جایگاه انجمن‌های علمی دانشجویی در عالی‌ترین شورای وزارت علوم/ تحقق سند چشم‌انداز 1404 در گرو توجه به انجمن‌های علمی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، در وضعیت فعلی جهان و با توجه به رقابت شدید بین کشورها برای رشد و توسعه و برتری‌جویی نسبت به یکدیگر داشتن چشم‌انداز روشن و مدون امری ضروری است؛ در علم مدیریت نیز موفقیت هر سازمان، فرد و کشوری نیازمند تدوین هدف، چشم‌انداز و راهبرد متناسب برای دستیابی به اهداف است که بتوان با ابزارهای علم مدیریت نظیر برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت، بسیج منابع و کنترل رسیدن به اهداف را ضمانت کرد.

جمهوری اسلامی ایران نیز 14 سال پیش با احساس نیاز به تدوین یک چشم‌انداز بلند مدت در قالب سند چشم‌انداز 20 ساله جامعه‌ ایرانی در افق 1404 را دارای ویژگی‌هایی نظیر موارد زیر ترسیم کرده است:

توسعه‌یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود، متکی بر اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی، با تأکید بر مردم‌سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مندی از امنیت اجتماعی و قضایی.

برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه‌ اجتماعی در تولید ملی.

امن، مستقل و مقتدر با سامان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همه‌جانبه و پیوستگی مردم و حکومت.

برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب.

فعال، مسئولیت‌پذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایت‌مند، برخوردار از وجدان کاری، انضباط، روحیه‌ تعاون و سازگاری اجتماعی، متعهد به انقلاب و نظام اسلامی و شکوفایی ایران و مفتخر به ایرانی بودن.

دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل.

الهام‌بخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحکیم الگوی مردم‌سالاری دینی، توسعه‌ی کارآمد، جامعه‌ اخلاقی، نواندیشی و پویایی فکری و اجتماعی، تأثیرگذار بر همگرایی اسلامی و منطقه‌ای براساس تعالیم اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(ره).

دارای تعامل سازنده و مؤثر با جهان بر اساس اصول عزت، حکمت و مصلحت.

در نگاه اولیه به چشم‌انداز ترسیم شده برای کشور در افق 1404 شاید دو بند را به صورت مستقیم مرتبط با حوزه علم و فناوری پیدا کرد اما با تأملی بیشتر به سایر بندها نقش غیرمستقیم علم و فناوری را در تمام حوزه می‌توان یافت.

دســتیابی به آرمان‌های بلند نظام مســتلزم تــلاش همه‌جانبــه در تمام ابعــاد فرهنگی، علمى، اجتماعی و اقتصادی اســت. حوزه علم و فناوری از مهمترین زیرســاخت‌های پیشرفت كشور و ابزار جدی رقابت در عرصه‌های مختلف اســت. به این ترتیب تحقق آرمان‌های متعالی انقلاب اســلامی ایران مانند احیای تمدن عظیم اســلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرو در میان ملت‌ها و کسب آمادگی برای برقــراری عدالت و معنویت در جهان در گرو پیشــرفتی همه‌جانبه در علم اســت؛ علمی که دارای ســه شاخصه عدالت، معنویت و عقلانیت است. در پرتو چنین علمی اســت که جامعه بشری آمادگی تحقق حكومت جهانی انسان كامل را یافته و در سایه چنین حكومتی ظرفیت و استعدادهای بشر به شكوفایی و كمال خواهد رسید.

انجمن‌ها از نگاه سیاست‌گذاران علمی کشور و در اسناد بالادستی جایگاه ویژه‌ای در ایفای نقش مرجعیت علمی کشور و ارتقای مشارکت در تصمیم‌سازی‌ها و توسعه، ترویج و انتشار علم و فناوری دارند.

در سند نقشه جامع علمی کشور به نقش انجمن‌ها و جمعیت‌های علمی اشاره شده و راهبردها و اقدامات ملی متناسب این جایگاه نیز بیان شده است.

بیشتر بخوانید: جایگاه انجمن‌های علمی دانشجویی در نقشه جامع علمی کشور/ انجمن‌هایی که هنوز علمی نشده‌اند

شاید این سؤال مطرح شود که انجمن‌های علمی دانشجویی در این بین چه نقشی دارند و هدف از تشکیل این انجمن‌ها چیست؟ انجمن‌های علمی دانشجویی با اهداف زیر تشکیل می‌شوند:

* ایجاد زمینه‌های مناسب برای شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیت علمی دانشجویان و بهره‌گیری از توانمندی آن‌ها در تحقق و تقویت فضای علمی دانشگاه

* افزایش مشارکت جمعی و داوطلبانه دانشجویان در فعالیت‌های علمی به منظور ترویج فرهنگ کار گروهی

* تکمیل رسالت‌های دانشگاه در تربیت نیروی انسانی متخصصِ توانمند با رویکرد فرصت‌دهی و اعتماد به جوانان

* تقویت و تحکیم پیوندهای نظام آموزش عالی با بخش‌های مختلف جامعه و مجامع علمی ملی و بین‌المللی

در اسناد و قوانین دیگری نیز به نقش و اهمیت جایگاه انجمن‌های علمی دانشجویی پرداخته شده است. به استناد ماده 99 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و‌ فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و به منظور انسجام بخشیدن به‌ امور اجرائی و سیاستگذاری نظام علمی، تحقیقاتی و فناوری کشور، وزارت علوم،‌ تحقیقات و فناوری با اهداف و ماموریت‌های مشخص تشکیل شده است.

قانون‌گذار در تشریح مأموریت‌های اصلی و حدود اختیارات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دو زمینه انسجام امور اجرائی و سیاستگذاری نظام علمی و امور‌ تحقیقات و فناوری و اداره امور دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی تحت پوشش این ‌وزارتخانه به انجمن‌های علمی اشاره کرده است.

در زمینه انسجام امور اجرائی و سیاستگذاری نظام علمی و امور‌ تحقیقات و فناوری ایجاد زمینه‌های مناسب برای عرضه فناوری در داخل و خارج کشور و حمایت ‌از صدور فناوری‌های تولید شده در کشور و کمک به ایجاد انجمن‌ها و شرکت‌های‌ غیردولتی علمی، تحقیقاتی و فناوری از ماموریت‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیان شده است.

در زمینه اداره امور دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در بندهایی صدور مجوز تأسیس انجمن‌های علمی و حمایت و ارزیابی مستمر از فعالیت‌ آن‌ها براساس ضوابط مصوب مراجع ذی‌صلاح و تأیید اساسنامه و صدور مجوز تأسیس انجمن‌ها و تشکل‌های دانشجویان و‌ دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و ارزیابی فعالیت آنها و ‌اتخاذ تصمیم در مورد امکان ادامه فعالیت آنها براساس ضوابط و مقررات مراجع ذی‌صلاح به نقش انجمن‌های علمی از جمله انجمن‌های علمی دانشجویی اشاره می‌کند.

همچنین بر اساس همان قانون ارزیابی و اعتبارسنجی علمی دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی ‌به صورت مستقیم و یا از طریق حمایت از انجمن‌های مستقل علمی، تخصصی و‌ فرهنگستان‌ها در ارزیابی علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات و انتشار نتایج در محافل علمی و‌ ارائه گزارش سالانه به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و سایر مراجع ذی‌صلاح نیز به نقش و جایگاه انجمن‌های علمی می‌پردازد.

در ترکیب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری نیز در کنار رئیس‌جمهور به عنوان رئیس این شورا و حضور وزرای علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش و تعدادی از مسئولان و متخصصان حوزه آموزش عالی سه نفر از دانشمندان و صاحب‌نظران دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به انتخاب تشکل‌ها و انجمن‌های علمی نیز حضور دارند که این سطح از حضور نمایندگان انجمن‌های علمی در عالی‌ترین ارکان آموزش عالی کشور ناشی از نگاه متناسب قانون‌گذاران نسبت به جایگاه انجمن‌های علمی و سطح توقع از این انجمن‌ها است.

زمانی ارزش حضور نمایندگان انجمن‌های علمی در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری مشخص می‌شود که بدانیم مصوبات این شورا در چارچوب قانون ‌پس از تأیید رئیس جمهور برای کلیه مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی و دستگاه‌های اجرایی ‌لازم‌الاجرا است. شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری وظیفه اولویت‌بندی و انتخاب طرح‌های اجرایی بلندمدت سرمایه‌گذاری کلان در‌ بخش‌های آموزشی و پژوهشی و فناوری و بررسی و پیشنهاد منابع مالی مورد نیاز در حوزه‌های علوم، تحقیقات و فناوری را برعهده دارد.

موضوع اهمیت انجمن‌های علمی دانشجویی و توجه به علم و فناوری در کشور به اندازه‌ای است که در عالی‌ترین سند کلان کشور و سایر قوانین و اسناد کشور همواره حضور داشته و سهمی نیز در تعالی علم و فناوری کشور برای آن قائل شده‌اند.

اما میزان کارآمدی انجمن‌های علمی دانشجویی و میزان برآورده کردن انتظارات قانون‌گذاران از این همه توجه توسط انجمن‌های علمی جای سؤال و بررسی بیشتری دارد.

انتهای پیام/4115/پ