین سوگواره خمسه را نیز دریافت کرد.

محمود صلاحی رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری، مهدی شفیعی مدیر اداره کل مرکز هنرهای نمایشی، داریوش ارجمند، امیر دژاکام، کوروش زارعی، سیروس همتی، ابراهیم آبادی، رحمت امینی، نرگس آبیار،عسگرپور، اردشیر صالح پور، شهرام کرمی، امیر عبدالحسینی معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و حسین پارسایی از جمله مسئولان و هنرمندانی بودند که در این مراسم حضور داشتند.

فهرست برگزیدگان

بخش تقدیر از گروه های نمایشی بخش«مدافعان حرم»

نمایش نمایش محیطی «به سوی دمشق» کاری از علی محمد رادمنش

نمایش «مجلس نامه مدافعان حرم» کاری از مهدی دریایی

نمایش «سبز، سپید، سرخ» به کارگردانی سید علی موسویان

نمایش «گذر گداز» به کارگردانی ابوالفضل حاج علی خانی

تقدیر از هنرمندان بخش ویژه

رحمت امینی کارگردان نمایش «برگزین»

حمید براهیمی کارگردان نمایش «حلقه»

مجید امرایی کارگردان نمایش «گوهر نیل»

کوروش زارعی کارگردان نمایش «اروند خون»

توحید معصومی کارگردان نمایش «طوفان»

ابراهیم آبادی کارگردان نمایش «پله آخر»

همچنین در بخش تعزیه و آیین‌های عاشورایی از دو گروه احد صدقی سرپرست گروه شبیه خوانی هفتاد و دو تن و ماشاالله عباسیان از بندر دیلم برای اجرای آیین گهواره خوانی تقدیر بعمل آمد.

جوایز بخش مسابقه دومین سوگواره هنرهای نمایشی و آیین‌های مذهبی خمسه

طراحی لباس :

مقدی شامیران برای طراحی لباس نمایش «رفته بچرخه بر میگرده»

موسیقی :

میثم کرمی و سید جمال الدین حسینی برای آهنگسازی نمایش «مکالمه طولانی شبانه شبدیز و نگار» مورد تقدیر قرار گرفتند.

همچنین دیپلم افتخار و تندیس سوگواره ایمان سلیح آهنگساز نمایش«شهادت خوانی شمعون و شهرزاد» تعلق گرفت.

طراحی صحنه:

علیرضا مهران برای طراحی صحنه نمایش«چهارراه» تقدیر شد و تندیس سوگواره و لوح افتخار به محمد امیری آتشگاه برای طراحی صحنه نمایش «دست های سرخ» رسید.

بازیگری زن:

جایزه اول بازیگری زن به فاطمه سرلک بازیگر نمایش«آوای آب»

جایزه دوم بازیگری زن به آرزو روشناس بازیگر نمایش«قربانی»

جایزه سوم بازیگری زن به مائده قدیری و رستا رضوی بازیگر نمایش‌های«رفته بچرخه بر می‌گرده» و نمایش«چهارراه» اهدا شد.

بازیگری مرد :

هیأت داوران با اهدا لوح تقدیر از علی لوانی و محمد لوانی بازیگران نمایش«قربانی» تقدیر به عمل آورد.

جایزه اول بازیگری مرد به وحید کبیری بازیگر نمایش«رفته بچرخه بر می گرده»

جایزه دوم بازیگری مرد به علی برجی بازیگر نمایش«هفت هشتم» و فرامرز قلیچ خانی بازیگر نمایش«چهارراه»

جایزه سوم بازیگری مرد به علیرضا حنیفی و میثم کرمی بازیگران نمایش های «آوای آب» و «مکالمه طولانی شبانه شبدیز و نگار» اعطا شد.

نمایشنامه نویسی:

جایزه اول بازیگری نمایشنامه‌نویسی به عباس عبدالله زاده نویسنده نمایش«رفته بچرخه بر می گرده»

جایزه دوم بازیگری نمایشنامه‌نویسی به سیروس همتی نویسنده نمایش«هفت هشتم»

جایزه سوم بازیگری نمایشنامه‌نویسی به سینا شفیعی نویسنده نمایش«آوای آب» و کاوه مهدوی نویسنده نمایش «چهار راه» اختصاص یافت.