«نورالدین جعفر بَدَخشی» عارف دلسوخته‌ای از بدخشان

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا- بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت‌به‌خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ،از جلد اول کتاب «تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

نورالدین جعفر بدخشی (740-797ق) عارف و صوفی قرن هشتم هجری قمری است.

نورالدین در رستاق بازار، واقع در غرب بدخشان به دنیا آمد. از دوران کودکی و جوانی او اطلاعی در دست نیست. او از شاگردان برجسته میرسیدعلی همدانی (متوفی 786ق) بود. نورالدین که زادگاه خود را ترک کرده و ساکن ختلان شده بود، در 773ق به تشویق یکی از دوستانش به نام اخی علی حق‌گوی برای ملاقات با سیدعلی به روستای علیشاه رفت و از همان ابتدا شیفته او شد. از آن پس، تا زمان مرگ میرسیدعلی همدانی، همواره ملازم او بود و از تعالیم وی بهره می‌برد.

به کار بستن تعالیم استاد و تلاش خالصانه نورالدین سبب شد که از شاگردان خاص همدانی شود. این توجه تا آن حد بود که سید در چند مورد در حضور خود به نورالدین اجازه بیعت داد و مردم را به بیعت با او تشویق کرد. همچنین، هنگام سفر وظیفه تدریس و ارشاد مریدان را به نورالدین واگذار می‌کرد و خود از طریق نامه با او ارتباط داشت.

همدانی هنگام سفر حج، نورالدین را به جای خود نشاند و به او اجازه قبول توبه طالبان و تعلیم ذکر به مریدان داد.

بدخشی پس از شنیدن خبر مرگ میرسیدعلی همدانی در 787ق، از خانقاه فتح‌آباد در روستای رستاق بازار به خانقاه اعظم شهر ختلان رفت و به یادبود استادش، تألیف کتاب خلاصة المناقب را آغاز کرد. بدخشی در 16 رمضان 797 در 57 سالگی درگذشت.

از بدخشی آثاری به‌جا مانده که بدین قرار است:

1. خلاصة المناقب، مهم‌ترین اثر بدخشی که آن را در مناقب شیخ میرسیدعلی همدانی و یک سال پس از مرگ او تألیف کرد. این کتاب قدیم‌ترین و مهم‌ترین منبع درباره میرسیدعلی است. در این کتاب، برخی از اقوال و حکایت‌های میرسیدعلی و اصطلاحات و مفاهیم عرفانی با استفاده از آیات و احادیث آمده است. توفل ترجمه آلمانی این کتاب را در 1962 در لیدن منتشر کرد.

2. اصطلاحات صوفیه، بدخشی در این کتاب برخی از مهم‌ترین مفاهیم عرفانی و اصطلاحات صوفیان را شرح داده است. این رساله به کوشش ایرج افشار در مجله فرهنگ ایران زمین جلد شانزدهم به چاپ رسید.

3. شرح اوراد فتحیه [همدانی]، که نسخه‌ای از آن در کتابخانه دانشگاه پنجاب لاهور و نسخه‌ای دیگر در کتاب دارالعلوم اسلامیه پیشاور محفوظ است.

در مجالس المؤمنین و طرائق الحقائق کتابی با عنوان احباب نیز به بدخشی نسبت داده شده است.

 انتهای پیام/4104/