تروریسم رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ تروریسم رسانه‌ای به استفاده از نقش‌ها و کارکردهای رسانه‌های جمعی برای پیشـبرد گفتمان تروریستی اطلاق می‌شود. اصطلاح «تروریسم رسـانه‌ای» نخسـتین‌بار در سـال 1985 در جریان دومین بین کنفرانس بین‌المللی علیه تروریسم بیان شده است. (2001 جان اسکات)

بیشتر بخوانید:

رویکرد ترویجی و تجربیات رسانه‌های مهاجم در گفتمان تروریسم

اسکات در این باره می‌گوید که گزارش دومین کنفرانس بین‌المللـی مبـارزه بـا بخـش تروریسم حاکی است که جدیـدترین شـکل تروریسـم کـه توسـط سـازمان آزادی فلسطین در سال 1968 رخ داده را می‌توان تروریسم رسانه‌ای نامید که شـامل حمـلات تصادفی به هر کسی است.

هدف آنها این است که اعلام عمومی و انتشار دادن انگیزه و نام گروه تروریستی بدون حضور رسانه‌ها اقدامی بی‌معنی است، حتی اگر عملیاتی رخ ندهد. (scott2001)

رسانه‌های اجتماعی، بستر جدیدی را برای ظهـور هویت‌های مقاومت و در شکل خاص آن هویت تروریستی ایجاد کرده‌اند که ازجملـه آنها (تروریسم رسانه‌ای اجتماعی) است که با اسـتفاده از رسـانه‌هـای شـبکه‌ای و اجتمـاعی بـرای افزایش تأثیر اقدامات خشونت‌آمیز به‌کار گرفته شده و بـه دلایـل اجتمـاعی، سیاسـی یـا مذهبی و با هدف گسترش درد و رنج روانی، عاطفی و جسمی بر مخاطبـان بلاواسـطه است (smith and others2015)

به گفته بریجیت ناکوس (brigitt nacos 1994) تروریست‌ها با اعمال خشونت در پی تحقق سه هدف اصلی توجه، برسمیت شـناختن و مشــروعیت هسـتند.

دال مرکزی گروه‌های تروریستی در شبکه‌های اجتماعی خشونت سیاسی است: «خشونت سیاسی شکلی از ارتباطات اسـت که از طریق نمایش انگاره‌های مرگ و به منظور ایجاد وحشت و ارعاب بر اذهان مردم تأثیر می‌گذارد.(کاستلز 1393 ترجمه بصیریان 744)

کنشـگری گـروه تروریسـتی داعش در شبکه‌های اجتماعی توییتر و فیس‌بـوک نـوع متـأخر تروریسـم رسـانه‌ای را برجسته می‌سازد.

هـافمن نیـز می‌گوید: تنها از طریق خشونت‌پراکنی و هراس‌افکنی در میـان طیـف گسـترده‌تـری از اقشار است که تروریسم ظرفیت حداکثری را برای تأثیرگذاری اساسی بـر سیاسـت‌هـا به دست می‌آورد.(طباطبایی‌نسب 1390)

چالش‌های ناشی از فعالیت گروه تروریستی داعش موضوع «تروریسم رسانه‌ای» در شبکه‌های اجتماعی را در کانون اصلی مطالعات نسـبت رسـانه و تروریسـم قـرار داده است. (کلاوسن2014)

پژوهشی درباره شبکه اجتماع توئیتر با عنوان «توئیت جهاد» که رسانه‌های اجتماعی، شبکه جنگجویان خارجی غربی در سوریه و عراق انجام داده است. 

این پژوهش با استفاده از اطلاعات حسـاب کـاربری 59 ستیزه‌جـوی هسـتی غربی شناخته شده در سوریه متعلق به گروه داعش و جبهه النصره با زبان انگلیسی و عربی انجام شده است.

براساس این تحقیق تـوئیتر در خـدمت اهـداف ضـروری سازمان‌های تروریستی و جـذب نیرو، ساختن گروه‌های چندملیتی از افراط‌گرایان خشونت‌طلب، ابزار جنگ روانی تهـاجمی، پل ارتباطی با سایر رسانه‌های اجتماعی، انتشار تصاویر ترور و خشونت، اطلاع‌رسانی، ارعاب عمومی، تبلیغ اصول جهادی از طریق ارسال تصاویر نمادین، شیعه‌زدایی، آموزش، تاکتیک‌های فریب، اطلاعات دروغ و برپایی کمپین و توزیع پیام‌های ایدئولوژیک است.

طرح چالش‌های تروریسم رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی

تروریسم و رسانه:

تروریسم مدرن نوع جدیدی از کشمکش است که از قرن 11 در صحنه‌های خشونت اجتماعی تولد یافته است. این شکل از تروریسم در مقابل شکل سنتی با توجه به نکات ضعف ذاتی خویش سعی بر این دارد که رسانه را به عنوان یکی از متحدان خود جذب کند.

تروریست‌ها دیدگاهشان نسبه ارتباطات و رسانه به عنوان سلاح بالقوه است و تمایل دارند اقدامات و باورهای خویش را به‌وسیله آن برجسته کنند.( Annamarie Oliverio)

اناموریه اولیوریو در تحقیقات خویش در سال 1998 به این مهم پرداخت که چگونه اقدامات تروریستی به وسیله رسانه‌ها به تصویر کشیده می‌شود.

او پاسخ را در تجسم کردن و به وجود آوردن فضاهای مجازی در دنیای واقعی جامعه دانست؛ بنابراین اگر هدف تروریست‌ها ایجاد فضای وحشت و ترس در سراسر یا بخش قابل‌توجهی از جامعه برای رسیدن به اهداف خویش است، پوشش‌های خبری رسانه‌ها از این وقایع، خود تولید ترس و وحشت و خشونت بیشتر در جامعه می‌کند.

الن مازور در تحقیقات خود در سال 1982 به این نتیجه رسید که پوشش خبری رسانه‌ها از وقایع تروریستی، خود محرکی برای تولید رفتار خشونت‌آمیز است؛ او برای اثبات فرضیه خود بیان کرد که خبر اعلام وجود خودکشی موجب افزایش آمار خودکشی شده است.

چرنیام باسیدن (سال 1980) نیز معتقد است که پوشش‌های خبری رسانه‌ها نقش نفوذناپذیری در اشاعه اهداف تروریستی دارند و دلایل خود را اینگونه بیان می‌کند:

1. پوشش‌های خبری رسانه‌ها در بزرگ کردن و اهمیت دادن به تهدیدهای تروریست‌ها در ذهن افکار عمومی نقش بسزایی دارد.

2. رسانه ترس را پراکنده می‌سازد.

3. رسانه تروریست‌ها را در انتخاب اهداف و به حداکثر رساندن تبلیغات مورد نظرشان یاری می‌دهد.

تروریسم و رسانه: یک همزیستی خطرناک

به‌کارگیری ترور خود به تنهایی بیانگر تروریسم نیست. ترور باید به عنوان یک ”اقدام سمبلیک» و با هدف تأثیر بر رفتار سیاسی از طریق روش‌های ناهنجار به کار گرفته شود.

تروریسم، استفاده از زور یا تهدید استفاده از زور برای خشونت به وسیله یک شخص یا یک گروه است، چه به واسطه قدرت حاکم صورت بگیرد یا علیه آن.

این اقدام با هدف ایجاد ترس، تشویش فراوان یا اثربخشی القای ترس در یک گروه مشخص است تا بر جای گذاشتن قربانیان، آن هم با هدف مجبور کردن جناح خاص مبنی بر پذیرش خواسته‌های سیاسی یا حقوق مسببان آن.

تشخیص (بصیرت) عامل اصلی توفیق ابتدایی است. اگر مردم، قربانیان را شناسایی کردند و مورد توجه قرار دادند، تروریست‌ها به اهداف خود نخواهند رسید و شکست خواهند خورد، در حالی که اگر مردم مسببان را مورد شناسایی و توجه قرار دهند یا حداقل بی‌طرف و بی‌تفاوت به اقدامات باشند، تروریست‌ها موفق خواهند شد.

تروریسم به هر حال از خشونت و تهدید ناهنجاری بهره می‌برد که قربانیان آن نیز طرف ثالث هستند تا اینکه طرف اصلی ماجرا و موفقیت آن نیز به تشخیص مخاطبان از دلیل تروریست‌ها بستگی دارد تا بی‌گناهی قربانیان.

قربانیان تروریسم فصل جدیدی از همکاری و همزیستی هر سه عنصر رسانه، تروریسم و قربانیان تروریسم را برای رسیدن به حقایق واقعی ماهیت فرقه‌های تروریستی هدایت خواهند کرد. (انجمن دفاع از قربانیان تروریسم)

خواست تروریست‌ها از رسانه

تروریست‌ها نیاز به شهرت و خودنمایی دارند، شهرت بی‌هزینه‌ای که یک گروه به‌صورت عادی توانایی دستیابی و تولید آن را ندارد.

هرگونه شهرت پیرامون اقدامی تروریستی هشداری به دنیا می‌دهد که مشکل وجود دارد که قابل اغماض نیست و باید مورد توجه قرار گیرد.

این توجه به قربانیان پدر نان‌آور خانه یا مادران به خون غلتیده در راه بدرقه فرزندانشان به مدرسه یا دستفروش از هم دریده شده کنار خیابان نیست؛ بلکه ملیت، نژاد و گویش تروریست‌هاست.

از نگاه یک تروریست، یک مصاحبه دستکاری و سانسور نشده با شخصیت مهم یک هدیه مهم و موفقیت است؛ مانند مصاحبه شبکه خبری سی ان ان در ماه می سال 1997 با یک ناراضی تروریست سعودی و حامی القاعده، اسامه بن‌لادن. برای شبکه‌های خبری، دسترسی به تروریست‌ها یک ماجراجویی سخت به شمار می‌رود که اغلب نیز در پی آن هستند.

خواست رهبران دولت‌ها از رسانه

دولت‌ها خواستار تفاهم، همکاری، پرهیز و وفاداری از جانب رسانه با هدف محدودکردن زیان تروریست‌ها در قبال جامعه، سرزنش و مجازات مسببان اقدامات تروریستی است.

آنها خواستار پوشش برنامه‌های خود و نه تروریست‌ها هستند. از نگاه آنها رسانه باید از اقدامات دولت زمانی که عملیات در جریان است حمایت و به انتشار اطلاعات ارائه شده از جانب دولت در صورت نیاز اقدام کند.

هدف دیگر ارائه تروریست‌ها به عنوان «جنایتکاران» و جلوگیری از خودنمایی آنهاست. تقویت دیدگاه گروگانگیری، کشتن ناجوانمردانه آنها، انفجار ساختارهای زیربنایی، تاریخی و حتی ربایش هواپیما بدون در نظر گرفتن دلیل این اقدامات یک اقدام جنایی است، همانطور که این اقدامات به‌صورت حرفه‌ای و برنامه‌ریزی شده توسط داعش انجام می‌شود.

بعد از هر حادثه آنها از رسانه می‌خواهند که تکنیک‌های ویژه و مخفی دولت، دستاوردهای تکنولوژیکی و روش‌های عملیاتی موفق و نافرجام تروریست‌ها و اینکه چگونه عملیات با موفقیت انجام شد را عمومی نکرده و فاش نکنند که مبادا تروریست‌ها و حامیان آنها این موارد را تقلید کرده و به‌کار ببرند.

خواست رسانه از پوشش حوادث تروریستی

رسانه در تلاش برای ایجاد اخبار پویا و سریع است، حتی در صورت امکان به‌صورت مصاحبه‌های زنده یا نمایش صحنه‌های واقعی حوادث تروریستی مانند زنده‌سوزی، گردن‌‌زدن، خفه‌کردن یا تیر خلاص زدن به قربانیان تروریسم.

بسیاری از عوامل رسانه می‌خواهند که حرفه‌ای و درست باشند و از اعتباردادن به اطلاعات غلط اجتناب کنند، حتی اگر ارزش خبری بالایی داشته باشد. این عمل به‌راحتی امکانپذیر نیست، به‌ویژه زمانی که تلاش‌های گسترده‌ای برای انحراف آنها از جانب گروه‌های ذی‌نفع انجام می‌شود.

آنها در تلاش برای آگاهی جامعه هستند و این موضوع را به واسطه پوشش عمومی و پویا تلقی می‌کنند برای برانگیختن و واکنش قربانیان و خانواده‌ آنها، شاهدان، مردم در خیابان‌ها و  اطلاعاتی که از جانب نیروهای اجرای قانون، نیروهای امنیتی و سایر ارگان‌های دولتی جلوگیری شده است.

ادامه دارد.....

برگرفته از پایان‌نامه آزاده اقبال فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی ارشد ارتباطات و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند

انتهای پیام/4078/4062/