تاریخچه «صحن آزادی» و لذت زیارت پایین پای امام رضا (ع)/ ماجرای سقاخانه صحن آزادی که خراب شده چیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، فرا رسیدن ایام نوروز برای بسیاری از ایرانیان فرصتی برای مسافرت و گردش را فراهم می‌کند. سفرهایی که شمار بالایی از آن به مشهد الرضا علیه السلام منتهی شده و شوق زیارت امام هشتم رنج پیمایش راه طولانی را بر مسافران کم می‌کند.

امسال اما آخرین عید نوروز قرن چهاردهم هجری شمسی همزمان با شیوع ویروس منحوس کرونا در سراسر دنیا و به ویژه ایران شده و همین موضوع سبب ساز قرنطینه خانگی و کاهش چشمگیر مسافرت‌ها تا نزدیک صفر شده است. بر همین اساس گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا تصمیم دارد هر روز صبح به معرفی گوشه‌ای از بهشت آستان مقدس رئوف اهل بیت حضرت علی بن موسی الرضا علیه آلاف تحیه و ثنا بپردازد و روح مخاطب را بدین وسیله به سمت قبله هفتم روانه کند. با ما در پرونده «باز هم زائرتان نیستم از دور سلام» همراه باشید، تا در ششمین شماره این پرونده سری بزنیم به صحن آزادی و بیشتر با آن آشنا شویم.

صحن آزادی یا  همان صحن نو در قسمت شرقی حرم مطهر و در پایین پای مبارك حضرت رضا علیه السلام ساخته شده است. این صحن از قسمت جنوب به رواق امام خمینی ره می رسد. قسمت غربی صحن آزادی زائران را به سمت روضه منوره راهنمایی می‌کند. شمال این صحن به بست شیخ حر عاملی می‌رسد و قسمت شرقی صحن هم به ورودی شیخ حر عاملی و خیابان نواب صفوی منتهی می‌شود.

صحن آزادی که از جمله صحن‌های بزرگ و قدیمی حرم به شمار می‌ورد 4هزار و 340 مترمربع مساحت دارد. این صحن را می‌توان بنای برجای مانده از دورۀ قاجاریه دانست؛ چرا كه ساخت آن به دستور فتحعلی‌شاه و با مباشرت فرزندش علی نقی میرزا و معماری حاج آقاجان - صاحب بازارچۀ معروف حاجآقاجان در مشهد - آغاز شد و بنای آن در روزگار ناصرالدین شاه قاجار به پایان رسید.

ماجرای سقاخانه‌ای که خراب شد

همانظور که در مطلب مربوط به صحن انقلاب اسلامی اشاره شد، صحن آزادی هم مشابه صحن عتیق، چهار ایوان دارد و در میانه این صحن نیز مانند صحن انقلاب اسلامی سقاخانهای ساخته شده بود. اما ازآنجاکه این سقاخانه، هنگام عرض سلام و ادای احترام از درب شرقی، بین زائران و ایوان طلا حائل می‌شد، در اواخر حكومت قاجار یعنی حدود سال 1271 هجری شمسی تخریب و حوض آب بزرگی با باغچه‌هایی زیبا در اطراف آن ایجاد شد.

مشخصات ایوان‌های صحن آزادی

ایوان غربی صحن آزادی که ایوان طلاست، بیش از بیست متر ارتفاع دارد و مختص به تشرف بانوان به داخل حرم است. ازآنجاکه این ایوان در زمان ناصرالدین شاه قاجار بازسازی و خشت‌های زرین آن ساخته شده است، به ایوان طلایی ناصری هم مشهور است.

ایوان جنوبی یا ایوان ساعت از دو ایوان تشکیل شده است و بر فراز آن ساعتی بزرگ قرار دارد. این ساعت تا قبل از سال ۱۳۳۶ هجری شمسی، روی ایوان غربی صحن انقلاب اسلامی قرار داشت. نقل شده كه این ساعت در زمان ناصرالدین شاه قاجار و به سال ۱۲۷۸ هجری قمری از منچستر انگلستان تهیه شده است.

در چهار طرف صحن آزادی مجموعا 56 حجره و غرفۀ فوقانی و تحتانی قرار دارد. از حجرهای در جنوب غربی آن، دری به رواق شیخ بهاییگشوده می‌شود که مقبرۀ وی نیز در همین رواق است.

ایوان شرقی این صحن به باب السلام و ایوان شمالی آن نیز به ایوان تلگراف‌خانه مشهور است. بهشت ثامن الائمه شمارۀ یک در زیر این صحن قرار دارد.

بهشت ثامن الائمه کجاست و چه افرادی در آن مدفون شده‌اند؟

بهشت ثامن الائمه (ع) در قسمت زیرین صحن آزادی احداث شده است. این مکان دارای دو ورودی مجزا در شمال‌شرقی و جنوب‌شرقی صحن آزادی است و با توجه به قداست اماکن متبرکه، پیکر مطهر شهدای هشت سال دفاع مقدس و همچنین برخی از خدام حرم رضوی در این مکان دفن شده است.

طبق سنتی که از دیرباز وجود داشته، درب‌های بهشت ثامن الائمه (ع) همه روزه قبل از طلوع آفتاب باز شده و همزمان با غروب آفتاب بسته می‌شود.

انتهای پیام/4139/