رد خونین تیغ تیز تروریسم روی چهره پاریس
مریم مسعود: هنگامی که دیماه پارسال حمله به دفتر نشریه «شارلی ابدو» و دو حادثه تروریستی همزمان دیگر در پاریس پایتخت فرانسه رخ داد، برخی رسانهها از یازدهم سپتامبر فرانسوی سخن راندند و پس از آن بود که تغییرهایی در راهبرد پاریس برای مبارزه با گروههای تکفیری دیده شد.
گرچه تا چند روز نخست تحرکات فرانسه در منطقه بویژه، اردن، افزایش یافت و حتی بسیاری از احتمال ورود جنگندههای فرانسوی به میدان سوریه خبر دادند، در عمل مقامهای کاخ الیزه ترجیح دادند در راهبرد خود برای مداخله نظامی در منطقه خاورمیانه رویکرد محتاطانهتری در پیش گیرند.
از این رو، پاریس در سکوت، کمکم حضور آشکار خود در ائتلاف مبارزه علیه داعش به رهبری آمریکا را به کمکرسانی از پشت پرده با فرستادن سلاح و تجهیزات نظامی تقلیل داد و حتی هنگامی که آمریکا همان زمان برای شدت بخشیدن به حمله هوایی در عراق یا بهتازگی برای فرستادن 50 نیروی نظامی به سوریه اقدام کرد، واکنش چندانی نشان نداد.
پاریس که تا پیش از حوادث شارلی ابدو میزبانی بسیاری از نشستهای مخالفان مسلح ضد دولت سوریه را بر عهده داشت، تا آنجا مواضع خود را تعدیل کرد که حتی برخی مقامهای این کشور گاهی از امکان تحمل «بشاراسد» در قدرت تا زمانی محدود سخن میگفتند تا شاید به این ترتیب، از نابسامان شدن اوضاع سوریه بیش از این، جلوگیری کنند.
با این همه، همچنان سیاستهای دوگانه کاخ الیزه درباره چگونگی برخورد با تحولات خاورمیانه و اقدامهای متناقض آن ادامه داشت.
نکتههای حوادث تروریستی پاریس
درباره رخدادهای شامگاه جمعه بیست و دوم آبانماه در پاریس و مقایسه آن با اتفاقات دیماه 1393 همین شهر، توجه به چند نکته ضروری است:
نوع حملهها: شامگاه جمعه در هفت نقطه پاریس، هشت حمله تروریستی رخ داد که دو مورد آن انتحاری بود.
این موضوع از آن رو اهمیت دارد که این، برای نخستین بار است که در فرانسه حمله تروریستی از نوع انتحاری رخ میدهد. گروههای وابسته به القاعده و داعش از این شیوه برای از میان برداشتن هدفهای خود بهره میگیرند و البته گفته میشود داعش مسئولیت اقدامهای دیشب در پاریس را بر عهده گرفته است.
البته اقدامهای انفرادی که به حمله «گرگ تنها» شهرت دارد، با یورش گروهی همراه شده است؛ همان شیوهای که در حوادث دیماه پارسال بهکارگرفته شد.
شمار کشتهها: حوادث دیماه پارسال 12 کشته بر جای گذاشت در حالی که تاکنون بر پایه گزارش رسانههای فرانسه بیش از 158 نفر کشته و 200 تن زخمی شدهاند.
مکان رویداد: آن زمان یکی از نمادهای فرهنگ در پایتخت فرانسه هدف قرار گرفت. جمعه بیست و دوم آبانماه نیز گروگانگیری در سالن کنسرت «باتکلان» در پاریس تاکنون بیشترین تلفات (118 نفر) را داشته است.
اکنون مقامهای فرانسوی اجرای همه برنامههای فرهنگی- هنری را به حال تعلیق درآوردهاند.
عاملان حمله: گرچه رسانههای دیداری مانند «فرانس 24» از تلاش پلیس فرانسه برای یافتن پنج متهم فراری حوادث تروریستی دیشب خبر میدهند و شهردار پاریس نیز با توجه به همین امر از شهروندان خواسته است در خانههای خود بمانند، گزارش خبرگزاری فرانسه از منابع نزدیک به پرونده از کشته شدن هر هشت مهاجم به دست پلیس حکایت دارد.
بحران پناهجویان: آن زمان هنوز بحران پناهجویان و فراریان از جنگها و درگیریهای شمال آفریقا و خاورمیانه به اروپا، به شکل کنونی درنیامده و امواج بحران آوارگان به سواحل قاره سبز نرسیده بود.
اینک بسیاری از پناهجویان پشت مرزهای فرانسه که پس از حوادث تروریستی جمعه شب بسته شده است، در سرمای زیر صفر قاره اروپا ماندهاند.
بهتازگی آژانس مرزی اتحادیه اروپا «فرونتکس» اعلام کرد طی 9 ماه نخست سال 2015 میلادی بیش از 710 هزار مهاجر به کشورهای عضو اتحادیه اروپا وارد شدند.
در ماه سپتامبر، کمیسیون اروپا اعلام کرد برای انتقال بخشی از 160 هزار پناهجویی که در نخستین مقصد به ایتالیا، یونان و مجارستان میرسند یک نظام سهمیهبندی اجباری را به مدت 2 سال میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا پیاده میکند.
در همین راستا نشست دوروزه رهبران 28 کشور اروپا و 35 کشور آفریقا در «والتا» پایتخت مالت از چهارشنبه هفته گذشته آغاز شد و با تصمیمهایی مانند راهاندازی «صندوق اعتباری اضطراری» با هدف مقابله با «دلایل اصلی مهاجرت غیرقانونی آفریقاییان» با موجودی اولیه یک میلیارد و 800 میلیون یورو پایان یافت.
گسترش دامنه حرکات تندروانه: دیماه 1393 رخدادهای پاریس در پی بروز یک حادثه تروریستی در استرالیا و ادامه درگیریها در خاورمیانه و تنشها در آفریقا، نشان داد الگوی حرکت گروههای تندرو در حال گسترش در جهان است.
اکنون نیز یک روز پس از انفجارهای انتحاری جنوب بیروت در لبنان که 43 کشته به جا گذاشت و دو هفته پس از سقوط هواپیمای مسافربری روسیه در صحرای سینا در مصر با 224 سرنشین که احتمال بمبگذاری تروریستی در آن میرود، قلب اروپا به لرزه درآمده است تا نشان دهد صدای سلاحهای گروههای تروریستی که شاید دیروز از سوی فرانسه به آنها داده شده بود، دیر یا زود مرزها را درمینوردد و در چهار گوشه جهان به گوش میرسد.
پیامدهای منطقهای در اروپا: اکنون در بسیاری از کشورهای هممرز با فرانسه شرایط اضطراری حکمفرماست. انگلیس که تا پیش از این در جبهه مخالف با روند پذیرش مهاجران ظاهر شده بود مرزهای مشترک با فرانسه را بسته و نیروی امنیتی را فراخوانده است.
همانگونه که پس از رخدادهای شارلی ابدو سر برآوردن گروههای اسلامستیز تندرو مانند «پکیدا» را در آلمان، اتریش، سوئد و... شاهد بودیم، اکنون انتظار میرود تحرک بیشتر هواداران چنین گرایشهایی در بسیاری از کشورهای اروپایی همچون، فرانسه، هلند، مجارستان، یونان و... رخ دهد و به مسلمانان بیشتری اهانت شود یا مکانهای مقدس مسلمانان مانند مساجد مورد هتک حرمت مهاجمانی قرار گیرد که کمتر از سوی پلیس دستگیر میشوند.
تغییرهای احتمالی راهبرد فرانسه: در عرصه داخلی، گروههای راستگرای افراطی اتخاذ سیاستهای سختگیرانهتری علیه مهاجران و پناهندگان را خواستار خواهند شد و حملهها علیه مسلمانان این کشور که جامعهای 6 میلیون نفری را تشکیل میدهند، شدت خواهد یافت.
از سوی دیگر «فرانسوا اولاند» رییسجمهوری فرانسه، سفر خود به ترکیه برای شرکت در نشست گروه 20 را لغو و اعلام کرد مبارزه با تروریسم را «بیرحمانه» دنبال خواهد کرد.
پس از حوادث شارلی ابدو، اولاند بسیاری از رهبران جهان را با هدف نمایش قدرت سیاسی در پاریس گرد هم آورد تا دقایقی در خیابانهای این شهر راه بروند اما این تصمیمسازان عرصه بینالمللی که حتی میان خود اختلافهای بزرگی دارند، نتوانستند آن روز به توافقی برای مبارزه با تروریسم دست یابند و در این زمینه ارادهای نشان دهند.
به نظر میرسد رخدادهای جمعه خونین پاریس نتیجه همین بیارادگی است. با این همه، باز هم شاید اولاند در پی ترتیب دادن نمایشی دیگر از حضور برخی رهبران جهان باشد.
فرانسه یکی از کشورهایی است که در کنار انگلیس از پارسال جا پای نظامیگری سنتی آمریکا در خاورمیانه بویژه خلیج فارس گذاشت تا واشنگتن با خیال راحت به گسترش راهبرد نظامی خود در آسیای جنوب شرقی و سپس آسیای مرکزی بپردازد.
به نظر میرسد رخدادهای جمعه خونین پاریس با توجه به اینکه به گزارش رسانههای گوناگون، گروه تروریستی داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفته است، پیامدهای گستردهتری را به همراه خواهد داشت.
ریشههای شکلگیری این اقدامها: بیتوجهی به ماهیت خشونت و دلایل بروز آن، سبب میشود گروهی در پوشش اسلام تیغ تندروی را به روی مسیحیان، یهودیان و حتی مسلمانان پیرو دیدگاههای دیگر بکشند و عدهای نیز در لباس مسیحیت و یهودیت شعارهای ضداسلامی سر دهند و حتی به همکیشان خود که طرفدار قرائتهای میانهروانهاند، بتازند.
این شکاف میان پیروان ادیان و مذاهب دینی در نهایت به ضرر انسانیت و به سود فرصتطلبانی است که میکوشند در راستای منافع خود نگاههای رادیکال را در جوامع مختلف بگسترانند.
همین طرفهای جنگطلبند که یا خود در پرورش اندیشهها و القای دیدگاههای تندروانه و آتش زدن به اختلافها دست دارند یا هنگام برگزاری نشستهای گوناگون برای آرام کردن بخشهایی از جهان مانند سوریه، به شیوههای مختلف کارشکنی میکنند.
شاید اگر پس از حوادث شارلی ابدو، مقامها و رسانههای فرانسوی بیش از پیش به شکافهای پدیدآمده میان مذاهب دامن زده نمیزدند و با هدف کاهش نگاههای افراطگرایانه برنامهای مدون پیاده میکردند، چنین اتفاقی نمیافتاد.
اکنون که سرنیزه تیز سلاحهای اهداشده به گروههای تندرو سوری به بدن سازندگان آن مانند فرانسه میرود، شاید درد آن سبب شود این کشورها در وهله نخست رونق بخشیدن به بازار فروش سلاحهای خود را دستکم برای مدتی کنار بگذارند و برای رسیدن به راهکارهای عملی سیاسی، برنامه کوتاهمدت تقویت یک نظام مرکزی بومی و متمرکز برای مبارزه با این گروهها را در پیش گیرند.
در همین راستا، برنامه بلندمدت میتواند شامل مبارزه با دیدگاههای تندروانه و مکانهای ترویج و القای این نگرشهای انحرافی باشد که البته این امر، به دلیل ماهیت فرهنگی و عقیدتی آن به ابزارهای گوناگون و هماهنگیهای پیچیده نیاز دارد.
چنین برنامههایی است که میتواند به آرمان قابل تحقق «جهان عاری از خشونت و افراطیگری» بینجامد که رئیسجمهوری اسلامی ایران از سوی کشوری که نزدیک به چهار دهه قربانی تروریسم بوده است، در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1392 پیشنهاد کرد.
البته تحقق این آرمان در گرو کنار گذاشتن رفتارها و استانداردهای دوگانه کشورهای غربی در پشتیبانی کردن از تکفیریها به بهانه حقوق بشر و برقراری مردمسالاری و دادن شعارهای متناقض برای مبارزه با تروریسم است؛ امری که فرانسه باید یکی از پیشگامان اجرای آن باشد که بخشی از آن را میتوان در مواضع نمایندگان فرانسه طی نشست امروز وین درباره سوریه رصد کرد.
انتهای پیام/
