اختلاف نظر کارشناسان بهداشت در استفاده از داروهای درمان کرونا

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاري آنا، روز جمعه بیستم نوامبر، سازمان بهداشت جهانی در پانل راهنمای خود با مصرف داروی ضدویروس رمدسیویر(remdesivir) مخالفت کرد و اعلام کرد که این دارو را برای بیماران بستری در بیمارستان توصیه نمی‌کند. دلیل این بیانیه تازه این است که «هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این دارو باعث کاهش تلفات شده یا حتی از نیاز به دستگاه‌های تنفسی جلوگیری کرده باشد.»

رمدسیویر در حال حاضر در آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر، به عنوان داروی استاندارد مراقبت کرونا شناخته می‌شود. استفاده گسترده از رمدسیویر پس از آن صورت گرفت که یک مطالعه مهم تحت هدایت دولت آمریکا نتایج مثبتی را در استفاده از آن یافته بود. این تحقیق نشان می‌داد که مدت بهبودی بیماران بستری در بیمارستان پس از مصرف رمدسیویر به طور متوسط از 15 روز به 10 کاهش یافته است. به طرز عجیبی، در دستورالعمل بهداشتی فدرال این کشور، دو روش درمانی دیگر را که سازمان غذا و دارو در موارد اضطراری مجاز اعلام کرده بود، تأیید نکرده(داروی آنتی‌بادی آزمایشی EliLilly و پلاسمای خون بازماندگان  بهبودیافته از کووید-19) و دلیل آن را فقدان شواهد کافی برای تأثیرگذاری آن دانسته است.

تحقیقات سراسری غیرقابل اتکا

پزشکان همچنین در مورد زمان استفاده(یا عدم استفاده) از تنها داروهای مورد تأیید برای بهبود شدیدترین موارد مبتلا به کووید-19 نیز اطمینان ندارند(دگزامتازون یا استروئیدهای مشابه) و اخبار روز پنجشنبه دال بر اینکه داروی ضد التهاب توسیلیزوماب(Tocilizumab) به بیماران کووید-19 کمک کند ماجرا را مبهم‌تر کرده است. نتایج اولیه توسیلیزوماب مانند تحقیقاتی کلیدی که توسط سازمان بهداشت جهانی در مورد رمدسیویر انجام شده، هنوز توسط دانشمندان مستقل به طور کامل بررسی نشده است و پزشکان در مورد اینکه چه کاری باید انجام دهند سردرگم هستند.

دکتر درک آنگوس(Derek Angus) از دانشگاه پیتسبورگ، که در طی یک سری تحقیقات روش‌های مختلف درمانی را مورد بررسی قرار می‌دهد و آزمایش می‌کند، در این باره می‌گوید: «ما باید جزئیات را مورد بررسی قرار دهیم. غیرمعمول نیست که دستورالعمل‌های نهادهای مختلف با یکدیگر اختلاف داشته باشند زیرا هر کدام از یک جنبه‌ای بیماری را بررسی می‌کنند و کووید-19 بسیار پیچیده رفتار می‌کند.»   

دکتر راشل والنسکی(Rochelle Walensky)، رئیس بیماری عفونی بیمارستان ماساچوست، با این موضوع موافق است. وی روز پنجشنبه با حضور در پادکستی با اجرای سردبیر مجله پزشکی گفت: «طبابت و تجویز داروها بر اساس بیانیه مطبوعاتی نهادهای مختلف واقعاً امر دشواری است. تا زمانی که بیانیه‌های مؤسسات بهداشتی به طور یکپارچه یک درمان خاص را تأیید نکنند، من واقعاً مایل نیستم از هیچ روش درمانی به عنوان روش استاندارد مراقبت بهداشتی یاد کنم.»

معمای هیدروکسی کلروکلین

در حالی که مسئولان بهداشتی کشور صحبت از غیرقابل اعتماد بودن تحقیقات پزشکی داخلی کرده‌اند، مطالعه تحقیقات معتبرترین نهادهای بین‌المللی نیز در زمینه‌های مختلفی، گوناگون و غیرقابل اعتماد بوده است و احتمالاً نقطه اوج آن را می توان در هیدروکسی کلروکلین مشاهده کرد. یکی از اولین درمان‌های کووید-19(دست کم پس از ورود کووید-19 به ایران) مصرف از هیدروکسی کلروکین بوده است. برای اولین بار یک مطالعه در فرانسه نشان داد که داروی ضدمالاریای هیدروکسی کلروکین ممکن است در درمان کووید-19 اثرگذار باشد.  اما به فاصله چند ماه در بهار سال جاری، مجلات نیوانگلند و جاما نتایج تازه‌ای را منتشر کردند که نشان می‌داد مصرف هیدورکسی کلروکین غیرمؤثر است.

در این میان مجله بسیار معتبر «لنست» در 22 ماه مِه میلادی آب پاکی را روی دست همه ریخت و با اعلام اینکه استفاده از هیدروکسی کلروکین «مرگ» و «آریتمی قلبی» را در بیماران کووید-19 زیاد می‌کند، تیر خلاصی را بر هواداران مصرف این دارو شلیک کرد. به نظر می‌رسید دیگر به طور سراسری باید این دارو را کنار گذاشت تا اینکه همان مجله در کمتر از یک ماه ضمن «عذرخواهی»، مقاله خود را در رابطه با تأثیرات منفی هیدروکسی کلروکین «باطل(Retract)» کرد.

در این میان سازمان بهداشت جهانی در اواخر ژوئیه استفاده از هیدروکسی کلروکین را چه در بیماران بستری و چه در بیماران با درگیری خفیف تا متوسط غیرمؤثر دانست. در پی آن سازمان غذا و داروی آمریکا نیز اجازه استفاده اضطراری از آن را که خیلی وقت پیش داده بود لغو کرد. سپس مطالعه‌ای در مجله «نیچر» بی‌فایده بودن هیدروکسی کلروکین و آزیترومایسین را در دو مدل حیوانی و آزمایشگاهی مطرح کرد.

 اما در ماه اوت، یک مطالعه گذشته‌نگر در فرانسه، داده ۳۷۳۷ بیمار کووید-۱۹ را که هیدروکسی کلروکین دریافت کرده بودند مورد بررسی قرار داد و اعلام کرد ترکیب داروی هیدروکسی کلروکین و آزیترومایسین منجر به کاهش میزان بستری در ICU ، کاهش ریسک مرگ، کاهش میزان بستری بیش از ده روز و کاهش مدت پخش ویروس شده است.

سپس مطالعه‌ای گذشته‌نگر توسط جاما به چاپ رسید که نشان می‌داد افرادی که از هیدروکسی کلروکین استفاده می‌کردند در تشخیص، بستری بیمارستان، بستری ICU و مرگ ناشی از کووید-۱۹ تفاوتی چندانی با افراد عادی نداشته‌اند. دکتر فائوچی مشهور نیز در کنار همکارانش در مورد اهمیت درمان زودرس در کووید-۱۹ اشاره کرد که با وجود فواید ذکر شده در مطالعات اولیه هیدروکسی کلروکین، کارآزمایی‌های بالینی بعدی بی‌اثر بودن آن را نشان می‌دهد. اما مجدداً یک مطالعه هم‌گروهی در آمریکا نشان داد که میزان مرگ‌ومیر در دریافت‌کنندگان داروی هیدروکسی کلروکین کاهش داشته است. این مواضع متناقض بیش از همه نشان می‌دهد ماهیت کووید-19 چقدر برای همه پیچیده است. در ایران بر اساس آخرین دستورالعمل‌های درمانی(شهریورماه) مصرف هیدروکسی کلروکین در مراحل اولیه بیماری همچنان توصیه می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی و مواضع مستقل خودش

سازمان بهداشت جهانی اصرار دارد استقلال خود را در این شرایط نشان دهد و در چند مورد دستورالعمل‌های خود را تغییر داده است که احتمالاً از همه مهمتر، بتوان به بی‌تأثیر ارزیابی کردن داروی هیدروکسی کلروکین اشاره کرد. اما موضع جدید این سازمان آن هم در شرایطی که دولت آمریکا خودش یک تحقیق گسترده مجزا را به صورت انحصاری در مورد رمدسیویر انجام داده است، بحث‌برانگیز است. دستورالعمل‌های جدید WHO تأکید می‌کنند که رمدسیویر زندگی کسی را نجات نمی‌دهد و تأثیری بر فرایند درمان ندارد. این اطلاعیه عمدتاً بر اساس یک تحقیق تحت حمایت WHO انجام شده است که هر چند از نظر گستردگی نسبت به تحقیق دولت آمریکا بزرگ‌تر است اما به دلیل مشارکت غیرمستقیم این نهاد بین‌المللی گمانه‌زنی می‌شود که دقت کمتری دارد.

در بیانیه سازمان بهداشت جهانی نتیجه گیری شده است که «رمدسیویر در عین حال که هزینه بالایی دارد، در دوره پنج روز فاقد تأثیرگذاری معناداری بر سلامت بیماران بوده و نرخ مرگ‌ومیر را کاهش نمی‌داده است، از این رو از دیدگاه این نهاد به عنوان یک روش درمانی سست تلقی می‌شود.»

FDA  پنجشنبه در یک تحقیق جداگانه، مجوزی اضطراری را برای استفاده از داروی ضدالتهاب دیگری به نام باریسیتینیب به همراه رمدسیویر صادر کرد. نتایج آن مطالعه نشان می‌داد افزودن باریسیتینیب در طول فرایند درمان، یک روز به مرخص شدن بیماران بستری در بیمارستان کمک می‌کند.

انتهای پیام/پ